* سازمان غیرانتفاعی پالایش نفت تهران؛ مطالعه موردی
بر اساس بررسی های آماری، شرکت پالایش نفت تهران در سه ماه منتهی به دی ماه سال جاری 89 هزار تن وکیوم باتوم را به قیمت هر کیلوگرم 7500 تومان به صورت مستقیم و خارج از بورس کالا به فروش رساند. این حجم فروش معادل 73 درصد کل وکیوم باتومی است که پالایش نفت تهران در همین مدت به بورس کالا عرضه کرده است.
علاوه بر حجم چشمگیر عرضه در فضای غیرشفاف فرابورس، نکته مهم دیگر تفاوت فاحش قیمت این نوع فروش با میانگین قیمت قیر معامله شده در بورس کالا است. آمارها حاکی از آن است که این اختلاف قیمت موجب از دست رفتن سود قابل توجهی برای پالایشگاه ها و سهامداران آنها شده است.
absnews
* دلیل تقسیم اجاره بها چیست؟
از سال 92 به دلیل کمبود بودجه به دلیل کسری بودجه دولت، پروژه های عمرانی نیمه تمام ماند، بنابراین مقرر شد برای تکمیل پروژه ها به پیمانکاران تخفیف قیر رایگان داده شود. در آن سال فقط نیم میلیون تن قیر رایگان توزیع شد اما این اقدام در سال 94 شکل جدی تری به خود گرفت و از آن زمان به بعد میزان قیر رایگان توزیع شده سال به سال افزایش یافته است. پیمانکاران برای مستندسازی قیر رایگان این امر منجر به رها شدن پروژه های عمرانی نیمه تمام و تحمیل هزینه های سنگین به کشور و منابع عمومی شده است.
اتفاقی که در لایحه مالی سال آینده افتاد این است که توزیع رایگان قیر همچنان پابرجاست و فقط بحث تطهیر قیر حذف شده است. بهروز محبی نجم آبادی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس گفت: با روشن شدن روند تبدیل وکیوم باتوم به قیر، کارخانه ها به جای کارمزد، وکیوم باتوم رایگان بیشتری خواستند که دامنه فساد را بیشتر کرد. اما آیا حذف ساده خلوص قیر از قانون می تواند مانع از توزیع رانت در این بازار شود؟
* توزیع مجدد اجاره بها
اگرچه مجلس با لغو طرح رفع آلودگی سعی در حذف بخشی از رانت در توزیع قیر رایگان داشته است اما کارشناسان معتقدند این کافی نیست و برای حذف رانت باید کنترل قوی صورت گیرد. ارسلان فتحی پور، رئیس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس میگوید: «تفاوت قیمت همیشه فسادآور بوده است. بهتر است به جای جایگزینی آن با روش های دیگر، مشوق هایی برای صادرات قیر در نظر گرفته شود.
سید مصطفی میرسلیم، عضو کمیسیون اصل 90 مجلس نیز توضیح می دهد: قصد اصلی مروجین طرح توزیع قیر رایگان یا طرح های دیگری که در آن معافیت هایی در نظر گرفته شده یا کالاهای خاصی به صورت رایگان یا با دو نرخ متفاوت عرضه می شود، ممکن است این باشد. مثبت است، اما سال ها گذشته است. فاسد بودن این روش ها به دلیل قیمت دوگانه بازار ثابت شده است. لطف الله سیاهکلی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز درباره مشکل توزیع رایگان قیر گفت: شاید برای بهسازی معابر راه حل های دیگری غیر از اختصاص قیر رایگان وجود داشته باشد.
خبرگزاری ای بی اس نیوز آمار تکان دهنده طرح میلیاردی توزیع قیر رایگان به پالایشگاه ها و سهامداران و سهامداران عدالت را نشان می دهد، به طوری که توزیع قیر رایگان در سه ماهه اول آبان، آذر و دی ماه سال جاری در ساعت 13:00 پالایشگاه نفت تهران 104 میلیارد تومان زیان وارد کرد و عدم انتفاع 6.1 ریالی به ازای هر سهم برای سهامداران این شرکت و ادامه کاهش 71 میلیارد و 500 میلیون تومانی سود سهامداران سهام عدالت را به همراه داشت.
* مصوبه مجلس؛ داستان چیه؟
به گفته رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون تلفیق، بر اساس لایحه ۱۴۰۱ وزارت دارایی، موظف است ۱۵ هزار میلیارد تومان نفت خام مازاد بر سقف منابع وزارت نفت به پالایشگاه ها عرضه کند. ) از بند (ب) به صورت ماهانه.و بودجه، مواد اولیه قیر یعنی وکیوم استیک با اولویت مناطق محروم به دستگاه های اجرایی تحویل شود.
بررسی ها حاکی از آن است که امسال حداقل 5 هزار میلیارد تومان تحت تاثیر توزیع قیر رایگان توزیع شده است و به نظر می رسد طبق نظر کارشناسان این دیه در سال آینده نیز توزیع شود و قیمت گذاری باید بر اساس اصول بازار باشد.
آخرین بررسی های آماری نشان می دهد که توزیع قیر رایگان علاوه بر توزیع گسترده رانت در بازار، موجب زیان دهی و عدم سود پالایشگاه ها و طیف وسیعی از سهامداران و صاحبان سهام خواهد شد.
بر اساس این گزارش، کمیسیون تلفیق لایحه مالی 1401 در یکی از جلسات اخیر خود بر خلاف گزارشات نهادهای امنیتی که توزیع قیر رایگان را مفسده توصیف کرده بودند، بار دیگر به توزیع قیر رایگان در مناطق محروم رای مثبت داد. به گفته کارشناسان، این مصوبه منجر به توزیع حداقل 5 هزار میلیارد تومان رانت در بازار قیر می شود.
آمارهای اخیر نشان می دهد که اصرار مجلس بر ادامه اجرای این سیاست در سال آینده صدها میلیارد تومان زیان برای پالایشگاه های فعال در بورس و در نتیجه عدم سود سهامداران این شرکت ها در پی خواهد داشت. این امر همچنین تأثیر مستقیمی بر کاهش سود سهامداران سهام عدالت خواهد داشت.
* تضییع حقوق میلیون ها نفر از سهامداران عدالت
محاسبات نشان می دهد که فروش این مقدار وکیوم باتوم با در نظر گرفتن تفاوت قیمت آن با میانگین قیمت معامله شده در بورس کالا، منجر به زیان 104 میلیارد تومانی به سهامداران پالایشگاه تهران شده است. به عبارت دیگر، با توجه به تعداد سهام این شرکت (170 میلیارد سهم)، فروش یک چوب خالی در 3 ماه پایانی آبان، آذر و دی ماه سال جاری، به ازای هر سهم 6، 1 ریال باعث ایجاد یک غیره خواهد شد. انجمن انتفاعی سهامداران شرکت پالایش نفت تهران. این مؤسسه غیرانتفاعی پالایش نفت تهران در لایه دیگری از کارآیی خود موجب افت ۷۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی سود سهامداران دعاوی شد.
کارشناسان بر این باورند که محاسبه و تعمیم زیان و ارقام غیرانتفاعی ناشی از مصوبه اخیر مجلس به سایر پالایشگاه ها، نمایش بزرگی از توزیع رانت از جیب ده ها هزار نفر از سهامداران شرکت های پالایشگاهی فعال در … بورس و میلیون ها سهامدار عدالت.
* علیرضا باغانی
تحریریه ABS NEWS | ای بی اس نیوز