مسائل مربوط به حذف ارز 4200 فاش شده است. تورم نقطه ای 64 درصد و قیمت خودرو ضربدر 3! – اخبار اقتصادی ایران – اخبار اقتصادی ای بی اس نیوز tasnim خبرگزاری ای بی اس نیوز

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری ای بی اس نیوز ، از ابتدای سال گذشته لغو ارز ترجیحی با تصویب یک مصوبه بحث برانگیز در قانون مالی سال 1401 اجرایی شد که به گفته برخی کارشناسان، این اتفاق آغاز تحولات منفی اقتصادی از جمله شوک تورمی و شوک پولی در سال 1401. حذف ارز 4200 تومانی باعث ایجاد مجموعه ای از اتفاقات در اقتصاد ایران شد که در نهایت همه بخش های اقتصادی را تحت تاثیر قرار داد.

اما این تاثیر چگونه پیامدهای منفی خود را بر سایر بازارهای اقتصادی (به غیر از کالاهای اساسی) نشان داده است؟ برای توضیح این نکته ابتدا به شرایط تخصیص ترجیحی ارزها و زنجیره ارزش کالاهای مرتبط و در نهایت سازوکار تخریب شده تسهیلات نظام بانکی و جهش نرخ سود در بازار آزاد اشاره می کنیم.

پیش از حذف ارز ترجیحی، تقریباً 15 میلیارد دلار 4200 تومان برای واردات مایحتاج اساسی و نهاده های دامی و دارو اختصاص یافته بود. این میزان ارز با نرخ 4200 تومان عرضه شد و سرمایه در گردش آن در دوره اجرای سیاست 4 ساله 60 هزار میلیارد تومان بود.

پس از حذف ارز ترجیحی، میانگین نرخ همان 15 میلیارد دلار به حدود 25 هزار تومان رسید. به این ترتیب سرمایه در گردش لازم از 60 هزار میلیارد تومان به 360 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. این موضوع تنها به سرمایه در گردش مورد نیاز واردکنندگان مربوط می شود، اما در اینجا باید توجه داشت که این افزایش سرمایه در گردش به کل زنجیره ارزش تولید کالاهای مرتبط با ارز ترجیحی تسری خواهد داشت. به عنوان مثال با افزایش قیمت نهاده های دامی، شرکت ها و مصرف کنندگان شیر و گوشت نیاز شدیدی به سرمایه در گردش پیدا کرده اند. از آنجایی که حذف ارز ترجیحی در مرحله اول بر فعالان اقتصادی مرتبط با نهاده های دام و دارو تاثیر گذاشت، این گروه از فعالان اقتصادی در خط مقدم دریافت تسهیلات بانکی قرار گرفتند.

همزمانی حذف ارز ترجیحی و سیاست کنترل ترازنامه بانکی

حذف ارز ترجیحی همزمان با سیاست کنترل ترازنامه بانکی بود که از قبل آغاز شده بود. در سیاست کنترل ترازنامه، افزایش ذخیره قانونی برای بانک هایی که از ضوابط اجرایی کنترل ترازنامه تخلف کرده اند (افزایش بیش از 20 درصدی ترازنامه – تسهیلات بخش خصوصی) لحاظ شده است.

افزایش 500 درصدی تقاضای سرمایه در گردش در بخش بازرگانی در مقابل افزایش 20 درصدی اعطای تسهیلات

بنابراین همزمان که واردکنندگان و زنجیره‌های مرتبط با کالاها نیاز شدیدی به سرمایه در گردش دارند، بانک‌ها نتوانسته‌اند تسهیلات لازم را در اختیار سایر فعالان اقتصادی قرار دهند. به عبارت ساده تر، وقتی سرمایه در گردش مورد نیاز یک خط کسب و کار با ظرفیت 15 میلیارد دلار در 6 ضرب می شود، در حالی که ظرفیت وام دهی بانک ها تنها 20 درصد افزایش می یابد، بدیهی است که تامین مالی بسیاری از بخش های اقتصادی منتقل می شود. به بازار آزاد پول . این فشار مضاعف بر بازار آزاد منجر به جهش نرخ بهره در این بازار می شود و ناگهان نسبت به بازارهای رقیب جذاب می شود.

تاثیر حذف ارز ترجیحی بر تورم عمومی و افزایش نسبت نقدینگی به نقدینگی

بر این اساس با توجه به اینکه طی این مدت نیاز به تامین سرمایه در گردش بنگاه‌ها افزایش چشمگیری داشته و بانک‌ها نیز با سیاست کنترل ترازنامه‌ای محدود شده‌اند، در نهایت شاهد رشد نرخ سود بازار آزاد بوده‌ایم. این سوال و جذابیتی که از محل رشد نرخ سود در بازار آزاد به وجود آمده باعث شده تا شاهد تکانه های ماهانه تبدیل شبه پول به ارز باشیم. در واقع، در حالی که نسبت وجه نقد به نقد در یکی دو سال گذشته حدود 20 درصد بود، از اواخر بهار گذشته، این نسبت شروع به افزایش کرد و در نهایت به 25 درصد رسید. این نرخ در دهه اخیر رقمی بی سابقه تلقی می شود و به عقیده همه اقتصاددانان این وضعیت منجر به تسریع در سرعت گردش وجوه نقد و در نهایت افزایش نرخ تورم خواهد شد.

شوک تورمی نقطه ای 64 درصدی اسفند، نتیجه بارز سیاست حذف ارز ترجیحی؟

نمودار زیر نیز روند ذکر شده را به خوبی توضیح می دهد، زیرا نرخ تورم نقطه ای پس از شوک کرونا در 30 درصد تثبیت شد، پس از سیاست حذف ارز ترجیحی در مارس 1401، نقطه نرخ تورم به 64 درصد رسید. تورم نقطه ای 64 درصد در اسفند 1401 یک رکورد در دهه گذشته است.

موج قوی تبدیل ارزهای شبه یا سپرده های بلندمدت به پول (قبض ها و حساب های جاری) در نهایت منجر به انتشار پول های سفته بازی در بازارهای مصرف شد. متأسفانه بازار خودرو در مهرماه با ارز گرمی مواجه شد که در نتیجه بحران سیستم اعتباری بانکی و افزایش نرخ سود در بازار آزاد شکل گرفت.

آیا جهش ارز عامل اصلی شوک قیمتی در بازار خودرو بود؟

برخی به اشتباه موج بی سابقه افزایش قیمت در بازار خودرو را با جهش ارز در پاییز و زمستان مرتبط می دانند، در حالی که جهش ارز در بازار آزاد در آبان ماه اتفاق افتاد، اما موج افزایش قیمت خودرو از مهر 1401 آغاز شد و ارتباط اولیه با بازار پرش ارز نداشت. البته در موج بعدی افزایش قیمت ارز، بازار خودرو دوباره ملتهب شد و در نهایت برخی خودروها نسبت به سال قبل تا سه برابر افزایش قیمت داشتند که بی سابقه است.

در نمودار زیر برای توضیح تحولات پولی، روند تورمی که با موج اول تقاضای سرمایه در گردش (پس از حذف ارز ترجیحی) آغاز شد، با افزایش نرخ سود در بازار آزاد و با افزایش نرخ سود ادامه یافت. جهش در نسبت پول به نقدینگی (تبدیل سریع از شبه پول به پول) تکمیل شده است، نشان داده شده است.

absnews