بیش از هشت ماه از اختلالات گسترده اینترنت در ایران و اعمال سطح جدیدی از فیلترینگ می گذرد. اختلالاتی که الگوی خاصی ندارد و کاربران را هر روز به این فکر می‌اندازد که آیا بخش جدیدی زیر چتر فیلترینگ افتاده یا زیرساخت‌ها با مشکلات جدیدی مواجه شده است؟
از ابتدای مهرماه سال گذشته تا کنون که دولت تلاش کرد اپلیکیشن ها، پلتفرم ها و حتی برخی سایت های داخلی را جایگزین سایت های مسدود شده معرفی کند، بازار دانلود، ارسال، خرید و فروش فیلترشکن داغ شده است. بازاری که نظراتش از اعتراض تا هشدار را در بر می گیرد.
جلال رشیدی کوچی از جمله معترضانی است که نسبت به این موضوع هشدار داده است. وی در توییتی به بی نتیجه بودن تلاش دولت برای بیرون راندن مردم از اپلیکیشن های فیلتر شده اشاره کرده و تنها موفقیت فیلترینگ را رونق بازار فیلتر و تلاش و هزینه مردم می داند.
تا شهریور 1401 استفاده از فیلترشکن برای کاربران اغلب به نوع غیر پولی آن و استفاده از وب سایت های کاربردی مانند یوتیوب، توییتر، تلگرام یا فیسبوک محدود می شد. با فیلتر شدن واتس اپ و اینستاگرام و عدم پاسخگویی VPN های معمولی برای دور زدن فیلترینگ، موج بزرگی از کاربران این پلتفرم ها شروع به دانلود تعداد زیادی فیلترشکن کردند. در واقع، کاربرانی که با نام‌های مختلف در رده کلاس اینترنت قرار نمی‌گرفتند، به سراغ فیلترشکن‌های در حال ظهور رفتند، که اغلب برای دسترسی به بخش‌هایی از حریم خصوصی برای اتصال خود نیاز به مجوز دارند، که هنوز هدف آنها ناشناخته است. .
مشاهدات نشان می دهد که در بین ده برنامه رایگان برتر گوگل پلی، شش مورد از آنها فیلترشکن هستند. امروزه با سکه شدن بازار فیلترشکن های پولی، این مشکل ابعاد اقتصادی نیز به خود گرفته است. فیلتر کاتر پولی که تفسیر صحیح آن ارائه کانفیگ های متصل به کشورها با سرعت اینترنت مناسب و بدون فیلتر است، در بسته هایی با زمان و حجم محدود و با قیمت های متفاوت به مشتریان عرضه می شود. به گفته مهدی مصلحی کارشناس امنیت فضای مجازی، تراکنش فروش فیلترشکن که از 50 میلیارد تومان در ماه در سال 97 پرداخت شده، اکنون به 500 میلیارد تومان در ماه رسیده است.
علاوه بر این، فروشندگان می گویند که هر بار برای خرید هاست جدید از شرکت های خارجی باید مبلغی را به یورو بپردازند، سپس می توانند آن را به چند نفر بفروشند، محدودیت های حجمی و زمانی را برای آنها اعمال کنند و حدود 300 درصد سود کنند. pocket برخی از افراد نیز این مسیر را می‌روند تا تنظیمات شخصی داشته باشند و قوانین تعریف‌نشده تجارت فیلترشکن را به خطر نیندازند. جرم انگاری خرید و فروش فیلترشکن موضوعی است که از زمان شروع رونق آن بارها مطرح شده است. پس از مدتی مشخص شد که مقررات موثری وجود ندارد و اکنون تلاش می شود تا موضوع مورد بررسی مجدد قرار گیرد و خلاء قانونی رفع شود.
با این تفاسیر می توان گفت که با وجود ارقام فزاینده و عجیب تعداد کاربران پلتفرم های داخلی که عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات هر بار با تاکید بر موفقیت پلتفرم های داخلی اعلام می کند، سیاست فیلترینگ – مانند سال 97 در خصوص تلگرام پاسخگو نبود – حالا نمی تواند کاربران را از اینستاگرام و واتس اپ دور کند. به طوری که به جای ایجاد رقابت بین پلتفرم های ملی بین خود یا حتی بین پلتفرم های داخلی و خارجی، اکنون رقابت فقط بین فیلترشکن هایی است که گاه حتی انحصاری نیز در میان آنها شکل گرفته است.
به این ترتیب، اعمال فیلتر، جدای از ایجاد هزینه های زیرساختی برای خود دولت و خروج سرمایه از ایران، نه تنها تلاش ها برای خروج مردم از پلتفرم های فیلتر شده را ناکام گذاشته است، بلکه اکنون هزینه های گزافی را به کاربران، رفاه و آسایش و رفاه مردم تحمیل کرده است. امنیت آنها و همچنین حریم خصوصی آنها را تهدید می کند.
