ارز چند نرخی چگونه وارد اقتصاد ایران شد؟

به نظر می رسد در نهایت روشی که انتخاب شد، روش استقراض از بانک مرکزی بود. نوربخش در این خصوص گفت: در زمانی که دولت سیاست های مالی خود را از طریق کاهش بودجه تعدیل می کرد، آثار آن در بخش پولی نیز ظاهر شد و با مسائلی مانند افزایش نقدینگی، نرخ تورم و … مواجه شدیم. سیاست‌های مالی در چنین تغییری تعادل خود را حفظ کردند و پیشرفت کردند و از آنجایی که ما نیازهای دولت را از طریق استقراض داخلی تامین می‌کردیم، نقدینگی نیز به همان نسبت افزایش یافت، پایه پولی افزایش یافت و با افزایش نقدینگی، فشار بر قیمت‌ها ایجاد شد و بنابراین قیمت ها به طور طبیعی افزایش می یافت، از طرفی چون ارز را با قیمت هفت تومان تصویب کرده بودیم، در نتیجه این عدم تعادل ها شاهد افزایش دو برابری نرخ ارز بودیم، زیرا برای حفظ قیمت از خارج وام نگرفتیم. دلار در همان سطح بود، اما ما وام گرفتیم به بانک مرکزی که به افزایش قیمت ها دامن زد. بنابراین نظام چند نرخی شدن ارز در بازار ارز حاکم شده و در نتیجه این پدیده در بازارهای دیگر نیز رخنه کرده است. یعنی در بازار کالا یک کالا داشتیم که با ارز هفت تومانی عرضه می شد و یک محصول دیگر با نرخ بازار آزاد عرضه می شد یا دو جایزه برای رونق تولید در نظر گرفته شد. یکی قیمت کارخانه و دیگری قیمت بازار. همین امر در مورد تراکتور و سایر کالاها نیز صدق می کند.

نوربخش در این گفت‌وگو، منشأ نظام ارزی چند نرخی را در این برهه از تاریخ پس از انقلاب معرفی کرد و افزود: این روند تا زمان بحث ارز تک نرخی ادامه داشت، اما متأسفانه با شکست مواجه می‌شود، بنابراین موضوع نرخ ارز چنین شد. مسیری در نظام اقتصادی کشور که متاثر از سیاست های مالی آن زمان بود.»

به گزارش ای بی اس نیوز، سال هاست که ارز کشور تک نرخی ندارد و فعالان اقتصادی خواستار تک نرخی شدن ارز هستند و از مشکلات ساختار چند نرخی ارز گلایه دارند. برنامه هایی در این حوزه ارائه شده اما تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است. اما سوال اینجاست که از چه زمانی پول چند نرخی شد؟

شروع جنگ ایران و عراق در مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشور را در عرصه های مختلف تحت تاثیر قرار داد و یکی از آن عرصه ها بی شک اقتصاد بود. تا جایی که بررسی خاطرات برخی از مسئولان اقتصادی وقت نشان می دهد که آغاز برخی اتفاقات مهم از جمله چند نرخی شدن ارز در ایران به همین روزها برمی گردد.

مرحوم محسن نوربخش یکی از چهره های تاثیرگذار، کلیدی و همه جا حاضر در تمام دوران پس از انقلاب اسلامی بود. نوربخش در بخشی از کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» که شامل شش گفت و گو با عزت الله سحابی، محسن نوربخش، مسعود روغنی زنجانی، مسعود نیلی، محمدعلی نجفی و حسین عادلی و گردآوری بهمن احمدی امایی است، اشاره می کند که چرا و کی. سیستم پولی چند نرخی می شود؟