احتراق سوخت؛ مهمترین عامل آلودگی هوا

مجری: آیا مقصر اصلی آلودگی هوا، بی کیفیتی بنزین است که باعث این میزان آلودگی شده است یا بنزین نقشی در آلودگی هوا ندارد و باید به دنبال اجزای دیگر بود؟

رضا پدمار، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران: اساساً بنزین در دو سطح می تواند در آلودگی هوا نقش داشته باشد. یکی قبل از احتراق و در زمان نگهداری، حمل و نقل و سوخت گیری است که متاسفانه اکنون ما را با این مشکل مواجه کرده است، حتی زمانی که مردم پمپ بنزین ها را پر می کنند، بنزین باید سرریز شود که باعث آلودگی می شود و دیگری بعد از احتراق است.
و سوال این است که آیا بنزینی که در موتورهای احتراق داخلی استفاده می‌شود، کیفیتی دارد که آلاینده‌هایی مانند آروماتیک، بنزن و سایر عناصری را که در واقع در بخارات بنزین تشکیل می‌شوند، جبران کند؟

به گفته مسئولان وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی؛ در حال حاضر بنزین مورد استفاده در خودروها بنزین یورو 4 و یورو 5 است که عطر آن کمتر از 35 درصد، بنزن آن کمتر از 1 و فشار بخار آن کمتر از 10 psi است.

این موارد تا زمانی که استانداردها رعایت شود قابل قبول هستند. اما متأسفانه آنچه در حال حاضر در افکار عمومی و کارشناسان مطرح است این است که اگر عدد اکتان بنزین معمولی را 87 و بنزین ممتاز را 92 در نظر بگیریم، بنزینی که در حال حاضر استفاده می شود فاقد این استاندارد است.

یکی از مهم ترین تفاوت هایی که 5 یورو در مقایسه با یورو 4، این مقدار گوگرد است. میزان گوگرد موجود در سوخت یورو 5 10 گرم در میلیون است در حالی که در یورو 4 این میزان به 50 گرم در میلیون می رسد و در صورت رعایت این استاندارد از آلودگی کاسته می شود. با این حال، یکی از بزرگترین مشکلات، اکسید گوگرد در هوا است. علاوه بر کاهش اکسید گوگرد در هوا، از آسیب گوگرد به کاتالیزور تصفیه گازهای خروجی موتور جلوگیری می کند. تسریع در نصب سیستم های بازیابی بخار در کلیه پمپ بنزین ها و انبارهای بنزین در سراسر کشور می تواند این نوع آلودگی ها را کاهش دهد.

مجری: راه حل چیست؟ آیا می‌توانیم سیستم‌هایی در موتورها و کارخانه‌های خودروسازی بسازیم تا بخار تولید شده در خودروها و در چاله‌ها را بازیابی کنیم؟

پدیده: در جایگاه های فعلی یک لاستیک دور نازل گاز وجود دارد که به درب باک بنزین می چسبد که کار درستی است اما بسیاری از نازل های گاز این لاستیک را ندارند و وقتی راننده بنزین پمپ می کند بخاری که خارج می شود ایجاد می کند. آلودگی، همچنین پمپ بنزین هایی که اکنون خدمات رسانی می کنند باید استانداردهای زیست محیطی را رعایت کنند تا مشکلی ایجاد نشود.

صرف نظر از این، مهم ترین نقش بنزین در آلودگی، مرحله احتراق کمتر در نظر گرفته شده است که عامل اصلی آلودگی هوا است. احتراق بنزین در موتورها حتی بنزین با کیفیت یورو 5 علاوه بر دی اکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، هیدروکربن های نسوخته و مونوکسید کربن و همچنین بنزن تولید می کند و این گازها باعث می شوند. آلودگی هوا به همین دلیل است که مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی باید در این خصوص شفاف سازی کنند.

مجری: در کشورهای دیگر چقدر به موضوع کیفیت بنزین توجه می شود؟

پدیده: مطابق با مقامات مسئول طبق استاندارد یورو 5 حداکثر حجم آروماتیک ها 35، الفین 18 و بنزن 1 درصد است اما نمی دانیم این موارد رعایت می شود یا خیر. و این باعث ایجاد این آلودگی عمدتاً به دلیل کمبودی است که وجود دارد، اگرچه گردش هوا و مکانیسم های دیگر مکمل هایی هستند که این فرآیند هیدروکربنی را تسهیل می کنند.
صرف نظر از اینکه بتوانیم با سیستم های جدید در پالایشگاه ها به جای یورو 4 سوخت یورو 5 تولید کنیم و میزان گوگرد را کاهش دهیم، می تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد. به عنوان مثال در بنزین یورو 5 حداکثر وزن گوگرد 10 قسمت در میلیون (ppm) و در بنزین یورو 4 معادل 50 قسمت در میلیون است.

مجری: چرا؟
پدیده: چون الان تراکم خودرو در تهران چهار برابر استاندارد جهانی است و این آلودگی هوا نتیجه همین مشکل است. علاوه بر این، فرهنگ عمومی مردم به شدت تغییر کرده است، مردم تمایلی به استفاده از وسایل نقلیه عمومی ندارند و این امر باید در حوزه آگاهی از استانداردهای سوخت انجام شود.

استانداردهای یورو برای کاهش انتشار بنزین در انواع مختلف آن تعریف شده است. در صورت عدم رعایت انواع آلودگی ها مانند اکسیدهای نیتروژن و گوگرد، ذرات کربن و هیدروکربن و بنزن در هوا افزایش می یابد. به خصوص پروژه های مرتبط با نصب و راه اندازی سیستم های بازیابی بخار بنزین این در موقعیت ها بسیار مهم است.

مجری: شایعه ای وجود دارد که بسیاری از خودروها کاتالیزور خود را از دست داده اند یا حتی خودروهای جدید کاتالیزور ندارند یا کاتالیزور موثری ندارند. نظر شما در این باره چیست؟

پدیده: متاسفانه ما این موضوع را رصد نکرده ایم تا ببینیم آیا کاتالیست روی خودروها استفاده می شود یا خیر.

با توجه به هزینه زیاد افزایش دود از اکتان 92 به 95، پالایشگاه های داخلی تمایلی به استفاده از اکتان افزاینده در بنزین ندارند، اگر اکتان افزاینده را به بنزین اضافه کنیم، این امر باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه ای می شود، به عنوان مثال در پمپ بنزین های خاص. به طور غیر رسمی توسط حدود صد راننده تک راننده فروخته می شود که اگر استانداردها رعایت شود و این تجارت در مسیر درست قرار گیرد، باعث کاهش آلودگی می شود.

در کوتاه مدت باید شرایط لازم را ایجاد کنیم تا بتوانیم از بالاترین استانداردهای ظرفیت مواد اکتان افزا در تولید و مصرف بنزین در پمپ بنزین ها استفاده کنیم و همچنین باید هر چه سریعتر پالایشگاه های خود را با استانداردهای فعلی تطبیق دهیم. تا با این معضل اجتماعی مواجه نشویم.