تجزیه و تحلیل هشت مطالعه مکتوب که همگی مدعی ارائه شاخص‌های معنویت بر اساس آموزه‌های دینی و توجه به فهم عرفی بودند، نشان داد:
با جمع بندی شاخص های ارائه شده در پژوهش های منتخب و پس از تطبیق با شاخص های به دست آمده در جلسات پژوهشگاه معنویت، فهرستی تهیه شد.
بدین ترتیب می توان میزان دستیابی به سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را بر اساس چهار شاخص کلان خدامحوری، خود مراقبتی، تعالی و نوع دوستی سنجید. البته توجه به ریز اندیکاتورها قطعا می تواند نقش موثرتری در اندازه گیری طراحی داشته باشد.
این پژوهش ها ویژگی های معنویت اسلامی را در چهار سطح عاطفی، فکری، رفتاری و اجتماعی تعریف کرده و در سه لایه ارتباط با خود، خدا و مردم طبقه بندی می کند. البته یکی از جستجوها لایه چهارم یعنی ارتباط با طبیعت را نیز در دسته بندی قرار می دهد.
absnews
علاوه بر این، سه مورد از پژوهش های ذکر شده اشاره می کنند که این شاخص ها در معرض تردید هستند، یعنی دارای درجات و درجات و شدت و ضعف هستند.
1- ایمان خدامحور، توکل، رضا، توحید، خضوع، شفاعت (دوستی با خدا)، تقوا، شکرگزاری.
جدول کلان شاخص ها و ریز شاخص های حاصل از این تحقیق به شرح زیر است:
3- تعالی، مسئولیت، استقامت، وظایف، شجاعت، وصف صدر، قرب، امید، حق طلبی، ظلم.
یکی از پژوهش ها نیز سعی می کند دامنه این شبهه را به معنویت های کاذب تعمیم دهد و نشان دهد که با شاخص های خاصی باید اندازه گیری کرد که در فرد یا جامعه معنویت های کاذب وجود ندارد، سپس به سراغ شاخص های مثبت رفت و دید که چقدر فرد یا جامعه دارای این ویژگی های معنویت اصیل است.
یکی از اعضای مرکز الگوی پیشرفت اسلامی مؤسسه معنویت ایران گفت: بر اساس شاخص های خدامحوری، خود مراقبتی، تعالی و نوع دوستی، میزان دستیابی به سند الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی سنجیده شده است.
2- مراقبت از خود، آرامش و سکوت، خرد (عقل)، دوری از غرور و غفلت، خود نظارتی، تاب آوری، رضایت از زندگی.
ثانیاً این شاخص‌ها با شاخص‌های معنوی مکتب مدرن تفاوت دارند و تنها در سطح فردی و اجتماعی تعریف نمی‌شوند.
وی گفت: بر اساس مبانی اعتقادی، ویژگی های معنویت واقعی را فقط خداوند تبارک و تعالی می داند. راه دستیابی به این ویژگی ها مراجعه به پیامبران الهی است. البته انسان با جستجو و بررسی وحی الهی و تکیه بر عقل و نیز با رجوع به فطرت خود می تواند به حدود کلی این ویژگی ها برسد.
در این چهار مقوله، چهار شاخص عمده ارتباط انسان با خدا، با خود، با طبیعت و با دیگران دیده شد، اما همانطور که اشاره شد، رابطه انسان و طبیعت کمترین حجم را دارد و با توسعه شاخص کلان تعالی. و نوع دوستی محقق.
4- نوع دوستی، محبت، عدالت، صبر، احترام به حقوق دیگران، صداقت، نفی، همکاری، سخاوت، گذشت، مدارا، همکاری، انصاف.
بر اساس دستورالعمل مرکز پیشرفت اسلامی ایران برای تعیین شاخص‌های کلان برای نظارت بر اجرای الگو، شاخص‌های کلان همان معیارهای روشن و قابل اندازه‌گیری هستند که برای ارزیابی وضعیت موجود و مقایسه آن با وضعیت مطلوب ارائه می‌شوند. و می تواند متغیرها را منحرف کند حرکت و شتاب آن را تشخیص دهد تا بتواند در جهت مورد نظر هدایت شود.
پس از کدگذاری فهرست به صورت کدگذاری محوری و انتخابی، این پژوهش توانسته به چهار شاخص کلان از میان شاخص های مختلف بیان شده و فهرست شاخص های استخراج شده از جستجو پس از حذف عناصر تکراری و مشابه، در زیر این چهار شاخص دست یابد. شاخص های کلان و به تدریج ریز شاخص ها دسته بندی و ارائه می شوند.
«اول اینکه این مطالعات ویژگی‌های معنویت اسلامی را فراتر از ویژگی‌های یک فرد سالم یا یک فرد معنوی در روان‌شناسی انسان‌گرایانه می‌دانند که محدود به حدود ویژگی‌های فردی و عاطفی است.
به گزارش ای بی اس نیوز، دکتر احمد شاکرنژاد، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یادداشتی به تشریح جایگاه معنویت در سند الگوی پیشرفت پرداخت.
