اقتصاد انرژی هند و رقابت روسیه و آمریکا

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ هند در حال حاضر با حدود پنج میلیون بشکه نفت در روز، سومین واردکننده بزرگ نفت جهان پس از چین و ایالات متحده است. پیش بینی می شود تا سال 2030 این تقاضا با 40 درصد افزایش به 7.6 میلیون بشکه در روز برسد و تا سال 2050 به 3.8 میلیون بشکه در روز برسد. با توجه به رشد روزافزون اقتصادی هند، تقاضا برای نفت در این کشور نیز رو به افزایش است. به همین دلیل است که دولت با اعمال سیاست های مختلف سعی در رفع این نیاز دارد. از جمله حذف تمامی محدودیت‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) که شامل تمام حوزه‌های صنعت نفت و گاز مانند واردات، توزیع و غیره می‌شود. دولت هند به سرمایه گذاران خارجی اجازه داده است تا 49 درصد در پروژه های نفتی دولتی مشارکت داشته باشند. برآورد می شود که میزان سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز این کشور در سال 2022 به بیست و پنج میلیارد دلار برسد.

اقتصاد هند عمدتاً خدمات محور است و کشوری با حجم (وزن) تجارت کم در نظر گرفته می شود. در سال 2021، هند هجدهمین صادرکننده بزرگ جهان بود. پس از کشورهای کوچکی مانند سنگاپور و امارات متحده عربی. با این حال، واردات هند بسیار بیشتر از صادرات آن است. در همان سال، هند با تراز تجاری منفی 269 میلیارد دلار، دهمین واردکننده بزرگ جهان بود.

در سال 2022، هند 264 میلیارد دلار نفت وارد خواهد کرد و 34 درصد کل واردات آن نفت خواهد بود. این رقم 3.5 برابر بیشتر از بودجه دفاعی این کشور است. از آنجایی که خرید نفت بیشتر توسط شرکت‌های دولتی انجام می‌شود، مبلغی که برای واردات آن تخصیص داده می‌شود، نقش عمده‌ای در کسری بودجه و کسری تجاری هند دارد.

دولت هند قصد خود را برای دستیابی به خودکفایی کامل در تامین انرژی تا سال 2045 اعلام کرده است. انرژی های تجدیدپذیر نقش اصلی را در این هدف گذاری ایفا می کند. در آینده نزدیک، دولت هند قصد دارد 20 درصد بنزین خود را از اتانول تامین کند. همچنین در تولید هیدروژن سبز سرمایه گذاری کرده است. هند یک هدف بلندپروازانه برای تامین نیمی از تقاضای برق خود از منابع انرژی غیرفسیلی تا سال 2030 تعیین کرده است. در حال حاضر، هند ظرفیت تولید 175 گیگاوات برق از انرژی های تجدیدپذیر مانند نیروگاه های برق آبی، نیروگاه های بادی و غیره را دارد.

پیش‌بینی می‌شود هند تا سال 2040 از چین به عنوان بزرگترین واردکننده نفت در جهان پیشی بگیرد. زیرا چین در حال توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است و آمریکا واردات نفت را کاهش می‌دهد.

موقعیت هند در ژئوپلیتیک جهانی نفت:

تعادل بین روسیه و آمریکا
روسیه:
در دهه های گذشته، هند سیاست خارجی متعادلی را بین روسیه و غرب اتخاذ کرده است. این رویکرد بر اقتصاد انرژی این کشور نیز تاثیر گذاشته است. روسیه در حال حاضر تحت تحریم ترین کشور جهان قرار دارد و هرگونه همکاری اقتصادی با این کشور با واکنش شدید غرب مواجه می شود، اما هند از این وضعیت به نفع خود استفاده کرده و توانسته بخش زیادی از تقاضای نفت خود را تامین کند. با قیمت مناسب قیمت بسیار پایین تر از میانگین جهانی، عرضه از طریق روسیه.
در سال 2022، هند به طور متوسط ​​91 دلار در هر بشکه برای نفت روسیه پرداخت کرد که بسیار کمتر از میانگین قیمتی که این کشور برای خرید نفت پرداخت کرد (97 دلار) و البته قیمتی که تاجران هندی برای خرید نفت از عربستان سعودی پرداخت کردند. 103 دلار) و نفت را از امارات متحده عربی می خرند (105 دلار).
روسیه به مدت شش ماه متوالی از سپتامبر 2022 تا فوریه 2023 بزرگترین تامین کننده نفت هند بوده است. این کار برای شرکت های هندی کار آسانی نبود. شرکت های نفتی هند برای تجارت با روسیه باید بر موانع متعددی غلبه می کردند. شرکت های بیمه روسیه به تدریج جایگزین شرکت های بیمه غربی در بخش نفت شده اند. به دلیل محدودیت در تجارت دلاری با روسیه، تجارت با روسیه نیز به درهم، روپیه و روبل انجام می شود.

پنج خریدار برتر نفت روسیه پس از مارس 2022

نمودار بالا نشان می دهد که هند پس از چین دومین مشتری بزرگ نفت روسیه در طول جنگ اوکراین بود.

آمریکا:
از سال 2021، نفت و گاز بیشترین سهم تجارت بین هند و ایالات متحده را به خود اختصاص داده است که شامل واردات نفت خام و محصولات نفت و گاز هند از ایالات متحده و همچنین صادرات نفت تصفیه شده از هند است. .

سبد واردات نفت هند همواره به نفع غرب آسیا بوده است. بی ثباتی سیاسی و جنگ های متعددی که در منطقه بین دهه 1990 و آغاز قرن بیست و یکم رخ داد، و همچنین بهار عربی پس از سال 2010، هند را وادار کرد تا به دنبال تامین کنندگان پایدارتری باشد. در دهه دوم قرن بیست و یکم، هند تقریباً 40 درصد نفت خود را از مناطق دیگر تامین کرد. به خصوص آمریکای لاتین و آفریقا. در سال 2013، ونزوئلا به تنهایی 12 درصد از واردات نفت هند را به خود اختصاص داده است.
اما از سال 2019، سه تغییر اساسی، رهبران صنعت نفت هند را مجبور به اصلاح استراتژی خود کرده است.
1- عدم تمدید معافیت های تحریمی خرید نفت ایران توسط آمریکا و تهدید شرکت های خریدار نفت ایران به اعمال تحریم های ثانویه در صورت ادامه کار که منجر به توقف واردات نفت ایران شد.
2- تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا توسط آمریکا و تعلیق واردات نفت هند از ونزوئلا در سال 2020.
3- مکزیک که جزو ده تامین کننده برتر نفت هند بود، صادرات نفت خود به هند را برای رفع نیازهای داخلی خود کاهش داده است.

در عرض دو سال، واردات نفت هند از ونزوئلا و ایران متوقف شد و واردات نفت از مکزیک نیز کاهش یافت. برای جبران این کمبود، شرکت‌های نفتی هند به خرید نفت آمریکا روی آورده‌اند که هم تامین‌کننده نفت سنگین (مشابه نفت مکزیک و ونزوئلا) و هم تامین‌کننده نفت سبک (مشابه نفت ایران) است.
بدین ترتیب آمریکا دهمین تامین کننده بزرگ نفت هند در سال 2018 و سپس پنجمین تامین کننده نفت هند در سال 2021 شد.

نتیجه:
گسترش اقتصاد هند و تحول سایر بازارهای نفت در آینده نه چندان دور این کشور را به بزرگترین خریدار نفت در جهان تبدیل خواهد کرد. با این حال، حتی امروز نیز حجم عظیم واردات نفت این کشور تاثیر زیادی بر قیمت جهانی نفت دارد.
این کشور هوشمندانه سعی کرده بازار خود را بین آمریکا و روسیه تقسیم کند، از طرف آمریکا نیاز به حضور در این بازار برای مقابله هر چه بیشتر با حضور روسیه دارد و طرف دیگر روسیه که خریداران نفت آن را دارند. پس از جنگ در اوکراین کاهش یافت. او به انگشتان یک دست رسیده است، او به بازار این کشور نیاز دارد. این رقابت نفتی در هند موقعیت ژئوپلیتیکی آن را بهبود خواهد بخشید.

نویسنده: هادی عطزاده – پژوهشگر اتاق فکر در زمینه دیپلماسی اقتصادی

مراجع:

“نقشه تجارت”، مرکز تجارت بین المللی.

دانیا سعدی، “تقاضای جهانی نفت ممکن است در سال 2019 در شرایط انتقال انرژی به اوج خود رسیده باشد: ایرنا” S&P Global16 مارس 2021، https://www.spglobal.com/commodityinsights/en/market-insights/latest-news/electric-power/031621-world-oil-demand-may-have-peaked-in-2019-mid -از-انرژی-انتقال-ایرنا

داده های وزارت بازرگانی و صنعت، دولت هند، https://tradestat.commerce.gov.in/meidb/Default.asp

Manoj Kumar، “هند بودجه دفاعی خود را در میان تنش با چین به 72.6 میلیارد دلار افزایش داد.” رویترز1 فوریه 2023، https://www.reuters.com/world/india/india-raises-defense-budget-726-bln-amid-tensions-with-china-2023-02-01/

بنیاد تحقیقات رصد، موقعیت کنونی هند در ژئوپلیتیک جهانی نفت

https://www.orfonline.org/research/indias-moment-in-the-geopolitics-of-oil/

صنعت نفت و گاز در هند

https://www.ibef.org/industry/oil-gas-india