به گزارش خبرگزاری ای بی اس نیوز ، سیستان و بلوچستان برای اقتصاد ایران بسیار مهم است. از یک طرف با پاکستان و افغانستان هم مرز است و از طرف دیگر سواحل وسیعی دارد. استانی پهناور با قابلیت های بی نظیر کشاورزی و معدنی که تقریباً 3 میلیون نفر جمعیت دارد. با وجود اینکه اندازه اقتصاد این استان در رتبه 19 قرار دارد، اما بر اساس شاخص درآمد سرانه رتبه آخر را در بین استان های کشور دارد. بنابراین محرومیت را می توان مهمترین ویژگی اقتصاد این استان دانست و رفع محرومیت اولین ضرورت آن است. شاخص رشد اقتصادی این استان – به ویژه در دهه 1390 – نشان می دهد که توسعه این استان مهم برای نظام تدبیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اما با وجود این عوامل استرس زا و عوامل تشدید کننده ناامنی و بی ثباتی روند پیشرفت سیستان را کند کرده است. بلوچستان در این گزارش به بررسی شاخص های اقتصادی این استان استراتژیک، عوامل موثر بر توسعه و موانع توسعه سریع آن پرداختیم.
- درآمد سرانه سیستان و بلوچستان
بر اساس آخرین آمار از حساب‌های منطقه‌ای مرکز آمار ایران (1398)، استان سیستان و بلوچستان با تولید ناخالص داخلی منطقه‌ای 9.37 میلیارد تومان (با ثابت قیمت‌ها در سال 2019) در بین 31 استان ایران در رتبه نوزدهم قرار دارد. اما با تقسیم تولید ناخالص داخلی کل استان بر جمعیت 2775.14 نفر (براساس سرشماری نفوس و مسکن 1394)، درآمد سرانه این استان معادل 3.4 میلیون تومان (بر اساس قیمت ثابت سال 1394) است. . به عبارت دیگر، در سال 1399 و با قیمت های سال 1390، اگر درآمد کل استان سیستان بلوچستان به طور مساوی بین همه ساکنان استان تقسیم شود، به ازای هر نفر 3.4 میلیون تومان می رسد. رتبه این استان از نظر درآمد سرانه 31 است. همچنین درآمد سرانه در استان بوشهر (که در بین استان‌ها رتبه اول را دارد) 9 برابر سیستان و بلوچستان است. علاوه بر این، درآمد سرانه در پایتخت کشور 4 برابر بیشتر از این استان محروم است.
- استان صنعت و کشاورزی
بخش صنعت با 1.4 هزار میلیارد تومان (15.2 درصد اقتصاد استان) بزرگترین بخش اقتصادی این استان است. بخش‌های «عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، تعمیر خودرو و موتورسیکلت» و «کشاورزی، شکار، جنگل‌داری و ماهیگیری» با 1.3 و 1.2 میلیارد تومان و سهم 14 و 12.5 درصد در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. در میان بخش های اقتصادی استان سیستان و بلوچستان قرار دارند. البته نباید سهم اقتصاد زیرزمینی در این استان را نادیده گرفت. به عنوان مثال، محمد محبی – معاون وقت کمیسیون برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز استانداری سیستان و بلوچستان – در سال 1392 اعلام کرد: بررسی ها و برآوردهایی که از مراجع ذیربط به دست آوردیم نشان می دهد که حدود 3.5 بوده است. 4 میلیون لیتر فرآورده نفتی از استان سیستان و بلوچستان صادر می شود. اگرچه ممکن است این آمار بیش از حد برآورد شود، اما اگر همین را در نظر بگیریم، با توجه به درآمد سرانه رسمی در این استان، به نظر نمی رسد تغییر جدی در رتبه درآمد سرانه سیستان و بلوچستان ایجاد شود.
- رشد بالاتر از حد متوسط
با وجود این محرومیت در استان سیستان و بلوچستان، نگاهی به آمار رشد اقتصادی دهه 1392 این استان جالب توجه است. رشد اقتصادی این استان در سال 1392 برابر با 1.3- بوده است. در سال 2012 به 0.55 درصد رسید. در بازه زمانی 2013-2017 به ترتیب 6.2، 3، 2.7، 10.9 درصد و 4.9 درصد بوده است. در سال 2018 (خروج آمریکا از برجام) به -9.25 درصد رسید اما در سال 2019 دوباره مثبت شد و به 4.56 درصد رسید. متوسط رشد اقتصادی در دهه 1390 2.48 درصد بوده است. این در حالی است که بر اساس آمار حساب های منطقه ای، متوسط رشد اقتصادی سال 1390 برای کل کشور معادل 1.02 درصد بوده است. بنابراین رشد اقتصادی استان سیستان و بلوچستان در این دهه 1.46 درصد بیشتر از میانگین کل کشور بوده است. بنابراین به نظر می رسد که سامانه تدبیر در کشور برنامه ای جدی برای توسعه سیستان و بلوچستان دارد، اما موانع پیش روی این استان پهناور کشور غیر معمول نیست.
- یک جلسه مهم
برای روشن شدن اهمیت محرومیت زدایی استان سیستان بلوچستان برای نظام برنامه ریزی کشور، لازم است جلسه مهمی در این حوزه قرائت شود. رهبر معظم انقلاب اسفند 1392 به سیستان و بلوچستان سفر کردند و در همین دیدار رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور، 13 وزیر، دبیر شورای عالی امنیت ملی، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، رئیس کل بانک مرکزی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، فرماندهان عالی رتبه نظامی و نیروی انتظامی و روسای نهادهای مختلف، رئیس کل بانک مرکزی و نمایندگان ولی فقیه استانداری سیستان و بلوچستان در دیدار فرمانده معظم کل قوا. انقلاب، راهکارهای تسریع در محرومیت زدایی در استان سیستان و بلوچستان را مورد بحث و بررسی قرار داد. رهبر انقلاب در این دیدار (بیش از دو دهه پیش) سیستان و بلوچستان را دروازه تجارت کشور با مناطق شرقی جهان و قاره آسیا خواندند و بر اهمیت بندر بسیار مهم چابهار تاکید کردند. در این جلسه جزئیات طرح های محرومیت زدایی از این استان نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
- سواحل دریای عرب و مکران
همچنین رهبر معظم انقلاب در بیش از 10 سخنرانی از سال 1381 و حضور خود در سیستان و بلوچستان تا سال 1400 بر توسعه سواحل مکران در سیستان و بلوچستان تاکید کردند. معظم له در سال 1400 و دیدار فرماندهان نیروی دریایی با ایشان، پیشرفت جدی در توسعه سواحل مکران را یک نیاز فرهنگی دانستند. در سال 1387 در نشستی با فرماندهان و کارکنان نداجا دریای عرب را گنجینه تعیین کننده سرنوشت خلیج فارس نامیدند. همچنین اهمیت این سواحل از دیدگاه رهبر انقلاب به حدی بود که در بند 21 سیاست کلی برنامه ششم توسعه بر توسعه اقتصاد دریامحور با تاکید بر سواحل مکران تاکید شد. . وی همچنین در دیدار با کارآفرینان، تولیدکنندگان و دانش بنیان ها در سال 1401 به نمونه هایی از محصولات سیستان و بلوچستان اشاره کرد تا ظرفیت های مغفول مانده کشاورزی در کشور را برجسته کند. از گوجه فرنگی گرفته تا نوع خاصی از پنبه. آنها کیفیت این محصولات را ستودند و تاکید کردند که باید بتوانیم این محصولات را در سطح جهان عرضه کنیم.
- تلاش برای توسعه استان
نگاه رهبر انقلاب به توسعه استان سیستان و بلوچستان باعث شد تا این استان با وجود محرومیت ها و مشکلات فراوان در مسیر توسعه قرار گیرد و در دهه 1390 که دهه تعطیلی نسبی اقتصاد بود. پیشرفت در کشور، متوسط رشد اقتصادی استان 1.45 درصد بیشتر از متوسط رشد اقتصادی کشور بوده است. علاوه بر ماموریت هایی که رهبر انقلاب بر عهده دولت های در مسیر توسعه سیستان و بلوچستان گذاشته اند، نهادهای اقتصادی تحت رهبری ایشان نیز در توسعه این استان حضور جدی دارند. به عنوان مثال، شرکت سرمایه گذاری پارسیان که یکی از بزرگترین شرکت های سرمایه گذاری در حوزه معدن است و در واقع زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان امام است، در معدن جانجا در شهر نیمروز (شمال سیستان) سرمایه گذاری هنگفتی می کند. -بلوچستان). . یکی دیگر از مصادیق مدیریت کشاورزی وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) سرمایه گذاری در طرح بزرگ پرورش سه هزار شتر در منطقه لواریاب زاهدان است. همچنین بنیاد برکت با اعطای تسهیلات ارزان برای بیش از 26 هزار شغل در نقاط مختلف این استان ایجاد کرده است.
اما کارشناسان اقتصادی بر این باورند که هرج و مرج و ناامنی در این منطقه مانع اصلی توسعه استان است. مجید شکری کارشناس اقتصادی معتقد است ثبات و امنیت منطقه سیستان و بلوچستان تاثیر انکارناپذیری بر کریدور ترانزیتی روسیه و هند دارد و تحولات این منطقه را نمی توان بدون توجه به این موضوع تحلیل کرد. شاکری معتقد است که کریدور ترانزیتی روسیه و هند تا زمان جنگ روسیه و اوکراین یک کریدور اقتصادی بود که اهمیت چندانی نداشت، اما پس از آن و بسته شدن مسیر غرب برای روس‌ها اهمیت چشمگیری پیدا کرد. با توسعه کریدور روسیه و هند، اهمیت استراتژیک چابهار به طور قابل توجهی تغییر کرده است. این کارشناس اقتصادی وقوع ناآرامی در سیستان بلوچستان (اغتشاشات 1401) را مانعی بر سر راه تشکیل کریدور روسیه و هند و توسعه این استان می داند. علیرغم تلاش های سامانه تدبیر برای توسعه سیستان و بلوچستان، عوامل تشدید کننده ناامنی، سرعت توسعه را در این استان استراتژیک تسریع کرده است. امنیت شرط لازم برای توسعه سیستان و بلوچستان است.
absnews
