جزئیات تجارت خارجی در سال 1402 اعلام شد

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی گمرک ایران، صادرات کشور در سال 1402 بدون احتساب صادرات برق، نفت، خدمات فنی مهندسی و تجارت چمدانی بالغ بر 49.4 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال قبل 8.9 درصد کاهش داشته است. مجموع صادرات این کشور از جمله نفت، برق و تجارت چمدانی بالغ بر 86.9 میلیارد دلار بوده است. وزن صادرات (بدون نفت خام) حدود 136.4 میلیون تن بوده که نسبت به سال 1401 9.8 درصد افزایش داشته است.

این در حالی است که کل واردات کشور (با احتساب 1.9 میلیارد دلار شمش طلای استاندارد) در سال گذشته به 66.3 میلیارد دلار رسیده است. وزن واردات نسبت به سال 1401 حدود 39 میلیون تن 4.4 درصد افزایش داشته است.

بر این اساس، تراز تجاری سال 1402 با احتساب صادرات نفت خام، خدمات فنی، مهندسی و برق بیش از 20.6 میلیارد دلار بوده در حالی که تراز تجاری غیرنفتی (بدون احتساب نفت خام، فنی، مهندسی) و خدمات برق) حدود منفی 16.8 میلیارد بود که به مکانیسم رسید. این در حالی است که کسری تجارت غیرنفتی کشور در سال های 1400 و 1401 به ترتیب 4.5 و 6.4 میلیارد دلار بوده است.

همچنین اطلاعات منتشر شده از سوی گمرک نشان می دهد که میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی در سال گذشته 362 دلار بوده که نسبت به سال 1401 کاهش 17 درصدی را نشان می دهد و از سوی دیگر میانگین ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی به 1697 دلار رسیده است. یعنی 5 درصد افزایش نسبت به 1614 دلار در سال 1401 هجری قمری. بر این اساس ارزش کالاهای صادراتی در سال گذشته کاهش و ارزش کالاهای وارداتی افزایش یافته است.

بر این اساس میانگین ارزش هر تن کالای وارداتی در سال گذشته حدود 4.7 برابر ارزش هر تن کالای صادراتی بوده است که ترکیب کالاهای صادراتی را نیز نشان می دهد. زیرا عمده سبد صادراتی ایران را کالاهایی با ارزش افزوده پایین و سطح فناوری پایین تشکیل می دهند.

در همین راستا، پژوهشگاه مطالعات و تحقیقات بازرگانی مردادماه سال گذشته در گزارشی با عنوان «توسعه هوشمندی و فناوری، حلقه مفقوده صنعت کشور»، اطلاعاتی درباره سهم محصولات با فناوری متوسط ​​و پیشرفته در سبد محصولات ارائه کرد. از کالاهای تولیدی و صادراتی ایران که نشان داد سهم صادرات منابع 66 درصد، سهم صنایع با فناوری پیشرفته کمتر از 1 درصد و سهم صنایع با فناوری متوسط ​​26 درصد از کل صادرات است. صادرات صنعت و همچنین صنایع منبع محور سهم غالب معادل 30 درصد از کل صادرات کشور را به خود اختصاص داده اند در حالی که سهم صنایع با فناوری پیشرفته از کل صادرات کشور نزدیک به صفر است.

همانطور که در این تحقیق بررسی شد، یکی از عواملی که منجر به توسعه کمتر صنایع با فناوری پیشرفته در مقایسه با صنایع منبع محور در کشور می شود، سهم هزینه های تحقیق و توسعه کمتر از یک درصد از تولید ناخالص داخلی است. این در حالی است که سهم هزینه های تحقیق و توسعه در تولید ناخالص داخلی در اکثر کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن، آمریکا، آلمان و چین بین 2 تا 5 درصد است.