سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال 1401 با چالش های فراوانی مواجه شد و علاوه بر از دست دادن برخی فرصت ها برای احیای برجام، شاهد گسترش فعالیت ها و تلاش های ضد لابی بود.-ایرانیان در صحنه بین المللی و دیپلماسی عمومی. . برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهان .
معرفی ایران به عنوان طرف جنگ در بحران اوکراین و ترغیب برخی قدرت‌ها به انزوای هر چه بیشتر جمهوری اسلامی ایران و حتی ترغیب مستقیم و غیرمستقیم آنها برای حمله نظامی به ایران، بخشی از این تلاش‌ها بود.
به گزارش ای بی اس نیوز، در سال آخر هجری اسلامی، تحولات داخلی ایران بر سیاست خارجی کشور سایه بزرگی انداخت. از آنجایی که بسیاری از اقدامات بین المللی مرتبط با تهران متاثر از این تحولات بوده است و در این زمینه شاهد برگزاری نشست و رژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در خصوص اعتراضات داخل ایران و تشکیل کمیسیون تحقیق، تعلیق عضویت ایران در کمیسیون زنان سازمان ملل متحد، اعمال تحریم‌های گسترده حقوق بشری توسط اتحادیه اروپا علیه ایران همزمان با تحریم‌های واشنگتن علیه تهران، قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی توسط اتحادیه اروپا پارلمان اروپا و فشارهای وارده به اتحادیه اروپا برای تصویب این تصمیم، احضار سفرای ایران به برخی کشورهای اروپایی بارها از وزارتخانه های امور خارجه این کشورها دیدار کرده است. اپوزیسیون جمهوری اسلامی ایران با تعدادی از مقامات اروپایی.
همچنین در سال 1401 بحران اوکراین به نحوی به ایران هم سرایت کرد و برخی رسانه ها و کشورهای غربی به بهانه همکاری نظامی ایران و روسیه تلاش کردند تهران را طرف جنگ اوکراین با مسکو معرفی کنند و مدعی استفاده از آن شدند. ایرانیان در بحران اوکراین توسط روسیه بزرگ شدند، در حالی که ایران بارها اعلام کرده است که طرف این جنگ نیست و ارسال پهپاد توسط تهران به مسکو با آغاز بحران اوکراین مرتبط است. در همین چارچوب، ایران جلسه مشترکی با هیئت نظامی و فنی کی‌یف در مسقط برای بررسی ادعای کمک نظامی تهران به مسکو برگزار کرد که در این نشست به گفته مقامات ایرانی، اوکراینی‌ها سندی را ارائه کردند که برای ارتش ایران در نظر گرفته شده بود. حمایت از روسیه در جنگ اوکراین ارائه نشد.
برخی تحلیلگران بر این باورند که سیاست خارجی احتمالا همچنان تحت تاثیر بحران اوکراین در سال 1402 خواهد بود و تهران باید با دیپلماسی فعال تلاش کند تا کمترین آسیب را از تشدید بحران بین غرب و روسیه متحمل شود و قربانی این درگیری ها نشود. از سوی دیگر، با توجه به حضور یک دولت راست افراطی در سرزمین های اشغالی به رهبری نتانیاهو، اسرائیل تلاش خواهد کرد تا سیاست ایران هراسی را با جدیت بیشتری دنبال کند و با توجه به برخی تحولات در روابط ایران با کشورهای عربی. با مانع تراشی و ایجاد بحران اجازه نخواهد داد روابط ایران با برخی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از جمله عربستان در مسیر طبیعی خود قرار گیرد و در این راستا بعید نیست که وی متوسل شود. ابزارهای مختلف از جمله برخی اقدامات خرابکارانه و تروریستی علیه ایران.
از سوی دیگر، این پیش بینی نیز وجود دارد که احتمالا با تلاش ایران و میانجیگری برخی از کشورهایی که با تهران و واشنگتن روابط نزدیک دارند، از جمله قطر و عمان و همچنین اتحادیه اروپا، مذاکرات بر سر لغو برجام آغاز شود. تحریم‌ها یک بار دیگر از سر گرفته می‌شود، البته همه این‌ها در می‌توان به شرایطی دست یافت که تحولات داخلی ایران بر این موضوعات سایه نیندازد و مانند سال گذشته آنها را در حاشیه قرار ندهد.
برای بررسی عملکرد سیاست خارجی ایران در سال 1401 و چالش های پیش رو در این سال، با رضا نصری، کارشناس ارشد روابط بین الملل گفت وگو کرده ایم.
رضا نصری وی در پاسخ به این سوال که عملکرد سیاست خارجی ایران در سال 1401 را چگونه ارزیابی می کنید؟ وی گفت: در مجموع سال 1401 سال خوبی برای سیاست خارجی کشور نبود. ایران متهم به مشارکت در جنگ اوکراین، مذاکرات هسته‌ای به تعویق افتاده، روابط ایران و اروپا به پایین‌ترین سطح خود در سه دهه اخیر رسیده، تحریم‌ها تشدید شده، تسلط اسرائیل در منطقه تقویت شده و بحران داخلی لابی ها و جریان های ایرانی خارج از کشور می توانند به بسیاری از اهداف دیرینه خود دست یابند.
وی ادامه داد: اما در کنار این اتفاقات منفی، دو اتفاق مثبت در پایان سال رخ داد که می تواند فضای جدید و فرصت های جدیدی را برای کشور ایجاد کند. یکی توافق با آژانس که زمینه را برای از سرگیری مذاکرات برای رفع تحریم ها فراهم کرد و دیگری توافق برای عادی سازی روابط ایران و عربستان سعودی که می تواند آثار ملی، منطقه ای و بین المللی قابل توجهی داشته باشد.
این کارشناس ارشد مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که برخی تصور می کنند ایران فرصت توافق با غرب و آمریکا در خصوص احیای برجام در سال 1401 را از دست داده است و برخی آن را سال … فرصت های از دست رفته، ارزیابی شما از این مشکل چیست؟ وی گفت: بدون شک روابط ایران و غرب در سال های اخیر به شدت تیره شده است. بخشی از این حادثه به تاخیر طرفین در حل بحران هسته ای مربوط می شود. بخشی از آن مربوط به اتهامات واهی و ساختگی است که در خصوص دخالت نظامی ایران در جنگ اوکراین به کشور وارد شده است و بخشی نیز به فضایی که برای کشور پیرامون بحران ایجاد شده است. داخلی در صحنه بین المللی و دست لابی های ضد ایرانی را برای پیشبرد اهداف خود باز کرد. طبیعتا مجموع این عوامل فرصت ها و زمان زیادی را هدر داد و مشکلات بیشتری را برای مردم به وجود آورد.
در پاسخ به این سوال به نظر وی تحولات داخلی کشور در سال 1401 چه تأثیری بر سیاست خارجی ایران گذاشت؟ وی گفت: مهمترین تاثیر بحران داخلی این بود که فضای فوق العاده سنگینی را علیه ایران در خارج ایجاد کرد و آگاهی عمومی را نسبت به تعامل با ایران بالا برد. این فضا از یک سو دست لابی های ضد ایرانی را برای پیشبرد اهداف خود باز کرده و از سوی دیگر با ایجاد «هزینه عزت» دست سیاستمداران غربی را برای تعامل با ایران بسته است. . به عبارت دیگر فضایی ایجاد شد که حتی کسانی که می خواستند با ایران تنش زدایی کنند مجبور شدند به افکار عمومی نشان دهند که در زمینه حقوق بشر با ایران برخورد کرده اند و همینطور با «اوکراین» تا بتوانند با آن برخورد کنند. دوباره در مورد مذاکرات و دیپلماسی بحث کنید.
نصری افزود: به نظر من لازم است مسئولان کشور از این تجربه به این نتیجه برسند که رضایت عمومی و ثبات سیاسی در داخل کشور ارتباط مستقیمی با سیاست خارجی و منافع ملی دارد و اقدامات مناسبی را برای پاسخگویی به مطالبات اجتماعی انجام دهند.
این کارشناس ارشد روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که به نظر وی مهمترین چالش هایی که کشور در سال 1402 در حوزه سیاست خارجی با آن مواجه خواهد بود، چه خواهد بود؟ بیانیه کر: به نظر من، ایران حداقل با دو چالش روبرو خواهد بود: اول، خطر تعمیم و گسترش پیامدهای جنگ از اوکراین به ایران، که با تشدید درگیری ها بین روسیه و غرب برجسته می شود. ثانیاً، اقدامات و اقدامات اسرائیل برای ناکام گذاشتن دیپلماسی و حفظ فضای امنیتی علیه ایران اتخاذ خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که به گفته برخی تحلیلگران سال 1401 یکی از سخت‌ترین سال‌های سیاست خارجی ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود، نظر شما در این باره چیست و آیا ممکن است همین اراده باشد. در سال 1402 اتفاق می افتد؟ آیا مشکلات و بحران ها در سیاست خارجی کشور ادامه خواهد داشت؟ وی خاطرنشان کرد: با این پیشنهاد موافقم. حتی زمانی که رئیس جمهور آمریکا هر روز علیه ایران موضع می گرفت، نتانیاهو از نفوذ و اعتبار بیشتری برخوردار بود و افرادی مانند مایک پمپئو، بولتون و عادل الجبیر در رسانه های بین المللی جولان را می شناسند و فردی مانند نیکی هیلی فعالانه حضور داشت. توطئه علیه ایران در سازمان ملل و فضای بین المللی علیه ایران به این شکل شکل نگرفت.
او بیان کرد: امید است با توافق با آژانس و زمینه سازی برای مذاکره برای رفع تحریم ها و همچنین آغاز روند مصالحه با عربستان که ممکن است به تحولات مهمی در سطوح مختلف منجر شود، در سال 1402 شاهد حل بسیاری از چالش ها و مشکلات کشور خواهیم بود.
انتهای پیام
