با پیاز شروع کنید

مسعود یوسفی در یادداشتی که امروز در روزنامه اعتماد منتشر شد، نوشت: یک ماه از سال 1402 نمی گذرد که سیل وعده ها و اولتیماتوم های ریز و درشت برخی مسئولان و وزرای مرتبط با تیم اقتصادی دولت فضای رسانه ای را در برگرفته است. مثلا همین دیروز وزیر محترم اقتصاد از برنامه جدیدی برای مبارزه با «تورم» خبر دادند. دو روز پیش رئیس بانک مرکزی به مدیران عامل بانک ها «اولتیماتوم» داد که تا شهریورماه فرصت دارند تا «نارضایتی» خود را برطرف کنند. سه روز پیش یکی از مسئولان استانداری تهران گفته بود که از شهریورماه مالکان خانه های خالی باید مالیات بدهند… یا بعد از بحران بازار مرغ، یکی از مسئولان مرتبط با این منطقه قول داد که مشکل تامین مرغ حل شود. تا پایان اردیبهشت از این قبیل وعده ها زیاد است و من قصد ندارم تحقق آنها را تأیید کنم. اما سوال اینجاست که این وعده ها از کجا می آید؟ مثلاً 5 یا 6 ماه دیگر چه اتفاق اساسی در اقتصاد ایران رخ می دهد؟ پرونده ای که یک دهه است با اولتیماتوم ها و وعده ها روی زمین مانده است در آن 5-6 ماه چگونه حل می شود؟ دقیقاً وعده و اولتیماتوم در اقتصاد کجاست؟ برای اینکه بدانیم چنین رویکردی چقدر با اقتصاد کنونی ایران فاصله دارد، مثالی می زنیم که مربوط به بازار کالایی است که هر ساله در زمستان با مشکلات ریز و درشت مواجه می شود و تابستان که می شود دیگر هیچ وعده و اولتیماتومی وجود ندارد. . ما در مورد “پیاز” صحبت می کنیم. پیاز در دسته سبزیجات قرار می گیرد و جزء اصلی پخت غذاهای ایرانی است. بنابراین مصرف این محصول در ایران بالاست که در کشاورزی خود با هزار و یک مشکل مواجه است. اما زنجیره ای از اتفاقات در ایران یکی پس از دیگری در حال رخ دادن است، مشکل کوچکی مانند تعادل بین عرضه و تقاضای «پیاز» وارد «بحران» می شود. البته اول سال است و مشکل پیاز حل شده است.

اما به روندی که سیاست گذاران در تجارت و تنظیم بازار در سال گذشته برای این محصول طی کردند توجه کنید:

ابتدای بهمن ماه سال گذشته پیاز کیلویی تا 30 هزار تومان و در برخی شهرک ها 40 هزار تومان فروخته می شد. کارشناسان مربوطه دلایل متعددی را از جمله صادرات، سردی هوا و دیر رسیدن محصولات، بارندگی، افزایش هزینه های تولید و صادرات عنوان کردند. 23 بهمن سال گذشته معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد که «به منظور جلوگیری از قاچاق و حمایت از مصرف کنندگان، تعرفه صادرات پیاز به 180 درصد افزایش یافته است». وی در عین حال ابراز امیدواری کرد: با وضع عوارض گمرکی 180 درصدی، بازار پیاز تنظیم و تثبیت شود. 24 بهمن ماه امسال مدیرکل نظارت بر کالای وزارت جهاد کشاورزی از واردات 50 هزار تن پیاز به کشور برای تنظیم بازار خبر داد. 25 بهمن ماه، خبرگزاری دولتی گزارش داد که محموله پیاز با سلام وارد بندر جاسک شد و به زودی در بازار توزیع می شود. همه این خبرها اما چاره ای برای آقای «پیاز» نبود و قیمت پیاز کیلویی همچنان بالای 30 هزار تومان بود و حتی در برخی شهرها به 50 هزار تومان هم می رسید. معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی تا 18 اسفند وعده داده بود «هفته آینده پیاز ارزان می شود». بله هفته آینده 29 اسفند قیمت پیاز کاهش یافته است. برای چی؟ چون پیاز تولید شده در شهرهای جنوبی وارد بازار شد و هوا شروع به گرم شدن کرد و انبارهای پیاز خالی بود. در واقع چرخه عجیبی از وعده‌ها، دستورات و بخشنامه‌ها شکل گرفت و سرانجام سال 1401 به پایان رسید و پس از شوک ناشی از افزایش عرضه در بازار، قیمت‌ها کاهش یافت.

آنچه در اینجا اتفاق افتاده سردرگمی برای پاسخ به این سوال است که آیا ما صادرکننده یا مصرف کننده پیاز هستیم. اگر ما صادرکننده هستیم چرا یک شبه عوارض صادرات را 180 درصد افزایش می دهیم؟ اگر صادرکننده نیستیم و باید به فکر عرضه داخلی محصولات پیاز باشیم، پس چرا اجازه می دهیم بخش صادرات فعالیت کند؟ اواخر مهرماه سال گذشته که پیاز در بازار داخلی کیلویی 6 هزار تومان بود، 2500 تن پیاز به بازارهای کشورهای همسایه صادر شد. اما قیمت داخلی پیاز به قدری ارزان بود که بخش صادرات پیازهای ایران را مانند جاروبرقی برای کسب درآمد دلاری جارو کرد. بعدها که ایران مجبور به واردات پیاز شد، واردکنندگان رانت زیادی دریافت کردند. برای مثال به این توییت عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی نگاه کنید که در 18 اسفند سال گذشته نوشت: «پیاز را کیلویی 1 دلار صادر کنید و همان پیاز را کیلویی 1.2 دلار وارد کنید. شما برنده می شوید؛ چون یک دلار صادراتی معادل 56000 تومان و 1.2 دلار وارداتی معادل 34000 تومان است، مابه التفاوت آن سود است. البته جیب مردم و اتلاف پول و حمل و نقل و…!» لذا در پاسخ به دولت محترم و وزرا و مسئولین مختلف که سال 1402 را با وعده های ریز و درشت و اولتیماتوم های سفت و سخت آغاز کردند، گفتنی است. به جای همه این وعده ها که ممکن است توسط بسیاری از رسانه ها منعکس نشود، از کوچک شروع کنید و از دادن وعده های بزرگ دست بردارید.زمستان.