آیا افزایش قیمت آب مصرف آن را در کشاورزی بهینه می کند؟

این نتایج که در مجله «اقتصاد کشاورزی» متعلق به انجمن اقتصاد کشاورزی ایران منتشر شده است، لزوم توجه و اهمیت بیشتر به موضوع بهره وری آب و تلاش برای ارتقا و بهبود بهره وری آب آبیاری در کشاورزی را نشان می دهد. بخش به جای افزایش قیمت آن برای کشاورزان.

به گزارش ای بی اس نیوزآب به عنوان کمیاب ترین نهاده در تولید محصولات کشاورزی، نه تنها فعالیت های مرتبط با این بخش را محدود می کند، بلکه سایر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را نیز محدود می کند. با افزایش جمعیت و توسعه در ابعاد مختلف و افزایش سطح زندگی، تامین نیازهای آبی بخش های مختلف با محدودیت های زیادی مواجه می شود. با توجه به اینکه تامین آب نقش مهمی در تولید محصولات کشاورزی دارد، بهره برداری بهینه و استفاده بهینه از آن می تواند هم منجر به افزایش درآمد در بخش کشاورزی شود و هم در رفع محدودیت های این منبع گرانبها موثر باشد.

پژوهشگران علوم کشاورزی کشور در پژوهشی جدید نشان داده اند که صرف افزایش قیمت آب و تحت فشار قرار دادن کشاورزان از این طریق نمی تواند راه حل مناسبی برای ارتقای بهره وری آب باشد، نهاده های ارزشمند کشاورزی در این زمینه باید افزایش یابد. .

نتایج این تحقیق نشان داد که میانگین راندمان آب آبیاری در زیربخش کشاورزی در طول دوره مورد مطالعه حدود 83 درصد بوده است. همچنین نتایج تخمین تابع تقاضای آب آبیاری نیز نشان داد که تقاضای آب آبیاری در زیربخش کشاورزی غیرکشش بوده و 16/0 است.

به گفته سومیا شیرزادی لسکوکلایی، استادیار و محقق گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری و دو همکار دیگر، «بر اساس نتایج تحقیقات ما، افزایش قیمت آب آبیاری در زیر مجموعه کشاورزی -بخش تاثیر بسزایی در کاهش تقاضا و مصرف آب در این زیربخش نخواهد داشت و می توان با ارتقای بهره وری فنی آب، مصرف آب آبیاری در زیربخش کشاورزی را کاهش داد.

در این راستا پژوهشگران دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری تحقیقی را انجام دادند که در آن تأثیر قیمت گذاری آب بر مصرف آن در محصولات ایرانی مورد بررسی قرار گرفت.

آنها افزودند: بر اساس این یافته‌ها پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران با ارائه تسهیلات و مشوق‌ها، شرایط مناسبی را برای پذیرش و اجرای تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم‌مصرف آب و اعمال سیستم‌های آبیاری در اراضی کشاورزان در نظر بگیرند.

در این تحقیق داده های سالانه مورد نیاز تحقیق طی دوره زمانی 1383 تا 1394 از سایت وزارت جهاد کشاورزی جمع آوری و مورد ارزیابی قرار گرفت و برای این منظور از مفهومی به نام قیمت سایه آب و تابع تقاضای آن استفاده شد. .

به گفته کارشناسان، مدیریت اقتصادی واحدهای کشاورزی عامل بسیار مهمی در افزایش عملکرد و کاهش هزینه ها و نهاده های کشاورزی است. در مناطق خشک و نیمه خشک، مانند اکثر نقاط ایران، مهمترین مسئله در مدیریت آب که عامل محدودکننده توسعه بخش کشاورزی است، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آن است. از آنجایی که تامین اقتصادی آب همواره محدود بوده و تقاضای آن با افزایش جمعیت افزایش می یابد، برنامه ریزی برای استفاده بهینه از آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با کمبود آب در نقاط مختلف ایران، نیاز به استفاده از روش های کارآمدتر از راهکارهای کنونی برای تخصیص و بهره برداری از منابع آبی افزایش یافته است.