کتاب «روشنفکران دینی؛ تعامل با جمهوری اسلامی ایران» منتشر شد

به گزارش خبرنگار فرهنگی ای بی اس نیوز، جمهوری اسلامی ایران در بدو تأسیس تحت تأثیر روشنفکران دینی چون جلال آل احمد و علی شریعتی قرار گرفت. در حالی که این دو تحت تأثیر ایدئولوژی چپ و همچنین منتقدان نظام سیاسی پهلوی بودند.
در مجموع در دهه اول استقرار جمهوری اسلامی ایران، مرجعیت و محبوبیت حضرت امام (ره) مرزها و تضادهای درون نظام جمهوری اسلامی را از ایران خارج کرد. نقش کاریزماتیک امام خمینی (ره) روشنفکران دینی و دیگر گروه های سیاسی-فرهنگی را وادار کرده است تا دیدگاه های متضاد خود را تعدیل کنند.
با پایان یافتن جنگ تحمیلی، مصادف ناپذیری با گسست گفتمان و الگوی قبلی شد، دورانی که نسل جوانی از روشنفکران دینی از نیروهای انقلابی وارد عرصه فرهنگ و مذهب شدند. اجماع و ایدئولوژی قدیمی
مسعود پورفرد در مقدمه کتاب تعامل فکری دینی با جمهوری اسلامی ایران وی نوشت: در این پژوهش تعامل روشنفکران دینی در راستای ساختار قدرت سیاسی جمهوری اسلامی ایران بر اساس چارچوب نظری بازنگری با روش شناسی تفسیری مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا ضمن بررسی مفهوم روشنفکری دینی و دیدگاه‌های متفاوت پیرامون آن، گفتمان غالب روشنفکران دینی از دهه 60 تا 1350 یعنی روشنفکران دینی مدرن تا دوران جمهوری اسلامی ایران و چگونگی تعامل روشنفکران دینی با ساختار قدرت جمهوری اسلامی ایران فصول مختلف ارائه شده است. سپس در سه دهه مورد بحث درباره ساختار قدرت سیاسی، توضیح داده می شود که چرا ساختار قدرت سیاسی، روشنفکران دینی مدرن را به چالش کشیده است. (ص 17)

یکی از دغدغه های اصلی مصطفی ملکیان پاسخ به این سوال است که آیا بشر امروزی از بت پرستی فراتر رفته است؟ او در مقاله ای با اشاره به جوهر بت پرستی نشان می دهد که بت پرستی در زمان ما هنوز زنده است. در میان مصادیق متعدد بت پرستی، مالکی به علت و بارزترین مصداق بت پرستی یعنی اعتقاد به بت پرستی می رود و آن را رقیب و رقیب و دشمن عبادت خدا می خواند و مؤمنان را به سوی دعوت می کند. اگر خواستند از ایمان و توحید آنها پیروی کنید.از افتادن در ایدئولوژی ایدئولوژی بپرهیزید. (ص265)

بر اساس پژوهش های مؤلف تاکنون در زمینه روشنفکری دینی، پژوهش ها و کتاب هایی منتشر شده است که پایان نامه انسجام درونی آرای سیاسی مدرنیست های معاصر توسط قلم خدا رحمت کند مرتضوی، تحویل داده شده دموکراسی و دشمنان آن ارسال شده احمد بخارایی، تحویل داده شده تقابل فکری ایران با مدرنیته اثر فرزین وحدت، تحویل داده شده اسلام، دموکراسی و مدرنیته در ایران ارسال شده فروغ جهانبخش، تحویل داده شده روشنفکران ایرانی در قرن بیستم اثر علی قیصری، تحویل داده شده روشنفکران دینی و مدرنیته ارسال شده مسعود پدرام و کتاب ها روشنفکر دینی و انقلاب اسلامی توسط قلم فرهاد شیخ قریشی از آن جمله اند و نویسنده در این کتاب به ویژگی های این آثار پرداخته است.

هدف این پژوهش شناسایی رابطه توانمندسازی به عنوان زمینه و روشنفکران دینی به عنوان یک متن در مواجهه با مسائل اجتماعی-سیاسی و فرهنگی در ایران است. البته بررسی نقاط قوت و ضعف روشنفکران دینی و توانمندسازی مسائل سیاسی اجتماعی ایران از دیگر اهداف نویسنده از نگارش این کتاب است.

نویسنده در مورد روشنفکران دینی مصطفی ملکیان در صفحه 311 می نویسد: ملکیان در دهه 1970، به عنوان یک روشنفکر ارگانیک، با سخنرانی های خود به کلام، فلسفه و کلام علاقه نشان داد. همین نیروهای کیفی در نهادهای حوزوی حضور داشتند و بعدها همان نیروهای کیفی عامل ورود آن به نهادهای حوزوی شدند.

در این کتاب ابتدا به سه سخنرانی روشنفکری دینی، سپس سه دولت جمهوری اسلامی ایران از دهه 60 تا 80 و همچنین آثار ویژه آنها اشاره شده است. نگارنده گفتمان روشنفکران دینی را به سه گفتمان سنتی، مدرن و باز روشنفکری تقسیم می کند و در ادامه به اندیشه شخصیت های برجسته این جریان ها می پردازد.