بودجه یکی ابزار سیاست مالی اگر با شناخت دقیق اقتصاد کشور از آن استفاده شود، می تواند به توسعه اقتصادی، کنترل تورم و توزیع متوازن درآمد منجر شود. پس از تصویب کلیات بودجه در 28 دی ماه سال جاری در مجلس، دولت به موقع تاج و تورم بی سابقه در اقتصاد ایران کسری بودجه شما از کجا می آید؟ راه ارزان تر است عرضه یک دغدغه جدی برای کارشناسان و تصمیم گیرندگان است. عمده ترین گزینه های دولت، استقراض مستقیم از بانک مرکزی، فروش اوراق با سود، افزایش نرخ ارز در بودجه و ترازنامه بانک مرکزی و… است.
1- چرا خط قرمز خواندن استقراض مستقیم دولت از بانک مرکزی یک اشتباه راهبردی است؟
– همچنین اصلاح ساختار هزینه ای بودجه که می تواند نقش مهمی در کاهش کسری بودجه کشور داشته باشد، مقوله دیگری است که چون مربوط به بانک مرکزی نیست از آن غافل نمی شویم.
– کار درست این است که دولت بر کنترل بانکداری خصوصی و تقویت ریال تمرکز کند، همانطور که راهنمای معظم انقلاب فرمودند با اصلاح ساختاری واقعی بودجه به فکر خنثی سازی تحریم ها باشد. نه با افزایش نرخ مبادله کالا (و تضعیف بیشتر ارزش پول ملی)، با چند برابر شدن حقوق گمرکی با افزایش نرخ مبادله به عنوان مبنای محاسباتی و با انجام مذاکرات فرسایشی برای رفع تحریم ها… در حالی که باعث افزایش تورم و افزایش می شود. نرخ ارز بازار آزاد با هدف جبران کسری مالی آن انحراف البته «خنثیسازی تحریمها» لزوماً مستلزم «خنثیسازی تحریفها» است، زیرا «اگر روند تحریف واقعیتهای ایران با شکست مواجه شود، تحریمها قطعاً شکست خواهند خورد».
– نکته دیگری که در بررسی علل تورم قابل ذکر است، سوال است تورم ساختاری شرق. اما ظاهراً برخی از مقامات اقتصادی، با تشویق کورکورانه میلتون فریدمن، اقتصاددان پولی که گفته بود «تورم یک پدیده پولی است»، فکر میکنند که «تورم در اقتصاد ایران» فقط «یک پدیده پولی» است. این بدان معناست که افزایش تورم ربطی به افزایش ارز و کاهش ارزش پول ملی ندارد و سیاستگذاران تنها باید بر کاهش نقدینگی تمرکز کنند. این تفکر در اینجا از «غفلت استراتژیک» دیگری نیز رنج میبرد و آن غفلت از تورم ناشی از افزایش هزینههای تولید به دلیل افزایش ارزش ارزهای کالایی و افزایش نرخ ارز آزاد است. این در ادبیات علمی «تورم هزینه» نامیده می شود. بر اساس اعلام سازمان تجارت و توسعه، بیش از 80 درصد واردات رسمی کشور را کالاهای واسطه ای و سرمایه ای تشکیل می دهد و افزایش نرخ ارز، تولید را بسیار گران می کند.
4- آیا رشد نقدینگی بر اساس ادعای دولت مبنی بر عدم استقراض از بانک مرکزی کنترل شده است؟ خیر
نویسنده: ارسلان ظاهری بیرگانی، کارشناس اقتصاد استراتژیک
این یادداشت به انتقاد از اظهارات رئیس کل محترم بانک مرکزی می پردازد چرا که از نظر نگارنده این جمع بندی در داخل دولت یک خطای راهبردی است.
توسل به افزایش نرخ ارز، افزایش نرخ ارز در بودجه از 11500 تومان در بودجه 1400 به 23 هزار تومان در بودجه 1401، زمینه سازی برای افزایش قیمت بنزین و برخی حامل های استراتژیک به بهانه اختصاص سهمیه به مردم به جای خودرو و روی آوردن به بازاریابی قیمت آنها، افزایش حدود 6 برابری نرخ ارز مبنای محاسبه حقوق ورودی از 4200 تومان به ایتاس و … است. برای تامین کسری بودجه دولت، گزینه بدتر و خطای استراتژیک را انتخاب کنید. این آدرس اشتباهی است که متاسفانه در ابتدا اتاق فکر اقتصادی دولت سیزدهم از آن آسیب دید.
– نویسنده فکر می کند تصادفی است سهل انگاری استراتژیک بی توجهی به آن می تواند اثرات نامطلوبی بر نرخ ارز آزاد، ثبات اقتصاد کلان و معیشت مردم داشته باشد. چنین غفلتی در آبان 1398 رخ داد و عنان بازار ارز را از دست سیاستگذاران پولی خارج کرد. همان تصمیم گیری قبلی با پیشنهاد “کسری بودجه مزمن عامل افزایش تورم استاو مدعی شد که افزایش 200 درصدی قیمت بنزین (به ویژه برای پوشش کسری بودجه دولت) تورم زیادی را به دنبال نداشته است و بعداً مجبور شد در مصاحبه ای به تصمیم خرید بنزین و تبعات آن اعتراف کند. بازار ارز عنان از دست بانک مرکزی!
2- تأثیر تأمین مالی عمومی افزایش نرخ ارز و استقراض از بانک مرکزی بر تولید و تورم را بررسی کنید؟
– بررسی علمی نشان می دهد تامین مالی دولتی با افزایش نرخ ارز نسبت به استقراض از بانک مرکزی، نه تنها تولید را بیشتر کاهش می دهد، بلکه اثرات تورمی بیشتری نیز دارد. در زمان تورم بی سابقه در اقتصاد ایران که سیاست های دولت باید معطوف به کاهش تورم باشد، خط قرمز خواندن مسیر استقراض دولت از بانک مرکزی آیا منجر به افزایش تورم و فشار مضاعف بر تولید و ابزار نمی شود. امرار معاش
نتیجه:
– اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در مورد مؤلفه راهبردی تورم و علل و ریشه های اصلی پیدایش آن در اقتصاد ایران فاقد جامعیت لازم است و به عبارتی آنچه موجب تلاطم اقتصادی و تورم مزمن شده است، نه دولت مستقیم. استقراض از بانک مرکزی اما مهار رشد بانکهای خصوصی نقدینگی رو به افزایش است و پول ملی که اتفاقاً در کنترل بانک مرکزی بود، دائماً در حال تضعیف است.
یک – خط قرمز برای گزارش استقراض مستقیم از بانک مرکزی و چاپ پول در دوران کرونا که همه کشورها و اقتصادهای دنیا به طور اتفاقی برای جبران هزینه های این بحران وام گرفته و پول چاپ کردند نیز یک اشتباه یا تبدیل شدن به استراتژیک است. بیشتر کاتولیک است تا سرگرم کننده.
ثانیاً، علاقه دولت به افزایش نرخ ارز به امید پوشش کسری بودجه، سرابی بیش نیست، زیرا دولت خود بزرگترین مصرفکننده اقتصاد ایران است و متاثر از تبعات تورمی افزایش نرخ ارز خواهد بود. نرخ ارز نه، بلکه نقش مهمی در افزایش آن خواهد داشت.
علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی 15 بهمن ماه در برنامه تیتر امشب شبکه خبر در بخشی از سخنان خود با اشاره به اینکهکسری بودجه مزمن عامل افزایش تورم استدر دولت سیزدهم گفت: خط قرمز آقای رئیس جمهور و سازمان برنامه و بودجه، دولت نباید از بانک مرکزی وام بگیرد. بنابراین ایجاد پایه پولی در این منظر خط قرمز تعریف می شود و درخواست من این است که نمایندگان 1401 به این موضوع توجه کنند.
– در شرایطی که طی دو سال گذشته بیش از 21 تریلیون دلار انبساط پولی در کشورهای مختلف جهان برای مهار اثرات مخرب کرونا رخ داده است، دولت و بانک مرکزی می خواهند با اعلام استقراض از این کشور خط قرمز را بپردازند. بانک مرکزی. ?
– البته درست است که مجلس نباید در زمان تبدیل لایحه به قانون، کسری بودجه را افزایش دهد. به عنوان مثال، نمایندگان در سال گذشته کسری تراز عملیاتی را از حدود 316 هزار میلیارد تومان در قانون بودجه به 464 رساندند. بدتر از آن، استراتژی کمیسیون مشترک برای جبران این کسری اضافی بود چاپ پول و استقراض غیرمستقیم دولت از طریق افزایش سهم خالص بانک مرکزی از دارایی های خارجی و رشد پایه پولی با گرانفروشی وجوه، بنزین و ارزهای مواد اولیه است که اثرات منفی بیشتری بر جای گذاشته است.
آیا بانک مرکزی توانایی کنترل نقدینگی را دارد یا خیر؟ اگر این وظیفه را برای خود تشخیص دهد، حتی می تواند آثار استقراض عمومی را خنثی کند. بنابراین، با توجه به سوالات مطرح شده، می توان گفت که دولت «گزینه بد و بدتر از آن را انتخاب نمی کند»، افزایش استقراض مستقیم از بانک مرکزی، به جای افزایش نرخ ذخیره قانونی و جهت دهی نقدینگی به سمت بخش تولیدی، می تواند تاثیرات منفی بر چاپ پول دارد.
3- استقراض مستقیم دولت از بانک مرکزی خط قرمز است یا رشد نقدینگی توسط سیستم بانکی؟
بر اساس گزارش بانک مرکزی، علیرغم ادعای دولت، نقدینگی همچنان به رشد بیش از 35 درصدی ادامه می دهد که عمدتا ناشی از افزایش پایه پولی است. از بانک ها وام بگیرید از بانک مرکزی و پول مشتق ایجاد کنید توسط بانک ها یعنی عامل اصلی رشد نقدینگی بانک ها کسری بودجه دولت نیست. علاوه بر این، آمارها نشان می دهد که رشد نقدینگی در دولت آقای رئیسی نیز به برکت ضریب پولی افزایش یافته است. با توجه به افزایش فروش اوراق قرضه دولتی به ویژه به بانک ها، نسبت ذخایر مازاد بانک ها به سپرده ها طی چند ماه گذشته کاهش یافته و در نتیجه نسبت نقدینگی رو به رشد به سطح بی سابقه 7.97 رسیده است. در نتیجه نقدینگی افزایش یافت.
– قطعا انتخاب سیاستگذار در شرایط تحریم و کرونا، انتخاب بین بد و بدتر است. خط قرمز خواندن استقراض مستقیم دولت از بانک مرکزی یک اشتباه راهبردی است، چرا که دولت را به سمت انتخاب بین بدتر و بدتر برای تامین مالی و کسری بودجه سوق می دهد و به گفته وی فرد عاقل بین خیر و شر انتخاب نمی کند. عاقل کسی است که بین بد و بدترین انتخاب کند.
آدرس بد یکی از دلایل تاخیر در دهه 90 است
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری ای بی اس نیوز ، ارسلان ظاهری بیرگانی کارشناس اقتصاد راهبردی در یادداشتی نوشت:
بر اساس شاخص ها، دهه 90 در اقتصاد ایران باید «چندین دهه تورم بالا – با رشد صفر در اقتصاد واقعی»نامید. استراتژی غرب در این دهه، دوگانگی تحریف-جریمه تحریف با استفاده از ابزارهای نرم یعنی رسانه، تحریم با استفاده از ابزار سخت یعنی اقتصاد بوده است. تحریف با دادن آدرس اشتباه با طرح مشکلات ثانویه حل مشکلات اساسی و حیاتی را برای تصمیم گیرندگان ایرانی و مردم به تاخیر می اندازد. تحریم ها باعث ایجاد «فشار و درد» و «تحریف» و منحرف کردن هر دو ذهن می شود. “فشار مشروط” می تواند معیشت مردم را به “نسخه های انحرافی” گره بزند و تصمیم گیرندگان و سوء استفاده از ابزارهای حکمرانی شما را هل می دهد.
تحریریه ABS NEWS | ای بی اس نیوز