هوش مصنوعی متن‌باز؛ آیا اپن‌سورس شدن Grok تغییری ایجاد می‌کند

ایلان ماسک به‌تازگی و طبق وعده قبلی خود، اقدام به انتشار عمومی کد منبع هوش مصنوعی Grok کرد. درحال‌حاضر کاربران می‌توانند از طریق گیت‌هاب به کد منبع مذکور دسترسی داشته باشند؛ اما آیا این دسترسی می‌تواند تفاوت خاصی را برای ایکس یا کاربران رقم بزند؟

هوش مصنوعی متن‌باز؛ از ایده تا عمل

مدتی از انتشار Grok توسط شرکت xAI می‌گذرد؛ شرکتی که با رؤیای رقابت با سازنده ChatGPT پا به میدان گذاشته است و ماسک حساب ویژه‌ای روی آن باز کرده است. از مزیت‌های هوش مصنوعی ایکس در مقایسه با دیگر پلتفرم‌های مشابه، دسترسی به حجم عظیمی از داده‌های این شبکه اجتماعی است که می‌توان از آنها برای آموزش‌دادن مدل زبانی استفاده کرد. همچنین این چت‌بات دارای لحنی کنایه‌آمیز است که موردپسند بعضی از کاربران قرار گرفته و می‌تواند افراد را کمی از فضای خشک مکالمه دور کند.

البته دسترسی به داده‌های ایکس و لحن متفاوت نمی‌تواند به‌تنهایی برتری Grok را تضمین کند. همچنین باید این موضوع را در نظر داشت که OpenAI به‌عنوان رقیب اصلی xAI به امکانات و منابع بیشتری دسترسی دارد و سابقه فعالیت طولانی‌تری هم در این حوزه دارد. اگرچه مقایسه دقیق مدل‌های زبانی مختلف چندان امکان‌پذیر نیست؛ اما گمان می‌رود که عملکرد فعلی هوش مصنوعی ایکس در سطح مدل‌های متوسط مانند GPT-3.5 باشد. به‌نظر می‌رسد که ماسک نیز با اشراف روی همین مسئله، سعی داشته است با متن‌باز کردن آن، بتواند از قدرت جامعه کاربری و توسعه‌دهندگان مستقل، نهایت بهره را ببرد تا فاصله خود را با رقبا کمتر کند.

نباید فراموش کرد که معنی متن‌باز و آزاد در دنیای هوش مصنوعی کمی متفاوت با دیگر نرم‌افزارها است. برای مثال Grok یک مدل زبانی عظیم است که تحت مجوز آپاچی ۲ منتشر شده است؛ درنتیجه امکان استفاده تجاری از آن توسط دیگران وجود دارد. بااین‌حال برای آموزش دادن آن، نیاز به منابع پردازشی عظیمی است که معمولاً تنها در اختیار شرکت‌های بزرگ قرار دارد و کاربران معمولی یا توسعه‌دهندگان مستقل، به چنین امکاناتی دسترسی ندارند. همچنین فرایند تعلیم هوش مصنوعی با دخالت مستقیمی از سوی افراد همراه نیست و مجموعه‌ای از پردازش‌های پیچیده را شامل می‌شود که درصورت متن‌باز شدن کد منبع هم امکان دسترسی یا نظارت بر آنها به‌سادگی وجود ندارد.

می‌توان نتیجه گرفت که نزدیک‌ترین مفهوم به متن‌باز در دنیای هوش مصنوعی، به‌نحوی است که سایر کاربران بتوانند پردازش‌های صورت‌گرفته توسط مدل زبانی جهت آموزش را مشاهده کنند. این پردازش‌ها معمولاً پس از واردکردن الگویی از سوی کاربر ادامه پیدا می‌کنند تا مدل زبانی به درک بهتری در زمینه خاص برسد. برای مثال مدل LLaMa-2 از چنین مسیری پیروی می‌کند؛ اما حتی این مدل نیز محدودیت‌هایی دارد و داده‌های مهمی مثل دیتای مورد نیاز برای تعلیم را در اختیار عموم قرار نمی‌دهد.

آیا استفاده مستقل از Grok ممکن است؟

شاید فکر کنید با متن‌باز شدن Grok، کاربران یا حداقل متخصصین این حوزه می‌توانند اقدام به دانلود، اجرا و دستکاری هوش مصنوعی متن‌باز ایکس کنند. اما باید توجه داشت که حجم بالای این مدل، یکی از مهم‌ترین عوامل محدود‌کننده استفاده از آن محسوب می‌شود؛ به‌طوری‌که برای اجرای آن حداقل به صدها گیگابایت حافظه رم پرسرعت و تعداد نسبتاً زیادی چیپ‌های H100 انویدیا نیاز است.

اگرچه هوش مصنوعی ایکس در بسیاری از زمینه‌ها نسبت به رقبای خود برتری دارد؛ اما حجم بالای آن موجب می‌شود تا اغلب مهندسین هوش مصنوعی به سمت سایر گزینه‌ها جذب شوند که عملکرد بهینه‌تر در مقایسه با حجم را از خود ارائه می‌دهند. درنتیجه انتظار نمی‌رود هوش مصنوعی متن‌باز xAI در کوتاه‌ مدت بتواند تغییر چندانی را ایجاد کند و بیشتر حقه‌ای رسانه‌ای از سوی ماسک به‌نظر می‌رسد که در ماه‌های اخیر نسبت به عملکرد OpenAI و استفاده تجاری این نهاد از محصولات خود، انتقاد داشته است.