تصویر سوژه های امنیتی واشنگتن را ترک کنید. تغییر جسورانه در ریاض و توافق با ایران

گزارش اخبار اقتصاد توافق ایران و عربستان سعودی در اواخر سال گذشته به عنوان رویدادی مطرح می شود که می تواند منطقه را متحول کند. ولی نصر و مارین فانتپی با انتشار مقاله ای در فارن افرز با عنوان «نظم جدید در خاورمیانه؟ آنها این توافق را از زاویه روابط منطقه ای بررسی کردند.

اختاز نیوز این مقاله را در دو قسمت ترجمه کرده است که قسمت اول آن پیش از این با عنوان «رمزگشایی از چالش عربستان در برابر خواسته ضدایرانی بایدن» منتشر شده بود و بخش دوم و پایانی آن در زیر ارائه شده است.

برای عربستان سعودی، توافق به رهبری پکن یک تغییر استراتژیک جسورانه تر است. روابط ریاض و واشنگتن به پایین ترین حد خود رسیده است. رضایت عربستان سعودی از سیاست ایالات متحده در منطقه از زمان حمله به عراق در سال 2003 رو به کاهش بوده است.ریاض از سقوط دولت عراق ناراضی بود، از توافق هسته ای ناراحت بود و از بی میلی ایالات متحده برای حمایت از منافع عربستان علیه ایران در سوریه و یمن عصبانی بود. و نگران شکست خود در سال 2019 بود که تاسیسات نفتی آن مورد حمله قرار گرفت. دفاع از پادشاهی بود.

ریاض معتقد است که ایالات متحده – متحد سرسخت سابقش – بر اولویت های دیگر متمرکز است و احساس می کند که واشنگتن پس از تعلیق مذاکرات هسته ای با ایران، فاقد برنامه روشنی برای امنیت منطقه ای است. رهبران عربستان سعودی نیز از رهبری فعلی در واشنگتن ناراضی هستند. پس از قتل جمال خاشقجی در سال 2018، بایدن به عنوان یک نامزد ریاست جمهوری متعهد شد که با رژیم به عنوان یک “فریاد” رفتار کند و پس از به قدرت رسیدن به کندی روابط خود را بهبود بخشید.

سیاست خرید زمان ریاض

عربستان سعودی که فاقد قابلیت های نظامی پیشرفته در برابر همسایگان بزرگتر خود است، همواره در دفاع از خود وسواس داشته است. کاهش تنش ها با تهران به این نگرانی ها پایان نمی دهد، اما به کشور فرصت بیشتری برای تقویت امنیت و تنوع بخشیدن به گزینه های استراتژیک خود می دهد. ایده حفظ امنیت، عربستان سعودی را در دهه گذشته به دنبال روابط با اسرائیل سوق داده است و این تمایل اکنون انگیزه این کشور برای جذب چین است.

استراتژی عربستان سعودی تضمین امنیت خود است. رژیم سعودی امیدوار است با گرد هم آوردن شبکه گسترده ای از شرکا از جمله چین، اسرائیل و ایالات متحده و بهبود روابط با رقبای دیرینه خود مانند ایران، سوریه و ایالات متحده، ترکیه، ثبات درازمدت خود را تقویت کند. ریاض نشان می دهد که اگر سیاست آمریکا منافع عربستان را تامین نکند، سعودی ها به این ائتلاف وابسته نخواهند بود.

درگیری استراتژیک واشنگتن و ریاض

عربستان سعودی هدف بلندپروازانه خود را برای تبدیل شدن به یک اقتصاد صنعتی پیشرفته و همچنین یک مرکز فرهنگی و توریستی تا سال 2030 قرار داده است. دستیابی به این هدف نیازمند حمایت نظامی ایالات متحده، امنیت و فناوری اسرائیل، تجارت با اروپا و چین و ثبات داخلی است.

استراتژی عربستان سعودی با تصور واشنگتن از امنیت منطقه در تضاد است – راهبردی که به دنبال منزوی کردن ایران و حتی رد نکردن جنگ است، اگرچه هیچ برنامه روشنی از سوی ایالات متحده برای مدیریت آن وجود ندارد. ایالات متحده همچنین تلاش می کند از یک سو ثابت کند که تعهداتش در قبال شرکای خاورمیانه تغییر نکرده است و در عین حال به وضوح نشان می دهد که از منطقه دور می شود. در واقع ریاض نشان می دهد که اگر سیاست آمریکا منافع عربستان را تامین نکند، سعودی ها در کنار ائتلاف نمی مانند.

تصویر سوژه های امنیتی واشنگتن را ترک کنید. مرگ پارادایم قدیمی امنیت نفت

واشنگتن همچنین با تأخیر متوجه شد که عربستان سعودی خود را به عنوان یک دست نشانده امنیتی ایالات متحده نمی بیند، بلکه به عنوان یک قدرت منطقه ای قادر به ایفای نقش مستقل در سیاست جهانی است. ریاض معتقد است که پارادایم قدیمی آمریکایی «امنیت در ازای قیمت پایین نفت»، به گفته یک مقام سعودی، مرده است.

چشم انداز عربستان سعودی از خودمختاری استراتژیک صرفاً واکنشی به کاهش حضور آمریکا در خاورمیانه نیست، بلکه بیانیه جاه طلبی های پادشاهی است. ریاض خواهان روابط نزدیک و مستقل با ایالات متحده و همچنین با روسیه و چین است. این کشور همچنین خود را به عنوان یک بازیگر مهم در منطقه می بیند که مصر، ایران، اسرائیل و ترکیه را برای حفظ امنیت خود و اعمال نفوذ منطقه ای متعادل می کند.

عربستان سعودی برای حفظ این موقعیت مطلوب باید روابط خود را با همه همسایگان خود تقویت کند. در سال 2022، ریاض روابط خود را با ترکیه احیا کرد. حالا با ایران هم همین کار را می کند. پس از آن احتمالا نوبت اسرائیل خواهد بود. روابط با ایران پوشش سیاسی بسیار مورد نیاز سعودی ها را با متحدان خود فراهم می کند، به این معنی که معامله با اسرائیل را می توان به عنوان یک توافق دوجانبه، نه یک محور نظامی علیه یک کشور مسلمان دیگر، در نظر گرفت. توافق پکن هم دیدگاه ریاض از موقعیت خود در خاورمیانه را تایید می کند و هم خودمختاری استراتژیک آن را نشان می دهد.

امنیت جاده ابریشم

دخالت چین شاید نگران‌کننده‌ترین جنبه نزدیکی عربستان و ایران برای واشنگتن باشد. پکن از قبل مراقبت می کرد تا از درگیری در خاورمیانه جلوگیری کند. اما منافع اقتصادی فزاینده آن در منطقه، آن را مجبور کرده است که نقش دیپلماتیک را نیز بر عهده بگیرد. این منطقه برای پروژه کمربند و جاده چین مهم است. برای مثال، دولت چین باید اطمینان حاصل کند که سرمایه‌گذاری‌هایش در بخش انرژی عربستان با موشک‌های حوثی‌ها تهدید نمی‌شود.

علاوه بر این، چین به طور پیوسته ردپای اقتصادی خود را در ایران گسترش داده است و می خواهد از طرح مسکو برای توسعه یک کریدور ترانزیتی از طریق ایران که به روسیه اجازه می دهد بدون استفاده از کانال سوئز به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کند، حمایت کند. توسعه این کریدور همچنین به چین اجازه می دهد تا از تنگه مالاکا در برابر ناوگان مهیب ایالات متحده و متحدانش دور بزند. برای پیشبرد این اولویت های استراتژیک، پکن اکنون در حال آماده شدن برای به چالش کشیدن واشنگتن برای نفوذ در خاورمیانه است.

واقعیت جدید ژئوپلیتیک در خاورمیانه

همگرایی منافع استراتژیک گسترده‌تر چین، ایران و عربستان سعودی نشان می‌دهد که پیشرفت پکن با ایران و عربستان سعودی احتمالاً به عنوان پایه‌ای برای یک واقعیت ژئوپلیتیکی جدید در خاورمیانه عمل می‌کند. این تحول یک چالش تاریخی برای ایالات متحده است. واشنگتن دیگر نمی‌تواند به سادگی از متحدان عرب خود بخواهد که از چین جدا شوند و پشت سر رهبران آن برای مبارزه با ایران متحد شوند. این رویکرد قدیمی است و با نیازهای کنونی متحدانش مطابقت ندارد. همانطور که یکی از مقامات سعودی می گوید، “ایالات متحده نمی داند که ما نمی توانیم به ضرر منافع متحد خود باشیم.” سعودی ها از طریق جنگ با ایران یا رویارویی با چین از منافع خود محافظت نمی کنند.

آنچه در پکن اتفاق افتاد به هیچ وجه از خطرات سیاست هسته ای و منطقه ای ایران برای واشنگتن کم نمی کند. با این حال، در کوتاه مدت، واشنگتن از کاهش تنش ها در خاورمیانه استقبال می کند، زیرا به ایالات متحده اجازه می دهد تا بدون تظاهر به تعهد تزلزل ناپذیر به منطقه، بر سایر اولویت های جهانی تمرکز کند. ایالات متحده احتمالاً عربستان سعودی و شورای همکاری خلیج فارس را تشویق خواهد کرد تا ساختار امنیتی منطقه ای وسیع تری را بررسی کنند که خطر جنگ در منطقه را کاهش دهد، امنیت دریایی را تامین کند و برای پایان دادن به درگیری های طولانی منطقه ای با یکدیگر همکاری کند. اهرم فشاری علیه چین و روسیه است و منطقه به سمت عدم تعهد سوق خواهد یافت.