داستان زندگی «مکی زنگنه»؛ زن ایرانی که در آمریکا میلیاردر شد

«مکی زنگنه» (Maky Zanganeh) یکی از ایرانی‌هایی است که پس از انقلاب به خارج از کشور مهاجرت کرد و اکنون در رتبه ۲۳ فهرست «ثروتمندترین زنان خودساخته آمریکا» در مجله فوربس قرار دارد. این میلیاردر خودساخته ۵۴ ساله، از جمله ۳۸ زن میلیاردری است که به صورت خودساخته در ایالات متحده به ثروت رسیده‌اند و همچنین یکی از تنها ۵ زن در حوزه بهداشت و درمان است که ثروتی بیش از یک میلیارد دلار کسب کرده‌اند.

هم‌اکنون زنگنه به عنوان مدیرعامل شرکت Summit Therapeutics مستقر در میامی آمریکا فعالیت می‌کند. این شرکت فعال در حوزه بیوتکنولوژی، برای این کارآفرین ایرانی-آمریکایی ثروتی نزدیک به یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار ایجاد کرده است. مکی زنگنه توانایی صحبت به ۴ زبان فارسی، آلمانی، انگلیسی و فرانسوی را نیز دارد.

با داستان زندگی مکی زنگنه، کارآفرین ایرانی آمریکایی، بیشتر آشنا شوید

مکی زنگنه در سال ۱۳۵۰ در تهران به دنیا آمد. مسیر زندگی او از یک دختر مدرسه‌ای در تهران تا مدیرعاملی شرکت بیوتکنولوژی در میامی، مسیری شگفت‌انگیز بوده است. خانواده زنگنه چهار سال پس از انقلاب اسلامی ایران به آلمان مهاجرت کردند، اما والدین او همچنان بین ایران و آلمان رفت و آمد داشتند.

در خانواده آنها ارزش‌های سنتی ایرانی مانند ادب، حفظ سلامت جسم و اهمیت تحصیل بسیار مورد توجه بود. زنگنه می‌گوید: «تحصیل اولویتی بالاترین داشت.» خواهران بزرگ‌ترش هر دو در دانشکده پزشکی استراسبورگ فرانسه تحصیل کردند اما او ترجیح داد دندان‌پزشکی بخواند و در سال ۱۹۹۵ از دانشگاه لویی پاستور (که اکنون به نام دانشگاه استراسبورگ شناخته می‌شود) فارغ‌التحصیل شد.

او خیلی زود متوجه شد دندان‌پزشکی حرفه مناسبی برای او نیست. زنگنه درباره این موضوع گفته است: «احساس می‌کردم هر روز در جعبه‌ای گرفتار شده‌ام و کار تکراری انجام می‌دهم.» در سال ۱۹۹۷ یکی از دوستان خواهرش او را با شغلی در شرکت آمریکایی Computer Motion آشنا کرد؛ شرکتی که در زمینه تولید بازوهای رباتیک برای جراحی‌های کم‌تهاجمی فعالیت می‌کرد. زنگنه شیفته این حوزه شد و توانست در دفتر این شرکت در استراسبورگ مشغول به کار شود.

پدرش به او گوشزد کرد که اگر می‌خواهد وارد دنیای کسب‌وکار شود، به مدرک MBA نیاز خواهد داشت؛ بنابراین زنگنه به صورت پاره‌وقت به تحصیل پرداخت و در سال ۱۹۹۸ مدرک MBA خود را از دانشگاه بین‌المللی شیلر دریافت کرد.

آغاز فعالیت زنگنه در حوزه بیوتکنولوژی

در سن ۲۸ سالگی، مکی زنگنه به سمت مدیر کسب‌وکار Computer Motion در اروپا و خاورمیانه منصوب شد. در این نقش، مسئول ملاقات با جراحان در دبی، عربستان سعودی و مصر بود تا آن‌ها را با فناوری‌های نوین پزشکی آشنا کند. طی همین دوران، زنگنه همکاری مستقیم با «باب دوگان»، مدیرعامل شرکت که از سال ۱۹۸۹ در Computer Motion سرمایه‌گذاری کرده بود، را آغاز کرد.

دوگان، که اکنون ۸۱ ساله است، مکمل کاملی برای زنگنه بود. زنگنه همواره دانش‌آموز و کارمندی متعهد با مدارک تحصیلی عالی بود، در حالی که دوگان چند سالی در دانشگاه‌های UC Santa Barbara و UCLA تحصیل کرده بود بدون اینکه مدرک بگیرد. او عاشق موج‌سواری بود و به جز یک دوره کوتاه سه ساله، عمدتا به صورت مستقل کار کرده بود.

در سال ۲۰۰۳، دوگان سهام شرکت Computer Motion را به Intuitive Surgical فروخت و به همراه زنگنه به دنبال فرصت‌های بزرگ‌تر رفتند. زمانیکه زنگنه برای شرکت سرمایه‌گذاری شخصی دوگان کار می‌کرد، توجهش به شرکت Pharmacyclics جلب شد؛ شرکتی عمومی که در حال ضرر بود و روی توسعه داروهایی برای درمان سرطان متمرکز بود.

از آنجا که یکی از پسران دوگان بر اثر سرطان مغز درگذشته بود، مأموریت Pharmacyclics برای او معنای شخصی داشت. آنان هر دو در آوریل ۲۰۰۴ در این شرکت سرمایه‌گذاری کردند.

دوگان تا سال ۲۰۰۸ سهام خود در Pharmacyclics را افزایش داد و کنترل کامل شرکت را به دست گرفت و به عنوان مدیرعامل منصوب شد. زنگنه نیز ابتدا به عنوان معاون توسعه کسب‌وکار و سپس مدیر اجرایی عملیات به تیم مدیریتی پیوست.

زنگنه موفق شد از طریق مذاکرات با شرکت Johnson & Johnson، درآمد فروش داروی جدید سرطان در ایالات متحده را برای Pharmacyclics تضمین کند و طی دو سال، پرداخت‌های اولیه‌ای به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار را به دست آورد.

داروی شرکت Pharmacyclics با نام Imbruvica در نهایت به یکی از درمان‌های پرفروش در زمینه لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) تبدیل شد. افزایش چشمگیر ارزش سهام Pharmacyclics باعث شد دوگان در سال ۲۰۱۳ برای اولین بار در فهرست میلیاردرهای فوربس قرار گیرد. دو سال بعد، شرکت دارویی بزرگ AbbVie این شرکت را به قیمت ۲۱ میلیارد دلار خرید. زنگنه که حدود یک میلیون دلار در Pharmacyclics سرمایه‌گذاری کرده بود، توانست پیش از کسر مالیات حدود ۲۲۵ میلیون دلار سود از این معامله کسب کند.

در سال ۲۰۱۹، هنگام سفر به فرانسه برای دیدار پدرش که باید جراحی برای برداشتن تومور سرطانی انجام می‌داد، زنگنه متوجه شد خود نیز به سرطان پستان مرحله دوم مبتلا شده است. او همانجا تحت عمل جراحی قرار گرفت و سپس به آمریکا بازگشت تا در مارس ۲۰۲۰ شیمی‌درمانی را آغاز کند.

در سال ۲۰۲۴، شرکت Summit Therapeutics به مدیریت مکی زنگنه توانست ارزش خود را به ۱۷ میلیارد دلار افزایش دهد. زنگنه که پنج درصد از سهام شرکت را در اختیار دارد، از طریق افزایش قیمت سهام دارایی شخصی‌اش را به حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار رساند.

به عنوان فردی که مبارزه با سرطان را تجربه کرده است، زنگنه معتقد است هیچ وقتی برای از دست دادن نیست و داروها باید با سرعت بیشتری روانه بازار شوند. او در این مورد گفته است: «سرعت تصمیم‌گیری ما بالاست؛ چون می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم واقعاً می‌توانیم به همه بیماران کمک کنیم.»