بیوگرافی محمود حسبی; بیوگرافی پدر فیزیک ایران

دکتر “محمود حسابیوی یکی از پایه گذاران فیزیک دانشگاهی در ایران به شمار می رود بیوگرافی و دستاوردهای محدود او را مرور خواهیم کرد.

تولد و کودکی

محمود حسابی رز 3 مارس 1281 متولد تهران. پدر و مادرش اصالتاً تفرشی هستند. طبق کتاباستاد عشقدر آن شما زندگینامه یک استاد برجسته تاریخ را می نویسید.ریاضیاتاو نوشت که خانه دوران کودکی دکتر حسابی در شاهپور یا میدان شاهپور (وحدت اسلامی کنونی) در قوام دولا پازارچی و نزدیک کلیسای ارامنه بوده است.

مادر بزرگعلی مازل سلطان“معروف به عنوان”حاج یمین الممالک“اعضای هیات وزیران”عبدالحسین فرمانفرمااو پدر محمود بودعباس مازل سلطانیکارمند دولت هم بود.

خانواده محمود در کودکی به خاطر مأموریت پدرش به شامات (سوریه و لبنان فعلی) رفتند. آنها در سفارت ایران در بیروت که تحت حکومت امپراتوری عثمانی بود مستقر شدند. پس از مدتی پدر به ایران بازگشت، اما محمود نزد برادر و مادرش در بیروت ماند تا فرزندان در مدارس اروپایی بیروت تحصیل کنند.

تحصیلات محمود حسابی

محمود در مدرسه روحانیون فرانسوی در بیروت تحصیل کرد. با اینکه این مدرسه شبانه روزی بود، محمود و برادرش می توانستند روزانه در این مدرسه درس بخوانند. زبان فرانسه را در آنجا آموختند.

سپس حسبی به دانشگاه فرانسوی بیروت رفت و تحصیلات خود را در آنجا ادامه داد. دروس مقدماتی ادبیات، زیست شناسی و 19 سال از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. برای ادامه تحصیل، مهندسی راه و ساختمان را انتخاب کرد و در آن موفق شد 22 سال وی از دانشگاه آمریکایی بیروت فارغ التحصیل شد. سپس در یک شرکت مهندسی فرانسوی مشغول به کار شد.

مهاجرت به فرانسه

برادر محمود، محمد، مدتی به ایران بازگشت و در وزارت راه و ترابری مشغول به کار شد. دو برادر توانستند از دولت ایران بورس تحصیلی بگیرند. در همان زمان، شرکت فرانسوی به محمود پیشنهاد کار در دفتر اصلی خود در پاریس را داد.

به این ترتیب محمود و برادرش به پاریس مهاجرت کردند. ابتدا علوم پایه را می خواندند. اون بالاست 25 سال ادامه تحصیل در رشته فیزیک را در فرانسه ادامه داد.

بازگشت به ایران

حسابی پس از فارغ التحصیلی در رشته فیزیک به ایران بازگشت و در اداره راه و ترابری مشغول به کار شد.

بر اساس منابع موجود در کتابخانه دیجیتال شورای اسلامی، هاشی در دوره های اول، دوم و سوم مجلس سنای ایران نماینده بوده است. البته اطلاعات دقیقی از سال های فعالیت وی در دست نیست. سنای اول از ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۱، سنای دوم از ۱۳۳۲ تا ۱۳۳۸ و سنای سوم از ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۰ وجود داشت.

همچنین محمود حسبی از 22 آذر 1330 تا 23 تیر 1331 در دولت اول وزیر فرهنگ بود.محمد مصدق” او بود.

پروفسور حسابی پس از تأسیس دانشگاه تهران، ریاست دانشکده فنی را بر عهده گرفت و در دوران حیات خود در این دانشگاه نقش برجسته ای در تثبیت آموزش و پژوهش فیزیک در دانشگاه تهران و ایران داشت.

بسیاری از افراد مرتبط با وی، تدریس و راه اندازی رشته فیزیک نوین در ایران را بزرگترین دستاورد استاد محمود حسابی می دانستند.

دکتر محمود حسابی در 21 شهریور 1371 وی در ژنو سوئیس درگذشت. قبر او در کنار سایر اعضای خانواده اش در شهر تفرش قرار دارد.

دستاوردهای محمود حسابی در ایران

دستاوردهای زیادی به محمود حسبی نسبت داده می شود. تأسیس اولین مدارس بادیه نشینی در کشور، تأسیس دانشگاه، تعیین ساعت رسمی ایران و… از این دستاوردهاست.

بسیاری از منتقدان از اغراق در زندگی نامه های حسابی انتقاد کرده اند. در میان دستاوردهای بحث برانگیز منسوب به محمود حسابی، دو مورد از آنها برجسته ترین هستند که در ادامه به آنها می پردازیم.

محمود حسابی تنها شاگرد ایرانی انیشتین است

در این کتاباستاد عشقاز روایت محمود نقل شده است:

من در تحقیقات خود در زمینه فیزیک به چند نظریه رسیده ام، یکی حساسیت سلول های فتوولتائیک، دیگری عبور نور از اقیانوس ماده و آخرین نظریه بی نهایت بودن ذرات است من مجبور شدم مطالبم را با اساتید فیزیکم در میان بگذارم و به همین دلیل به اروپا سفر کردم و با دانشمندانی مانند بور، فرمی، دیراک و شرودینگر در کشورهای مختلف آشنا شدم بهتر است پیش پروفسور انیشتین بروم و مسائل من را با او در میان بگذارم.

«استاد عشق»، ایرج حسبی

سپس در این مقاله خواندیم که حساب کاربری من به عنوان یکی از پنج نفری که می توانستند روی صندلی انیشتین قرار بگیرند انتخاب شد. انیشتین می گوید که در یک ماه گذشته ذهن او درگیر نظریه او بوده است. در نهایت او اعلام کرد که این نظریه در آینده نه چندان دور فیزیک را متحول خواهد کرد.

این نوشته ها ممکن است اغراق آمیز به نظر برسند. با این حال، بسیاری از افراد در نظرات مشابه، حساب را تنها شاگرد انیشتین می دانند. اما به نظر می رسد حقیقت این است که حساب من فقط یک بار در یک جلسه عمومی برای چند دقیقه با انیشتین ملاقات کرد.

نکته دیگر به نظریه ای به نام «هیچ پایانی برای ذرات وجود ندارددو مقاله کوتاه از محمود حسابی در دسترس است که در مورد دنیای ذرات صحبت می کند.ذرات پیوستهدر سال 1326 نوشته شده است. در این مقاله یکی از پاسخ های اختصاصی معادلات ماکسول در چارچوب نسبیت عام بررسی شده است.

موضوع دوممدل ذرات بی نهایت» که در سال 1336 در یکی از مجلات فرانسوی چاپ شد.

از مقاله دیگری با عنوان “شواهد نظری برای وجود ذره باردار نور با جرم بیشتر از الکتروندر سال 1327 به زبان انگلیسی نیز منتشر شد.

«محمود حسابی، مؤسس دانشگاه تهران»

یکی دیگر از دستاوردهای بزرگ منسوب به محمود حسابی، تأسیس دانشگاه تهران است. در کتاب «داستان عشق» آمده است که محمود حسابی رضاشاه را متقاعد می کند که دانشگاه تهران را بسازد. رضاشاه سپس دستور داد تا بر اساس دانشگاه های پاریس طرح دانشگاهی را تهیه کند.

بسیاری از آشنایان با زندگی محمود حسبی این ادعا را رد می کنند. به گزارش سایت دانشگاه تهران، در سال 1307 محمود حسابی پیشنهاد ایجاد مرکز جامع برای همه یا اکثر دانشگاه ها را با وزیر فرهنگ وقت دکتر دکتر داد.علی اصغر حکمتبین مؤسسات

در واقع تأسیس دانشگاه تهران باید حاصل تلاش افرادی مانندعلی اصغر حکمت“”سیاستمدار علی اکبر“”عیسی الصدیقو… می دانیم که در اوایل دهه 1310. این افراد تاریخ دانشگاه تهران را به تفصیل در نوشته ها و خاطرات خود ثبت کرده اند و در این نوشته ها اثری از محمود حسابی نیست.

به عنوان مثال، برخلاف داستان فوق در مورد محمود حسابی، دانشگاه تهران بر اساس طراحی دانشگاه های فرانسه ساخته نشده است. در سال 1310 هجری شمسی عیسی صدیق از طرف دولت به ایالات متحده آمریکا سفر کرد تا طرح تأسیس دانشگاه تهران را بر اساس دانشگاه های آمریکایی به دولت ارائه کند. عیسی صدیق تلاش های خود را در تأسیس دانشگاه تهران در کتاب نوشته است.یک سال در آمریکا“و”خاطره یک عمرآنها با جزئیات کامل توضیح داده شده اند.

آخرین کلمه

در این مقاله به بررسی بیوگرافی استاد محمود حسبی پرداختیم. محمود حسبی پس از تحصیل در رشته فیزیک در فرانسه به ایران بازگشت و در ادارات دولتی مشغول به کار شد. در این راه خدمات ارزنده ای به ایران ارائه کرد. او همچنین در تأسیس و ترویج رشته فیزیک نوین در دانشگاه تهران نقش داشت و از کسانی بود که این علم را در ایران گسترش داد.

امروزه بسیاری از دستاوردهای دروغین یا اغراق آمیز به او نسبت داده می شود. به نظر می رسد نه تنها این ادعاها باعث افزایش جایگاه واقعی محمود حسبی در تاریخ معاصر ایران می شود، بلکه افشای این دروغ ها در سال های اخیر ضربه جبران ناپذیری به جایگاه و اعتبار این شخصیت برجسته کشور وارد کرده است.

سوالات متداول