«حق تحصیل» در حقوق ایران

در حقوق ایران بر حق تحصیل رایگان تا پایان دوره متوسطه همواره تاکید شده است که در قانون اساسی نیز ذیل فصل “حقوق ملت” بر آن تاکید شده است.

در نظریه شماره 1543 مورخ 17/5/1363 شورای نگهبان آمده است: اصل سی ام قانون اساسی و برخی اصول مشابه، مسیر سیاست کلی نظام را تعیین می کند و هدف این است که دولت از امکانات برخوردار باشد. در تمام زمینه های حقوقی در اختیار دارد. قانون اساسی پیشنهادی باید به صورت متوازن و بر اساس قانون توزیع شود تا حتی الامکان آموزش رایگان به طور کلی یا جزئی ارائه شود و در صورت نبود امکانات عمومی، دولت به اولویت هایی مانند اولویت عمل کند. برای افراد محروم لازم به ذکر است استناد به اصل 30 قانون اساسی آموزش را عمومی نمی کند و ایجاد مدارس و دانشگاه های سراسری عرفی را ممنوع می کند. با این حال، تا زمانی که دولت فاقد امکانات لازم برای تأمین موسسات آموزشی رایگان باشد، اجرای مصوبه شورای انقلاب خلاف قانون اساسی نیست.

این قانون همچنین بر الزام ثبت نام کودکان در مقاطع تحصیلی ابتدایی و متوسطه تاکید کرده و می گوید: والدین یا قیم قانونی کودک که مسئولیت نگهداری و تربیت کودک را بر عهده دارند، موظفند ثبت نام و از تحصیل کودک زیر نظر خود اطمینان حاصل کنند. مسئوليت. حضانت وی و در صورت امتناع وی از انجام این وظیفه، وزارت آموزش و پرورش ثبت نام فرزندان در آمار ارسالی از سوی اداره کل احوال موضوع تبصره ماده 5 قانون اجباری و رایگان عمومی. آموزش خدماتی و همچنین ثبت نام فرزندان واجد شرایط مرحله اول و دوم ماده 2 اصلاحی قانون انجام می شود.

علاوه بر قانون اساسی، قانون تأمین امکانات و تسهیلات آموزشی برای کودکان و نوجوانان ایرانی مصوب 1353 در زمینه حق تحصیل وجود دارد که در اصل 1 این قانون آمده است: «و هیچکس نمی تواند. آنها را از تحصیل منع کنید، مگر اینکه قانون اجازه دهد.»

ضمناً به آموزش عالی اشاره شده است: «والدین یا قیم قانونی کودک زیر هجده سال موظفند از خردسالی که تحصیلات متوسطه را گذرانده و مشمول ضوابط وزارت آموزش و پرورش برای تحصیلات عالی هستند، ثبت نام کنند. وی را قادر به اقدام و فراهم آوردن امکانات برای ادامه تحصیل دانسته و در صورت عدم امکان مالی دولت موظف است تسهیلات لازم را برای ادامه تحصیل این گونه نوجوانان طبق بند 6 این قانون فراهم کند. اختیار و ضوابط تشخیص ناتوانی مالی یکی از والدین یا قیم در آیین‌نامه‌ای که توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد تعیین می‌شود.

به گزارش ای بی اس نیوز، قانون اساسی که اساسی ترین و اصلی ترین قانون کشور است بر حق آموزش رایگان برای همه تاکید دارد. در ماده 30 این قانون آمده است: «دولت موظف است تا پایان دوره متوسطه برای تمام ملت موسسات آموزشی رایگان فراهم کند و موسسات آموزش عالی رایگان را تا حد خودکفایی کشور گسترش دهد. شورای نگهبان دو نظریه تفسیری بر این اصل ارائه کرده است.