07:30 – 25 اوت 1403
با توجه به شرایط آب و هوایی و تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر، اجرای فرآیندهای آبخیزداری تأثیر بسزایی در کاهش خسارات سیل، خروج از بحران خشکسالی و ارتقای امنیت غذایی دارد.بنابراین در پاسخ به یک سری خطرات زیست محیطی ناشی از تغییرات آب و هوایی، به دنبال حفظ پوشش گیاهی به منظور ایجاد فضایی برای حفاظت از زمین و منابع ضروری و در نهایت ارتقای امنیت غذایی هستیم.
بر اساس آمار اعلام شده از حدود 125 میلیون هکتار حوزه آبخیز حدود 32 تا 33 میلیون هکتار مدیریت شده و 90 میلیون هکتار آن باقی مانده است که در برنامه هفتم توسعه سطح 20 میلیون هکتار هدف گذاری شده است. آبخیزداری و عملیات آبخیزداری.
به گفته وزیر جهاد کشاورزی، آبخیزداری معنای واقعی تولید آب است، بنابراین به ازای هر هکتار عملیات آبخیزداری 5 تا 6 میلیون تومان وام نیاز داریم، اما در ازای اجرای این فعالیت کمتر از 500 نیست. مترمکعب ذخیره در هکتار در طول سال که آب را تعقیب می کند و از طرفی سیلاب را کنترل کرده و از وقوع سیلاب جلوگیری می کند.
آمارها حاکی از آن است که 600 شهر، 8 هزار و 650 روستا و 410 دشت در کشور در معرض سیل هستند و به همین دلیل اجرای عملیات آبخیزداری یکی از راهکارهای اساسی برای جلوگیری از فرسایش خاک و ارتقای امنیت غذایی در کشور است.
طرح های آبخیزداری و آبخیزداری در 90 میلیون هکتار از کشور قابل اجرا است
در ادامه محمد فرامرز مدیرکل دفتر سیلاب و آبخیزداری سازمان جنگل ها گفت: در سال های اخیر مسائل تغییر کرده است. اقلیم، تغییر الگوی بارندگی، افزایش دما، خشکسالی، عوامل انسانی از جمله تخریب زمین، افزایش جمعیت، توسعه زیرساخت‌ها و تغییر در بستر رودخانه‌ها و بستر رودخانه‌ها باعث افزایش خسارات ناشی از سیل در سال‌های اخیر شده است.
وی با اشاره به اینکه در حوزه منابع آبی بحث سیلاب و فرسایش کم نیست، افزود: از مجموع 125 میلیون هکتاری که می توان طرح های آبخیزداری در آن اجرا کرد، 32 میلیون هکتار از این طرح ها اجرا شده و در دست اجراست. در حال اجرا 20 میلیون هکتار آماده مطالعه و 70 میلیون هکتار مطالعه نشده داریم.
فرماریز ادامه داد: اکنون در 6 حوضه اصلی مشکل داریم که 74 میلیون آن از 6 حوضه نوار ساحلی است و عمده آب جاری را سیل تشکیل می دهد و بخش عمده ای از فلات مرکزی و مهمترین آن است. منطقه فلات مرکزی از نظر جمعیت، منابع و آب و ریزگردها باید عملیات جمع آوری آب و سفره آب زیرزمینی را انجام دهیم تا بخشی از جریان آب در بالادست حفظ شود.
وی بر اجرای عملیات آبخیزداری و آبخیزداری در سطح 20 میلیون هکتار در برنامه هفتم تاکید کرد و افزود: در برنامه ششم تعهد داشتیم عملیات آبخیزداری و آبخیزداری را در سطح 10 میلیون هکتار اجرا کنیم که با منابع در اختیار سازمان قرار گرفت، در سطح 6.4 میلیون هکتار در برنامه هفتم که اخیراً ابلاغ شده است، تعهد داریم که برای هر سال اجرای طرح 4 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری انجام دهیم، اما تخصیص بودجه برای پاسخگویی کافی نیست.
این مسئول با تاکید بر لزوم تامین منابع کافی در اختیار سازمان برای اجرای عملیات آبخیزداری گفت: برای اجرای عملیات آبخیزداری طی برنامه هفتم و هشتم، عملیات آبخیزداری در مناطق حیاتی منطقه اجرا شود. جنوب مرکزی و جنوب شرقی که از مناطق مهم در حوزه سفره‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند، برای توسعه برنامه‌ها در حوزه آبخیز و جهت آبخوان به حدود 672 ساعت اعتبار نیاز دارند. شایان ذکر است عامل اصلی در حل مسائل سرنوشت ساز بحث آب است زیرا اگر امنیت آبی نداشته باشیم امنیت غذایی نخواهیم داشت.
آمارها همچنین حاکی از آن است که طی ده سال گذشته بیش از 1600 سیل در مناطق مختلف رخ داده است که خسارت هر سیل به طور متوسط 40 میلیارد تومان برآورد می شود، در حالی که با اجرای فرآیندهای آبخیزداری، خسارت سیل کاهش می یابد. بیش از 70 درصد.
14 میلیون هکتار زمین سیل خیز در کشور وجود دارد
بر اساس این گزارش، ایران جزو ده کشور آسیب پذیر جهان در برابر سیل، زلزله و خشکسالی است و اجرای عملیات آبخیزداری در کاهش خسارات سیل و حفظ پوشش گیاهی تاثیر بسزایی دارد. بر اساس مطالعات مرکز تحقیقات خاک، از دهه 30 تا اواخر دهه 90 بیش از 7350 سیل در ایران رخ داده است که بیش از 1600 مورد آن به طور متوسط 40 میلیارد تومان در دهه 90 خسارت داشته است.
همچنین حمید نوری، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل ها گفت: مجموع مطالعات ما در 90 حوضه حوضه حوضه نشان می دهد که اجرای عملیات آبخیزداری باعث کاهش 3 تا 9 تنی فرسایش خاک در سال، صرفه جویی 530 مترمکعبی آب در هر هکتار از عملیات آبخیزداری و صرفه جویی 1000 مترمکعبی آب در دشت ها می شود. تولید 100 محصول به 150 کیلوگرم خوراک در هکتار افزایش می یابد.
وی با بیان اینکه اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان 1.5 تا 3 برابری آبرسانی به قنوات را افزایش می دهد، افزود: روش های آبخیزداری یکی از راهکارهای آمایش سرزمین در کنار سایر راهکارهای آینده سرزمین برای حفظ آب و خاک و جلوگیری از تبخیر است. .با توجه به موضوع سیل‌هایی که شناسایی شده و مناطق گسترش سیل طبق مطالعات انجام شده، 14 میلیون هکتار زمین در معرض سیل در کشور وجود دارد که با بررسی‌های دقیق‌تر می‌توان این سطح را به 3 میلیون هکتار افزایش داد. برای نشت آب و پخش سیل در طول سیل که ما فراهم می کنیم.
نوری بر استفاده از روش های جدید برای پخش سیلاب به منظور حفظ آب در سطح زمین تاکید کرد و افزود: مراکز تخریب زیادی وجود دارد که برخی از آنها مربوط به فرسایش آبی و برخی به فرسایش بادی است و مراکز جمع آوری ریزگردها نیز وجود دارد. که خاک منطقه را از زمین های در معرض فرسایش بادی محافظت می کند و روش های مختلفی دارد.
