توافق نانوشته همچنان ادامه دارد/عمان و قطر به ارائه پیشنهادهای کوچک در رابطه با انتقال پول راضی هستند/ تمایلی برای آغاز مذاکرات در دولت بایدن وجود ندارد • رکنا

ساسان کریمی، تحلیلگر مسائل بین الملل در گفت وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که چه عواملی باعث مسکوت ماندن مذاکرات برجام یا لغو تحریم ها شد، گفت: شرایط بین المللی تغییر کرده است. در واقع موضوع هسته ای ایران از اولویت غرب و به ویژه آمریکا حذف شده است. بر این اساس، جنگ اوکراین، شرایط روسیه در فضای بین‌الملل، شرایط داخلی ایران در سال گذشته، جنگ غزه و انتخابات پیش رو در آمریکا شرایطی هستند که نسبت به دوره قبل تغییر کرده‌اند. و در نتیجه، احیای برجام در مقایسه با شرایط کنونی برای مدت طولانی نامطلوب بوده است. این در حال حاضر کمتر برای بخش های غربی است. واقعیت این است که در اواخر دولت دوازدهم و آغاز دولت سیزدهم فضای بسیار مثبتی در آن سوی میز مذاکره برای احیای برجام حاکم بود که متأسفانه متاثر از مباحث مربوط به سیاست داخلی و جناحی بود. سیاست، مسائل هویتی و باورهای نادرست و توهم. در آن زمان توبیخ ضمنی به خاطر استفاده از کلمه جرجم یا پرهیز از آن دریافت کردیم. متأسفانه برخی از کسانی که مسئولیت سیاست خارجی دولت جدید را بر عهده گرفتند، معتقد بودند که مذاکره و توافق صرفاً به اراده آنها بستگی دارد و طرف مقابل همیشه پشت در است که اینطور نبود. الان می فهمند، اما متأسفانه دیر شده است و منافع ملی از جهات مختلف آسیب دیده است.

کریمی در پاسخ به این سوال که چرا ایران و یا حتی اروپا این روزها دور جدیدی از مذاکرات را آغاز نمی کنند، گفت: اروپایی ها نسبت به قبل در وضعیت کمتری برای حمایت از بازیابی برجام قرار دارند. به ویژه در آلمان پس از تغییر دولت شاهد مواضع سرسختانه بودیم و در حوادث سال گذشته این مواضع سرسخت‌تر شد. آنقدر است که امروز دولت آمریکا در حال تعدیل مواضع اروپایی ها در قبال جمهوری اسلامی است. در طرف ایرانی اما بارها شاهد ابراز علاقه آقای امیر عبداللهیان بوده‌ایم اما پاسخی نداده‌اند. حتی آنها بارها با اشتیاق اعلام کردند که مکرراً از آمریکایی ها پیام دریافت می کنند. اما این نیز به معنای معجون پس از مرگ سهراب است، زیرا بر این اساس دولت بایدن آمادگی آغاز چنین مذاکراتی را قبل از انتخابات ریاست جمهوری ندارد.

وی در پاسخ به این سوال گفت: در گذشته موضوع طرح عمان و ژاپن و پروژه های مشابه برای به نتیجه رسیدن مذاکرات مطرح شده بود. به نظر شما راه اندازی این طرح ها چه کارکردی در پیشرفت مذاکرات می تواند داشته باشد، گفت: در دوره ترامپ که ژاپنی ها و دیگران پیشنهاد میانجی گری ارائه می کردند، به یک دلیل هر شرایطی، شرایطی وجود نداشت که در آن شرایط وجود داشته باشد. می توانستیم نظر مثبت بدهیم به آنها پاسخ دهید اما امروز عمان و قطر به پیشنهادات عملیاتی در خصوص مسائل جزئی و خاص مربوط به نقل و انتقال پول و غیره بسنده می کنند. چون متوجه شدند وقتی می‌توان به طور ملموس عمل کرد و گام‌های اساسی برای احیای برجام برداشت، طرفین به دلیل اتلاف وقت و برداشت‌های نادرست از جمله زمستان سخت و… اقدام نکردند و امروز هم آمریکا چنین نیست. آماده برای این بنابراین عمان، قطر و سایر کشورها تحرک چندانی از خود نشان نمی دهند. این در حالی است که امروز ضعف دیپلماسی ما آشکار شد.

کریمی در پاسخ به این سوال که برای شروع دور جدید مذاکرات چه پارامترهایی لازم است تا طرفین به میز مذاکره بازگردند، گفت: فکر نمی کنم بتوانیم چنین آمادگی را از دولت فعلی آمریکا انتظار داشته باشیم. در دولت فعلی ما آمادگی فنی وجود ندارد. بنابراین، اگر دموکرات ها دست به کار شوند، انتصاب یک تیم جدید و یک فرد جدید برای این مذاکرات ممکن است امیدوارکننده باشد.

این تحلیلگر مسائل بین الملل در خصوص سفرهای اخیر وزیر امور خارجه کشورمان به قطر و احتمال مطرح شدن موضوع احیای برجام، گفت: اگر گفت و گو انجام شود، بیشتر درباره غزه و حماس است نه برجام. . در شرایط کنونی، من قطری‌ها و عمانی‌ها را واقعی‌تر و باهوش‌تر از آن‌که بخواهند دست به چنین مبارزه‌ای بزنند، می‌بینم.

وی در پاسخ به این سوال که در مذاکرات گذشته شاهد توافق نانوشته ای بودیم، به نظر شما این توافق نانوشته در حال حاضر چه وضعیتی دارد، پاسخ داد: توافق نانوشته و حتی ضمنی در حال انجام است. در حال حاضر ایران و آمریکا در مورد گزینه‌های افزایش تنش، افزایش توسعه هسته‌ای، افزایش تحریم‌ها و غیره در حالت تعادل هستند. این احتمال وجود دارد که سستی در فروش نفت به چین در تضاد با مسائلی باشد که برای جمهوری اسلامی ایران قابل قبول بوده و دیگر امکان پذیر نیست. تنها نکته ای که باید به آن توجه کرد عدم فروش سهمیه نفت، افزایش هزینه های واردات و نقل و انتقال پول، وضعیت امنیتی منطقه و در نتیجه بی سود بودن همکاری با ایران برای بازرگانان خارجی و همچنین عدم سوددهی است. عدم سرمایه گذاری خارجی، فرار سرمایه و نیروی کار و غیره که در این حالت تعلیق بر ایران تحمیل می شود. در یک کلام، بقای ما در شرایط کنونی و حتی در شرایط فشار حداکثری که چندین برابر امروز بوده است، در خطر نیست و پروژه ترامپ و پمپئو از این نظر شکست جدی را تجربه کرده است. اما توسعه ما تقریبا متوقف شده است و اگر بخواهیم نسبت به آن بی تفاوت بمانیم، نمی توان این سوال را نادیده گرفت.

رکنا نیوز