ای بی اس نیوز/ خراسان رضوی شاید روزی که صدام حسین سرمستان قرارداد 1975 الجزایر را جلوی دوربین ها پاره کرد و سه روز بعد، در 31 مهر 59 اولین بمب توسط هواپیماهای عراقی در فرودگاه مهرآباد بر سر مردم فرو ریخت، هیچکس فکرش را نمی کرد. آغاز یک جنگ 8 ساله باشد. رژیم بعث عراق تنها 19 ماه پس از پیروزی انقلاب و با هدف نابودی نظام نوپای جمهوری اسلامی به ایران حمله کرد و به دومین جنگ طولانی قرن بیستم منجر شد.
اگرچه رسانه های جهان اخبار جنگ ایران و عراق را به صورت سانسور شده و به نفع رژیم بعث پخش کردند و سران کشورها هم در حرف و هم در عمل از عراق حمایت کردند، اما رفتار غیرمسئولانه ملت ها و ملت ها صدور قطعنامه های مغرضانه از سوی این سازمان که مسئولیت حفظ امنیت جهانی و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی را بر عهده دارد، بار دیگر عملکرد کاملا سیاسی و استانداردهای دوگانه این سازمان را به نمایش گذاشته و نشان داده است که منشور تعهد سازمان ملل به امنیت و امنیت جهانی فقط روی کاغذ می نویسد
جنگ تحمیلی 8 ساله تنها جنگی نبود که عراق در قرن گذشته به راه انداخته بود. در 20 مرداد 1348 رژیم بعث بار دیگر جنگی را این بار در کویت آغاز کرد که 6 ماه به طول انجامید. در این جنگ برخلاف جنگ تحمیلی 8 ساله که 11 سال طول کشید تا عراق به عنوان متجاوز شناخته شود، تنها 7 ساعت پس از شروع جنگ، شورای امنیت دولت عراق را متجاوز به رسمیت شناخت و با صدور قطعنامه های بعدی دولت عراق ضمن تحریم عراق، آن کشور را مجبور به پرداخت غرامت به کویت کرد.
در خصوص جنگ ایران و عراق اولین واکنش رسمی شورای امنیت 7 روز پس از شروع جنگ با صدور قطعنامه 479 صورت گرفت که این قطعنامه یکی از ظالمانه ترین قطعنامه های این شورا بود و حتی بسیاری آن را مایه ننگ در تاریخچه شورای امنیت در این قطعنامه بدون اشاره به نقش عراق به عنوان آغازگر جنگ، صرفاً از دو طرف خواسته شده بود که آتش بس اعلام کنند و به مرزهای خود بازگردند.
در حالی که تا 8 تیر 1345 هفت قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در خصوص جنگ ایران و عراق مغرضانه و به نفع رژیم بعثی بود، شاید بتوان قطعنامه 598 را اولین قطعنامه جدی این شورا در خصوص جنگ تحمیلی دانست. . در این قطعنامه برخلاف قطعنامه های قبلی، از واژه جنگ برای اشاره به جنگ ایران و عراق استفاده شده است. همچنین در این مصوبه بر تشکیل کمیته شناسایی و معرفی متجاوز تاکید شده است.
سرانجام یک سال بعد در 6 تیر 67 ایران قطعنامه 598 را پذیرفت و دو روز بعد آتش جنگ 8 ساله خاموش شد. اما در چه شرایطی این قطعنامه پذیرفته شد؟ چه چیزی باعث شد ایران این قطعنامه را بپذیرد؟ چرا مصوبات قبلی مورد قبول طرفین قرار نگرفت؟
دکتر مهدی نجف زاده پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در گفت وگو با ای بی اس نیوز، با اشاره به فرا رسیدن سالروز پذیرش قطعنامه 598 توسط ایران، گفت: در اول اینکه نظام بین الملل نسبت به جنگ ایران و عراق حساس نبود. به خصوص آمریکا و اروپا که فکر می کردند این جنگ می تواند فرصت مناسبی برای فرسایش دو دولت انقلابی در خاورمیانه و تضعیف ایران و عراق باشد.
وی ادامه داد: قطعنامه 598 در قالب فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد قرار گرفته که آن را از حالت مشورتی و الزام آور برای دو طرف خارج می کند. این قطعنامه از نظر محتوایی با قطعنامه های قبلی تفاوت زیادی داشت.
یکی از اعضای گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص دلایل پذیرش قطعنامه 598 توسط ایران گفت: یک سری عوامل داخلی و بین المللی ایران را مجبور به پذیرش این قطعنامه کرد. از جمله عوامل داخلی می توان به گزارش برخی افراد درگیر در جنگ اشاره کرد که به دلیل تحریم های اعمال شده، امکان تهیه و تامین تجهیزات و ادوات جنگی وجود نداشته است.
نجف زاده ادامه داد: همچنین در سطح بین المللی می توان به فشارهای کشورهای غربی بر دو کشور ایران و عراق به عنوان یکی دیگر از عواملی که منجر به پذیرش قطعنامه شد اشاره کرد. این کشورها معتقد بودند که جنگ ایران و عراق نتیجه ای جز نابودی منابع هر دو کشور نداشته است، بنابراین دلیلی برای ادامه آن وجود ندارد. در نتیجه فشارهایی از سوی کشورهای دیگر برای پذیرش قطعنامه 598 وارد شد و استفاده صدام حسین از سلاح‌ها و تجهیزات شیمیایی در مقیاس بزرگ نیز نشان داد که این فرد دیوانه‌تر از آن است که ما با اقدامات عجیب او مخالفت کنیم.
وی در خصوص امتناع شورای امنیت از معرفی عراق به عنوان متجاوز جنگی گفت: قطعاً هیچ کشوری در این که عراق آغازگر جنگ بوده شک نکرده است، اما با وجود آن، چون ایران ارتشی انقلابی دارد و خلاف میل و دستور است. استکبار جهانی، معلوم شد که سازمان های بین المللی در قطعنامه 598 چندان تمایلی به جانبداری از یک کشور نداشتند و به جای حقیقت یابی، سعی در حل مناقشه داشتند، هرچند در بند 7 قطعنامه 598 به تشکیل کمیته اشاره شده است. برای ارزیابی میزان خسارات وارده به هر یک از طرفین، این یک وعده توخالی بود که واقعاً به نفع ایران نبود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اختلاف مواضع شورای امنیت در خصوص تجاوزات عراق به ایران و کویت، افزود: شورای امنیت هیچ فرصتی را در برابر تجاوزات عراق به کویت از دست نداده است. چند ساعت پس از حمله عراق به کویت، شورا در قطعنامه 660 با استناد به مواد 39 و 40 منشور سازمان ملل متحد، اقدام عراق را ناقض صلح محکوم کرد و حدود 13 قطعنامه در این زمینه صادر کرد و صدام به این موضوع محکوم شد. به عنوان یک متجاوز جنگی به تصویر کشیده شده است. اما در مواجهه با تجاوزات عراق به ایران، شورای امنیت تمایلی به ورود فوری و اساسی به این موضوع و حل مناقشه نداشت.
نجف زاده نبود فضای مناسب برای پذیرش قطعنامه را دلیل طولانی شدن جنگ دانست و تصریح کرد: اگرچه پیشنهاداتی فراتر از قطعنامه ها از سوی کشورهایی مانند عربستان سعودی برای حل مناقشه بین دو کشور و ریختن کمک ها ارائه شده است، اما فضا وجود دارد. هنوز هم برای پایان جنگ مناسب است، اما اینطور نبود، زیرا طرف های جنگ دو کشور انقلابی با آرمان ها و ایدئولوژی های خاص خود بودند و این آرمان ها سیاست های آنها را تعیین می کرد. مهمتر از همه، تا سال 1961، بخشی از خاک ایران در کنترل عراق بود و تا آن زمان، ایران تمایلی برای پایان دادن به جنگ نداشت.
وی افزود: همچنین ایران از سال 61 سرزمین های خود را از عراق پس گرفته بود، علیرغم اینکه صدام با خروج از سرزمین های اشغالی تمایل به پذیرش قطعنامه ها داشت، اما جمهوری اسلامی مایل به پذیرش قطعنامه ها نبود، غیرمنصفانه و یکجانبه. قطعنامه های شورای امنیت
این پژوهشگر تاریخ انقلاب با تاکید بر اینکه مسئله ایران و عراق باید فراتر از جنگ دو کشور مورد توجه قرار گیرد، تصریح کرد: با نگاهی به استراتژی های آمریکا متوجه می شود که غرب تمایل زیادی به تضعیف نظام داشت. دو کشور، در حالی که این جنگ یک درگیری برای کل جامعه بین المللی بود، باید برای حل آن تلاش می کردند. علاوه بر این، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی سعی کردند با فروش سلاح به عراق به توسعه تسلیحات خود کمک کنند. متاسفانه با وجود صدور قطعنامه های متعدد شورای امنیت، وجود چنین مشکلاتی منجر به طولانی شدن جنگ ایران و عراق شده است.
جنگ تحمیلی 8 ساله تنها جنگ تاریخ ایران است که در پایان آن حتی یک نقطه از کشور به تصرف دشمن درآمد. همانا هر صحنه ای از این جنگ ترجمه آیه 81 سوره مبارکه اسراء است: و اینکه بگوییم حق آمد و باطل نابود شد، آری دروغ همیشه فناپذیر است.
انتهای پیام
