2 سناریو برای آینده برجام/ توافق موقت به نفع ایران یا آمریکا؟

به گزارش اختازنیوز، در بحبوحه تلاش ها برای آغاز رایزنی ها برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام، اخیراً ادعاهایی مبنی بر غنی سازی ذرات اورانیوم بالای 60 درصد (83.7 درصد) و تنش بین ایران و غرب از یک سو مطرح شده است. و ایران و آژانس بین المللی انرژی از سوی دیگر.

پیامدهای مثبت استقبال ایران از گروسی

اگرچه تهران برای نشان دادن حسن نیت خود از بازرسان آژانس برای بازرسی و نظارت بر تأسیسات خود دعوت کرد و همچنین از رافائل گروسی – دبیر کل آژانس استقبال کرد. سفری که تا حدودی دامنه تنش ها را کاهش داد و باعث شد نشست اخیر شورای حکام آژانس بین المللی در فضایی کمتر متشنج و در نهایت بدون صدور قطعنامه برگزار شود. قطعنامه ای که با واکنش متقابل ایران می تواند دامنه و وزن اختلافات را پیچیده و گسترش دهد.

متغیرهای دخیل در عدم رعایت برجام

در حال حاضر آینده مذاکرات هسته ای که از آوریل 2021 آغاز شد و در نهایت در شهریور ماه به دلیل امتناع و امتناع ایران به پایان رسید. آمریکا جهت عقب نشینی خطوط قرمز ترسیم شده توسط آنها به دلیل سایر متغیرها متوقف شده است، در هاله ای از ابهام قرار دارد و سناریوهای مختلفی در خصوص پایان آن ارائه شده است.

گروهی می گویند مرگ برجام، گروهی از عبارات معامله او از کما استفاده کرد و در نهایت برخی به احتمال احیای این توافق خوشبین ترند.

2 سناریوی پیش روی برجام

در همین راستا «هادی خسروشاهین» تحلیلگر مسائل بین الملل در گفتگو با اکو ایران او فرضیه دیگری ارائه کرد و دو سناریو احتمالی را ذکر کرد: توافق موقت یا تشدید تنش و بحران.

به گفته وی، برنامه اقدام جامع مشترک یکی از پروژه های مهم منطقه ای دولت بایدن بود، به طوری که پیش از آغاز ریاست جمهوری وی، تیمی متشکل از ایلان گلدنبرگ و همکارانش از مرکز امنیت مدرن آمریکا مسئولیت ساخت این پروژه را بر عهده داشتند. سیاست مربوط به برجام و معمای ایران در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری، به جمهوری تبدیل شد و در نهایت گزارشی بیش از 10000 کلمه به جیک سالیوان، مدیر مبارزات انتخاباتی آن زمان ارائه کرد.

این در حالی است که به گفته این تحلیلگر سیاست خارجی، با آغاز ریاست جو بایدن در آمریکا، متغیرهای مداخله گر، طرح محرک برجام را به تاخیر انداخته است.

خسروشاهین در پاسخ به این سوال که منظورش از متغیرهای میانی چیست؟ وی با بیان اینکه در روند احیای برجام، حتی قبل از شروع رایزنی‌ها، موانع و محدودیت‌های زیادی وجود داشت، گفت: اولین متغیر وضعیت آشفته حاکم بر سیاست داخلی آمریکا بود. وضعیتی که تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن که بر اقتصاد ایالات متحده تأثیر منفی گذاشت. بنابراین، بایدن در چهار ماه اول ریاست جمهوری خود بر این بحران متمرکز شد.

به گفته این تحلیلگر، متغیر دوم را باید در سیاست های داخلی و تعاملات منطقه ای جستجو کرد. تعامل بازیگرانی که برجام را بر اساس مختصات تعیین شده در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا نپذیرفتند و در نتیجه باعث ایجاد اختلالاتی در مسیر احیای این توافق شدند که در این زمینه می توان نطنز در دوران ریاست جمهوری بنیامین نتانیاهو تاکید کرد که خرابکاری در تاسیسات در نظر گرفته شده است.

چرا مسکو به یک مانع تبدیل شده است؟

خسروشاهین در ادامه خاطرنشان کرد؛ متغیر سوم به ارزیابی دولت آمریکا از روابط داخلی و تحولات ایران اشاره دارد. با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری در ایران، ایالات متحده معتقد بود که اگر با یک دولت محافظه کار به توافق برسد، ممکن است ثبات و پاسخگویی بیشتری داشته باشد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: جنگ اوکراین و تأثیر فراوان آن بر روند مذاکرات، یکی دیگر از متغیرهای مداخله گر است، به ویژه که نقش روسیه را به مانعی در روند مذاکرات تبدیل کرده است.

این تحلیلگر در پاسخ به سوال اکوایران مبنی بر اینکه جنگ اوکراین چگونه بر روند مذاکرات برجام تاثیر گذاشته و منجر به توقف مذاکرات شد، گفت: جنگ اوکراین باعث تفاهم بین قدرت های بزرگ در دوره اوباما شده بود. یک مانع جدی

علاوه بر این، به گفته خسروشاهین، اثرات زیست محیطی ناشی از جنگ در اوکراین، روابط نظامی ایران و روسیه را عمیق تر کرده است.

پشت صحنه تعاملات ریاض

از دیدگاه خسروشاهین، در کنار همکاری نزدیک ایران و روسیه در این دوره، ناآرامی ها در ایران متغیر مداخله گر دیگری بود که بر تلقی آمریکا و غرب از قدرت و ضعف ایران تأثیر گذاشت.

این تحلیلگر سیاست خارجی معتقد است از میان متغیرهای مداخله گر تنها یکی از آنها یا حداکثر دو متغیر در شرف حل شدن است که یکی از آنها مربوط به عربستان است که البته نمی توان به طور قطعی آن را تعیین کرد.

وی در پاسخ به دلیل بلاتکلیفی که به آن اشاره کرد، خاطرنشان کرد: با توجه به سیاست ها و تعاملات عربستان سعودی به عنوان یک قدرت در منطقه و رقابت این کشور با تهران، ریاض می تواند از کانال های پنهان خود با ایران ارتباط برقرار کند. برنامه هسته ای واشنگتن را تحت فشار قرار خواهد داد تا پروژه ای را که جوزف بورل به ایران و ایالات متحده ارائه کرده مطابق با منافع سعودی ها اصلاح کند.

چرا غرب نمی خواهد برجام را احیا کند؟

خسروشاهین در پاسخ به سوال دیگر اکوایران مبنی بر اینکه چرا غرب و به طور مشخص آمریکا تمایل چندانی به احیای برجام نشان نمی دهد، گفت: به نظر می رسد رایزنی ها طی دو سال گذشته فراز و نشیب هایی داشته است. متوقف شده است، تصور آمریکایی ها و غربی ها به عنوان طرف های مذاکرات برجام درباره برنامه هسته ای ایران دستخوش تغییر شده است. این بدان معناست که غرب بر این باور است که به دلیل پیشرفت در برنامه هسته ای ایران، برجام بر اساس تعهدات هسته ای که برای ایران ایجاد کرده است، منافع متعادلی ندارد، بنابراین می تواند به تعهدات مربوط به لغو کلیه تحریم های مرتبط با هسته ای عمل کند. موضوع و مسائل دیگر باید در دستور کار قرار گیرد.

به گفته این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، در چنین شرایطی فشار غرب بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزایش می‌یابد، به طوری که پس از سال 2015 بین تهران و مرجع اتمی، قیمومیت‌های سخت‌گیرانه‌تری اعمال می‌شود و تعهدات حفاظتی و فراپادمانی بین تهران و اتمی اعمال می‌شود. توافق رسیده.

خسروشاهین در ادامه خاطرنشان کرد: بر اساس آخرین گزارش منتشر شده از سوی مدیرکل آژانس، این نهاد مدعی است که نمی تواند برنامه هسته ای ایران را بر اساس پادمان ها و پادمان های اضافی توافق 2015 راستی آزمایی کند و بنابراین نیاز به اطلاعات تکمیلی بیشتر – موافقت نامه های حفاظتی با تهران در این زمینه وجود دارد. این مقوله به عوارض احیای برجام می افزاید.

گزینه مطلوب واشنگتن

هادی خسروشاهین در پاسخ به سوال دیگر اکوایران مبنی بر اینکه بهترین گزینه آمریکا در شرایط کنونی چه خواهد بود، گفت: بهترین گزینه واشنگتن سوق دادن ایران به یک توافق موقت است. توافقی که پلی برای دستیابی به یک توافق جدید یا به روز شده در مورد برجام است نیز مبتنی بر پیشرفت هسته ای ایران پس از خروج دونالد ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک است.

این تحلیلگر سیاست خارجی در ادامه تاکید کرد که رهبری آمریکا به دو دلیل این مقوله را در دستور کار قرار خواهد داد، اول پیشرفت برنامه هسته ای ایران و دوم به دلیل اتمام تاریخ انقضای بخش قابل توجهی از بندهای غروب آفتاب و برخی از تعهدات ایران. بر اساس برجام یا قطعنامه 2231 در پاییز 2023 و پاییز 2025 خواهد آمد. در پاییز 2025، غرب به ویژه آمریکا می تواند یکی از مهم ترین اهرم های فشار خود را فعال کند که ماشه یا snapback است. سازوکار. اما گزینه ترجیحی ایالات متحده یک توافق موقت است که می تواند راه را برای یک توافق دائمی تر هموار کند.

سناریوهای احتمالی در مورد پایان برجام

او هم به این سوال پاسخ داد پژواک ایران وی درباره اینکه آیا توافق موقت برای تهران قابل قبول است یا خیر، گفت: توافق موقت کوتاه مدت می تواند به نفع ایران باشد از این منظر که تهران می تواند از بخش بزرگی از تاسیسات هسته ای خود در خارج، در داخل و در چارچوب این توافق برای حفظ خود استفاده کند. قلمرو در صورت تحقق چنین سناریویی، فضا برای کاهش تنش ها و توافق با ثبات تر باز می شود. با این حال، برای آماده کردن فضا برای یک توافق موقت، توافقات تاکتیکی نیز می تواند به عناصر تسهیل کننده تبدیل شود. قراردادهایی مانند تبادل زندانیان بین تهران و واشنگتن.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که در صورت عدم توافق بر سر توافق موقت، چه سناریویی ممکن است وجود داشته باشد، خاطرنشان کرد: اگر چنین اتفاقی رخ ندهد، با توجه به متغیرها و همچنین تغییر تصورات طرفین در برجام و همچنین توافق تهران و ریاض ممکن است به شرطی که فضای دوقطبی بر مذاکرات حاکم باشد، چنین فضایی می تواند زمینه ساز تشدید بحران پس از خرداد باشد. در این میان، اگر ایران و سازمان انرژی اتمی تا سپتامبر به توافق نرسند، احتمال افزایش تنش ها بالاست. اما در شرایط کنونی توافقات تاکتیکی، موردی و موضوعی می تواند راه را برای مذاکرات نهایی هموار کند. اما با توجه به پیچیدگی موضوع برنامه هسته ای ایران و از دست دادن توانمندی های هسته ای چه از سوی ایران و چه از سوی غرب، احتمال تشدید بحران در ماه های آینده قابل تصور است.