راهبردهای توسعه پایدار کشاورزی در کشاورزی دیم

گزارش خبرگزاری صدا و سیما: رادیو اقتصاد در برنامه مجله مزرعه وی با جناب آقای دکتر مظفر روشی رئیس موسسات تحقیقات کشاورزی دیم کشور گفتگویی داشته که به شرح زیر است:

سوال: طبیعتاً خیلی ها می توانند در بحث کشاورزی دیم در حوزه کشاورزی بگویند، با توجه به شرایط آب و هوایی کشور ما، کشاورزی دیم جوابگو نیست. پاسخ شما به این دوستان چیست و در چه شرایطی می توانیم کشاورزی و تولید پایدار در این حوزه داشته باشیم؟

روستایی: باید بگویم بله، در کشاورزی دیم با وجود اینکه به دلیل وابستگی زیاد به بارندگی بهره وری کمتری داریم، می توانیم در دیم حتی در خشکسالی شدید هم به تولید پایدار دست یابیم و برای رسیدن به این هدف نیازمند اجرای چندین استراتژی هستیم. راهکارهای مختلفی را در نظر بگیریم تا بتوانیم در شرایط خشک به عملکرد پایدار دست پیدا کنیم و بتوانیم بخشی از امنیت غذایی کشورمان را از دیم های کشور تامین کنیم.

سوال: آقای دکتر چطور؟

روستایی: یکی از مهمترین آنها تکیه بر دانش فنی در کشاورزی دیم است، استفاده از عناصر در برابر خشکسالی، سرما، گرما، تغذیه، استفاده از کشاورزی، رعایت تناوب زراعی، می تواند تولید ما را در شرایط بارندگی متغیر تثبیت کند و به ارمغان بیاورد. پایداری تولید در سالهای با بارندگی متفاوت اجرا شده توسط همکاران ما در سراسر کشور، این نکته مهم را نیز نشان می دهد که با وجود اینکه کشاورزان ما می توانند از دانش فنی ارائه شده استفاده کنند، می توانیم در شرایط خشک عملکرد اقتصادی قابل قبولی داشته باشیم. یکی از راهکارها افزایش ژنتیک است. تنوع فرهنگ ها کشاورزی است، باید محصولات متنوعی داشته باشیم. کشاورزان نباید خود را به تولید گندم خشک محدود کنند. یکی از محصولاتی که به لحاظ اقتصادی در کشور تولید می شود، کشت جو، لوبیا، نخود و دانه های روغنی است. .. که داریم و در جاهایی که تنش زیاد است و کشاورزان تمام محصولات خود را از دست داده اند باید حمایت شوند و مشوق های لازم را در اختیار آنها قرار دهیم.

سوال: ممکن است برخی بگویند چون کشور کم آب هستیم، از سر ناچاری باید این کار را انجام دهیم. ما این کار را به منظور حفظ بهره وری آب انجام می دهیم. دانش فنی که اشاره کردید آیا بحث افزایش تولید را هم در نظر می گیرید و سوال بعدی این است که اگر به سمت کشاورزی دیم برویم باید برای تولیدکنندگان ما سودآور باشد و بار سنگینی به هیچ سمتی نداشته باشد. آب نداریم؟

روستایی: کمبود منابع آب در بسیاری از نقاط ایران به طور فزاینده ای رایج است گفته می شود 80 درصد زمین های کشاورزی دنیا زیر کشت دیم است، زیرا بارندگی بالایی دارد، اکثر این مناطق بین 500 تا بیش از 1500 میلی متر بارندگی دارند، در حالی که میزان بارندگی در کشور ما حدود 240 است. میلی متر و در دو سه سال اخیر خشکسالی های شدیدی داشته ایم. در خشکسالی های اخیر بسیاری از کشاورزانی که به دستورالعمل های طرح برای افزایش تولید توجه داشتند، عملکرد اقتصادی را نیز درو کردند که نشان می دهد باید به فصل بارندگی توجه ویژه ای داشته باشیم. زیرا منابع آبی ما محدود است و در بسیاری از مناطق منابع آبی قابل دسترسی وجود ندارد. نوع بارندگی ها، زمان و مکان بارندگی ها در کشور ما کاملا تغییر کرده است. این امر مستلزم داشتن یک برنامه رسمی، میان مدت و بلند مدت است. برنامه مدت زماني شرايط بارندگي نتايج طرح‌هاي تحقيقاتي اتخاذ شده در چند سال گذشته همگي نشان مي‌دهد كه حتي در شرايط خشكسالي نيز مي‌توانيم عملكرد اقتصادي قابل قبولي داشته باشيم.

سوال: آقای دکتر آیا کشاورزی دیم موانعی دارد؟

روستایی: بله، موانعی بر سر راه توسعه پایدار وجود دارد. ببینید تولید پایدار در شرایط خشکی بسیار مهم است. یکی از موانع تولید پایدار نبود سیاست مناسب برای تعیین قیمت خرید تضمینی محصولات دیم است. مثلا الان قیمت گندم افزایش یافته است. 15000 تومن ولی جو چنده؟ 6800 است، کشاورز می گوید اگر گندم بکارم برایم خیلی سود دارد، یعنی باید این سیاست ها را انجام دهیم که کشاورز باید به سمت یک محصول برود، وقتی به سمت یک محصول می رود عوارض دارد. که بعدا نمایان می شود بازدیدهایی که از مناطقی که کشاورزان در حال کشت متوالی گندم هستند برخی از این آفات را می توان به راحتی کنترل کرد، بنابراین سیاست های دقیق و صحیح در خصوص تعیین قیمت تضمینی و خرید تضمینی محصولات می تواند منجر به پایداری تولید ما شود. . یک مورد بیمه محصولات هم هست، بعضی جاها واقعا دیگر باران نمی بارد، بارانی که در شمال خراسان اتفاق افتاده برای تولید اقتصادی نیست، تقریباً بسیار ناچیز است یا بخشی از شمال شرق آذربایجان، بخش هایی از گلستان یا جاهای دیگر. جایی که خشکسالی شدید داریم. امکان تولید محصولات وجود ندارد، بنابراین لازم است دولت از کشاورزان برای بقای آنها حمایت کند.