انواع سدهای زیرزمینی
هدف از احداث چنین سدهایی جلوگیری از جریان سریع آب از بسترهای فصلی و موقت رودخانه ها و ایجاد فرصت های فراوان برای ورود آب بیشتر به سفره است. از مزایای این روش می توان به کاهش تبخیر از سطح آزاد آب، عدم ته نشین شدن مواد ریز و کور شدن آبخوان، کاهش آلودگی آب و امکان بهره برداری مستقیم از آب در پایین دست یا حفر چاه موقت اشاره کرد. وجود دارد، بدون آسیب به مخزن، پایداری بالا سازه، هیچ تهدیدی برای ساکنان و ساختمان های پایین دست وجود ندارد. از دیگر مزایای سدهای زیرزمینی نسبت به سدهای سطحی می توان به هزینه ساخت بسیار پایین، نزدیک شدن به سد، عدم کاهش آب به دلیل تبخیر سطحی، مصرف آب سالم به دلیل ضدعفونی میکروب ها، تکنولوژی ساختمانی بسیار ساده کرد.
سد زیرزمینی و مزایای ساخت آن چیست؟
در تغذیه آبخوان با احداث سدهای زیرزمینی، ایجاد ترانشه عرضی در بستر رودخانه در عمق مناسب و احداث سدی از مواد کم نفوذپذیر، لایه ای تقریباً غیر قابل نفوذ ایجاد می شود. در واقع سدهای زیرزمینی سدی هستند که در یک لایه آبی در مسیر جریان آب زیرزمینی قرار می گیرند و وضعیت جریان را به گونه ای تغییر می دهند که باعث ذخیره آب های زیرزمینی می شوند. بدنه اصلی آنها از پرده یا دیوار ضد آب ساخته شده است.
در دهه های اخیر، ذخیره سازی زیرزمینی توسط مخازن مصنوعی زیرزمینی به عنوان یک استراتژی بسیار موثر برای افزایش ذخیره آب مورد توجه قرار گرفته است. مخزن مصنوعی زیرزمینی یک سیستم تنظیم، تامین و ذخیره آب است که از یک سفره طبیعی به عنوان فضای ذخیره آب استفاده می کند. یک مخزن زیرزمینی مصنوعی شامل تاسیسات تغذیه مصنوعی، یک سد مصنوعی وارد آبخوان می شود و سپس جریان آب زیرزمینی را به دلیل وجود سد زیرزمینی متوقف می کند تا ذخیره آب زیرزمینی برای مصارف بعدی افزایش یابد. یک مخزن زیرزمینی مصنوعی از مزایای عدم تلفات آب ناشی از تبخیر، عدم وجود گل و لای، آسیب پذیری کمتر در برابر آلودگی، عدم خطر شکست سد، عدم غوطه ور شدن و اسکان مجدد نسبت به سدهای سطحی برخوردار است.
absnews
در واقع احداث سدهای زیرزمینی به ویژه در مناطق بحرانی آب می تواند به عنوان یک راه حل بسیار موثر در زمینه مدیریت منابع آب زیرزمینی و به عنوان روشی نوین برای بهره برداری از منابع در آب مورد توجه قرار گیرد. سدهای زیرزمینی نیازی به ذخیره سازی سطحی ندارند و کاربری زمین یا اکوسیستم را تغییر نمی دهند. بر این اساس احداث سدهای زیرزمینی در مناطقی که پتانسیل اجرای آن وجود دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. عوامل زیادی مانند دبی، ارتفاع سد، سطح آب اولیه، هدایت هیدرولیکی، ضخامت سد و شیب آبخوان می توانند بر ارتفاع سد زیرزمینی تأثیر بگذارند.
در یک تقسیم بندی کلی، سدهای زیرزمینی به دو نوع مختلف تقسیم می شوند که شامل سدهای زیرزمینی سطحی و ذخیره شن و ماسه می شود. در سد زیرزمینی دیواره سد در پایین به وسیله سنگ بستر نفوذ ناپذیر و در بالا با سطح آبرفتی محدود می شود و مخزن آب فقط در زیر زمین تشکیل می شود. استفاده از این نوع سد در شمال شرق برزیل برای افزایش منابع آب کشاورزی رایج است. اما سدهای ذخیره شنی به سدهایی گفته می شود که در آنها وجه نفوذناپذیر سد بر روی سنگ بستر غیر قابل نفوذ قرار گرفته و همچنان از سطح آبرفتی بستر رودخانه بالا می رود. دلیل اصلی تدریجی یا پلکانی بودن سدهای شنی و محدودیت ارتفاع رسوب در هر لایه، حفظ سرعت جریان است تا ذرات متوسط و ریز از مخزن شسته شده و ذرات درشت رسوب کنند.
به گزارش خبرگزاری ای بی اس نیوزفایل معجزه آبخیزداری» ; امروزه تغذیه مصنوعی سفره های زیرزمینی به عنوان یکی از راهکارهای موثر برای مدیریت آب های زیرزمینی و جبران کسری این نوع آب در بسیاری از کشورهای جهان از جمله آمریکا، انگلیس، چین، هند و… و غیره. یکی از روش های تغذیه مصنوعی استفاده از سدهای زیرزمینی است. اگرچه مطالعات نسبتا خوبی در مورد سدهای تامینی انجام شده است، اما مطالعات نسبتا کمی در مورد سدهای زیرزمینی به عنوان روش تغذیه مصنوعی انجام شده است.
تحریریه ABS NEWS | ای بی اس نیوز