به گزارش خبرگزاری ای بی اس نیوز ، تأمین مایحتاج اولیه در همه کشورها یکی از مهم ترین دغدغه ها و برنامه های دولت ها تلقی می شود. هرگونه چالش یا ضعف در این زمینه می تواند تبعات زیادی داشته باشد و موجب نارضایتی عمومی شود. بسیاری از دولت ها با حمایت از تولید به طرق مختلف (مانند یارانه و خرید تضمینی علاوه بر واردات) تلاش می کنند تا این کالاها را به مقدار کافی در اختیار شهروندان خود قرار دهند و بر توزیع آن نظارت داشته باشند تا محصولات اساسی با قیمت مناسب در بازار موجود باشد. در اختیار مردم قرار گیرد.
طبق آمار، بیش از یک سوم سرانه پروتئین در ایران از محل مصرف گوشت مرغ تامین می شود که نشان از اهمیت فراوان این محصول در سبد غذایی خانوارها دارد. از سوی دیگر، لزوم توجه به امنیت غذایی جامعه نیازمند توجه به موضوع مرغ گوشتی به عنوان عضوی از خانواده کالایی است. بنابراین شفافیت در زنجیره ارزش گوشت مرغ برای جلوگیری از انواع مغایرت ها یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
زنجیره ارزش گوشت مرغ در ایران بر سه محور قابل تایید عرضه، تولید و توزیع استوار است که هر یک دارای بازیگران و ابعاد متفاوتی هستند. به طور کلی زنجیره ارزش جوجه های گوشتی آسیب هایی مانند وابستگی به نهاده های وارداتی و گله مادر، عدم توسعه فناوری در زنجیره، ریسک بالای تولید و عدم ذخیره سازی نهاده ها، بهره وری پایین مرغداری ها، وجود واسطه های متعدد را به همراه دارد. . پس از زنجیره تولید، عدم نظارت عملی و موثر و… با اثرات مخربی بر عملکرد کلی زنجیره مواجه است. نتیجه خسارات مذکور موضوع مهم نوسان قیمت است. این امر علاوه بر ایجاد چالش برای بازیگران اصلی این زنجیره، امنیت غذایی کشور را نیز تهدید می کند. نمونه ای از این مشکل افزایش 30 درصدی قیمت گوشت مرغ در ماه های اخیر است. این امر باعث شد با ایجاد فاصله بین قیمت بازار و نرخ مصوب، مرغ با قیمتی در حدود 100 هزار تومان در خرده فروشی ها به فروش برسد. با نگاهی به آمار و ارقام، به نظر می رسد که این افزایش قیمت به دلیل اختلال در زنجیره تامین، افزایش هزینه های تولید یا کاهش تولید مرغ نیست. چرا که علاوه بر ثبات نرخ ارز منتسب به نهاده ها و نرخ ارز بازار غیررسمی طی یک سال گذشته، بر اساس اطلاعات موجود در ماه های اخیر، نه تنها کاهش تولید نداشته، بلکه جوجه ریزی افزایش یافته است. بنابراین نمی توان افزایش قیمت در بازار را اختلال و کاهش تولید تلقی کرد.
بنابراین دلیل اصلی افزایش قیمت مرغ را می توان در دو مشکل جستجو کرد: اول جایگزینی گوشت مرغ در سبد مصرفی پروتئین خانوارها به دلیل افزایش قیمت گوشت قرمز. دوم، انحراف در فرآیند توزیع جوجه های گوشتی تولید شده. با وجود احتمال عدم تعادل عرضه و تقاضا در بازار و افزایش مصرف جوجه های گوشتی به دلیل افزایش قیمت گوشت قرمز، به دلیل چالش های فرآیند توزیع و سابقه انحرافات فراوان، افزایش قیمت مرغ را نمی توان صرفاً به افزایش تقاضا نسبت داد. اما ریشه مشترک هر دو مشکل عدم شفافیت زنجیره ای و فقدان داده های قابل ارزیابی است. مشکلی که به عنوان گلوگاه چالش های موجود در بخش مرغ نیازمند توجه ویژه و اجرای راهکارهای عملیاتی است.
در عین حال استفاده از قابلیت های فناوری های روز یکی از راه های ایجاد بستر اطلاعاتی شفاف برای کانال است. پلتفرمی که بر اساس تقاضای بازیگران اصلی شکل می گیرد و واسطه های مخرب را از مسیر زنجیره ای حذف می کند. به عنوان مثال مدیریت زنجیره تامین با استفاده از مدل پلت فرم یکی از روش های ذکر شده است. بستری که در آن فعالیت تمامی حلقه های زنجیره از آغاز عرضه نهاده، تولید طیور، فرآیند کشتار، توزیع و خرید تا مصرف کننده نهایی شفاف باشد. بازیگران زنجیره ای کارآمد و فعال در این مدل به تعامل سازنده و مثبتی دست یافته اند و علاوه بر ایجاد یک معامله مطمئن، تا حد زیادی از منافع تولیدکننده و مصرف کننده حمایت می کند. این بستر شفاف فرصت نظارت دقیق را برای جلوگیری از مغایرت و گران فروشی فراهم می کند و منجر به افزایش بهره وری و ارزش آفرینی در زنجیره می شود. اجرای این مدل‌ها گام مهمی در مسیر مدیریت مبتنی بر اطلاعات در عرضه و توزیع کالا خواهد بود، اما اجرای آن مستلزم عزم جدی برای مقابله با منافع و شبکه‌های تخریب‌کنندگان آموزش‌دیده صنعت طیور کشور است.
کیوان فرهمند – کارشناس اداره دولت الکترونیک اتاق فکر حنان
absnews
