رتبه بندی شعار سال و موضوع امنیت غذایی – اخبار اقتصادی ایران – اخبار اقتصادی ای بی اس نیوز ای بی اس نیوز خبرگزاری ای بی اس نیوز

یادداشت اقتصادی – رهبر معظم انقلاب در پیامی به مناسبت آغاز سال 1402 مهمترین مسئله کشور در سال گذشته را اقتصاد و معیشت مردم دانستند و تاکید کردند: چالش اصلی کشور. در سال آینده نیز اقتصاد، “کنترل تورم و رشد تولید” خواهد بود. آن را به عنوان شعار سال انتخاب کردند. وی همچنین خاطرنشان کرد: در بخش اقتصادی کارهای خوبی انجام شده که باید گشایشی در زندگی و زندگی مردم به ویژه اقشار ضعیف ایجاد کند و این امر مستلزم برنامه ریزی دقیق و تداوم این کارها است. از جمله موضوعاتی که مستقیماً با سفره مردمی پیوند خورده و متاثر از تورم و تولید است، امنیت غذایی است که جایگاه مهمی در تفکرات اقتصادی و بیانات رهبر انقلاب دارد.

• تورم بالای مواد غذایی
طبق تعریف بانک جهانی، امنیت غذایی به این معناست که همه مردم در هر زمان به غذای کافی برای داشتن یک زندگی سالم دسترسی داشته باشند. در دسترس بودن غذا تنها به مقدار غذای تولید شده در داخل مرزهای ملی بستگی ندارد و شامل واردات مواد غذایی نیز می شود. دسترسی به غذا، دسترسی فیزیکی و اقتصادی به منابع برای تهیه غذا است که تابعی از درآمد، اشتغال و قیمت است. بنابراین، همانطور که از تعریف امنیت غذایی برمی آید، تغییر میزان تولید غذا و نرخ تورم مستقیماً بر امنیت غذایی خانوار تأثیر می گذارد.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص قیمت خوراکی ها و آشامیدنی خانوارهای کشور در بهمن ماه 1300 نسبت به ماه مشابه سال قبل 71.5 درصد و نسبت به ماه قبل 4.8 درصد افزایش داشته است. از سوی دیگر، بر اساس اعلام بانک جهانی، ایران با 84 درصد در بین ده کشور اول با بیشترین تورم مواد غذایی در سال 2022 قرار دارد. بر اساس این گزارش، ایران با تورم اسمی مواد غذایی 84 درصد و تورم واقعی (تورم مواد غذایی منهای تورم کل) 32 درصد در میان 10 کشور دارای بالاترین تورم مواد غذایی در این مدت قرار دارد. زیمبابوه با تورم واقعی مواد غذایی 52 درصد در صدر فهرست قرار دارد. پس از آن لبنان، ایران، رواندا، مجارستان، ترکیه، اوگاندا، کلمبیا، مونته نگرو و لیتوانی حضور دارند.

• فاصله برنامه
با افزایش تورم و قیمت مواد غذایی، در صورتی که این افزایش قیمت با حمایت دولت جبران نشود، سطح امنیت غذایی خانوارها با کاهش شدید مواجه خواهد شد که در بلندمدت نه تنها سلامت جامعه را به خطر می اندازد، بلکه تهدیدی برای سلامت جامعه خواهد بود. امنیت ملی کشور البته در سال های اخیر بخشی از تورم مواد غذایی ناشی از تورم واردات مواد غذایی است که متاثر از حوادث بین المللی مانند جنگ روسیه و اوکراین بوده است. این جنگ به طور مستقیم بر قیمت مواد غذایی مانند گندم و به طور غیرمستقیم محصولاتی مانند کودهای شیمیایی تأثیر گذاشت.
در خصوص تولید محصولات کشاورزی یکی از اهداف قانون برنامه ششم دستیابی به امنیت غذایی 95 درصدی بود. اگرچه ضریب خودکفایی یا ضریب امنیت غذایی از سال 1391 تاکنون 53 مورد بهبود یافته است، اما به گفته محمد قربانی – معاون سابق برنامه ریزی و اقتصاد وزارت جهاد کشاورزی به هدف برنامه ششم نرسیده است و در شهریور 1393. جهاد – به 80 درصد رسید. بنابراین رشد تولید محصولات کشاورزی باید در برنامه های اصلی وزارت جهاد کشاورزی در سال 1402 قرار گیرد که یکی از اهداف شعار سال نیز می باشد.

• لزوم توجه به محدودیت های آب
از سوی دیگر، نتایج یک مطالعه در مورد تأثیر تغییرات جمعیتی بر امنیت آب و غذا در ایران نشان می‌دهد که از سال 1393، نیازهای غذایی مردم از ظرفیت منابع آبی موجود برای تولید مقدار غذا فراتر رفته است. با وضعیت فعلی مصرف منابع آب کافی است تا جمعیت کشور را نخواهیم داشت. بنابراین محدودیت منابع آبی نیز باید مورد توجه وزارت جهاد کشاورزی در رشد تولیدات کشاورزی قرار گیرد.
با توجه به شعار سال، کنترل تورم و رشد تولید به طور مستقیم بر امنیت غذایی کشور که جایگاه ویژه ای در نظام فکری حاکمان دارد، تاثیر می گذارد. مثلاً بند هفتم سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی برای این مهم است. بنابراین مهار تورم و رشد تولید باید یکی از اهداف اصلی وزارت جهاد کشاورزی و نهادهای متولی تامین محصولات غذایی کشور باشد. پیشنهاد می شود محدودیت منابع آب در کشور در نظر گرفته شود و با حفظ ارزش غذایی، مواد غذایی با نیاز منابع آبی کم تولید شود.

• پیشنهادات به دولت
از سوی دیگر، با توجه به عدم تحقق هدف برنامه ششم یعنی دستیابی به خودکفایی 95 درصدی (امنیت غذایی) در آستانه تصویب برنامه هفتم توسعه، وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی اصلی آن مسئولیت دارد. عرضه مواد غذایی سنگین تر است. بنابراین دولت با محوریت وزارت جهاد کشاورزی می تواند با افزایش و هدایت سرمایه گذاری در زیرساخت های کشاورزی ضمن افزایش تولید، تورم را مهار کند.
تمرکز بر قطب های تولید بر اساس سند آماده سازی اراضی کشور، توسعه کشاورزی پیمانی با ورود ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد شهید و…، شناسایی سیستم های تولیدی کم نهاده و پر ورودی، اصلاح و مدیریت ساختار دسترسی به نهاده ها. اصلاح بذر، آموزش و ترویج کشاورزی در راستای قطب های تولید و کشاورزی دانش بنیان می تواند بخشی از برنامه های دولت برای افزایش تولید و جلوگیری از افزایش قیمت مواد غذایی باشد. .

* علیرضا خلج – پژوهشگر اقتصاد

absnews