آنها افزودند: همچنین با سرمایه گذاری در تولید محصولاتی که به ازای هر تن تولید به آب کمتری نیاز دارند مانند کلم، کاهو، انگور و کشمش، بادمجان، کیوی، پیاز، هویج، شلغم و ذرت و با تولید مازاد برای نیاز بازار داخلی، زمینه لازم برای صادرات این محصولات را فراهم می کند.
بر اساس نتایج این تحقیق، واردات محصولات پرآب مانند غلات و غلات که به دلیل محدودیت منابع آبی در ایران امکان تولید آنها وجود ندارد، از کشورهای دارای منابع آبی فراوان و محصولات دارای مقاومت قوی در برابر خشکسالی و خشکسالی ضروری است. کمبود آب، در داخل خانه تولید شود. همچنین باید به صادرات محصولاتی مانند پسته و خرما که به ازای هر تن تولید آب زیادی نیاز دارد، توجه بیشتری شود.
به گزارش ای بی اس نیوزداده ها و اطلاعات در مورد کمبود آب جهانی امیدوار کننده نیست. دو سوم جمعیت جهان حداقل یک ماه از سال را در شرایط کمبود شدید آب سپری می کنند. حدود 500 میلیون نفر در سراسر جهان در طول سال با کمبود شدید آب مواجه هستند و نیمی از بزرگترین شهرهای جهان با کمبود آب مواجه هستند. علیرغم وجود مقدار کافی آب شیرین در سطح جهان، برخی از مناطق به دلیل توزیع نابرابر آب که با تغییرات آب و هوایی تشدید می شود، بسیار مرطوب و برخی دیگر بسیار خشک هستند. در صورت ادامه روند کنونی، انتظار می رود که تا سال 2030 تقاضای آب تا 40 درصد از منابع موجود فراتر رود.
به گفته کارشناسان، بسیاری از کشورها مانند چین، هند، پاکستان، ایران و مکزیک به طور جدی از کمبود آب آشامیدنی و پیامدهای آن بر سلامت انسان آسیب دیده اند. در این میان ایران به دلیل آب و هوای اغلب گرم و خشک و موقعیت خاص جغرافیایی با مشکلات جدی مواجه است. خشکسالی های مکرر و همچنین بهره برداری بی رویه از منابع آب سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه گسترده زیرساخت های هیدرولیکی و چاه های عمیق، وضعیت آب کشور را به حد بحرانی رسانده است. علاوه بر این، طی یک قرن گذشته، سرعت رشد سریع جمعیت مهمترین عامل در کاهش سرانه آب تجدیدپذیر در کشور بوده است. این پرسش ها مفهومی به نام آب مجازی و مسئله صادرات و واردات آن در رابطه با این منبع مهم و گرانبها را به وجود آورده است.
آب مجازی یا آب پنهان به کل حجم آبی اطلاق می شود که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در مراحل مختلف تهیه، تولید و عرضه یک محصول اعم از غذا، کالا، انرژی یا خدمات استفاده می شود.
انتهای پیام
در این تحقیق، محققین با استفاده از روشی به نام تراز جزئی، ابتدا نیاز آبی گیاهان را محاسبه و سپس با پردازش داده های تجاری متقابل ایران، آب مجازی گنجانده شده در جریان های تجاری و تراز تجاری ایران با کشورهای مذکور را اندازه گیری کردند.
در ارتباط با این موضوع حیاتی، پژوهشگران دانشگاه مازندران تحقیقی را انجام دادند که در آن به موضوع تجارت آب مجازی ایران با کشورهای مشترک المنافع پرداخته شد.
راسخی و همکارانش پیشنهاد می‌کنند: «همچنین برای افزایش عملکرد این گونه محصولات و افزایش بهره‌وری آب در تولید آنها، استفاده از فناوری‌های پیشرفته و شبکه‌های تحت فشار از طریق آموزش در دستور کار کشاورزان قرار گیرد». و ترویج، و کشاورزی مدرن باید جایگزین کشاورزی سنتی شود.
نتایج این تحقیق نشان می دهد که ایران در سال 2017 واردکننده خالص آب مجازی در تجارت کشاورزی با کشورهای مشترک المنافع بوده است. از سوی دیگر، بیش از 70 درصد صادرات آب مجازی محصولات کشاورزی ایران به برخی کشورها در سال 1396 از طریق آب آبی بوده، در حالی که در همان سال حدود 81 درصد از آب موجود در واردات محصولات کشاورزی ایران از این منطقه به یکدیگر متصل شده است. به آب سبز این معضل جدا از اینکه نشان از استفاده بی رویه از منابع آبی برای تولید و صادرات محصولات کشاورزی در ایران دارد، در صورت تداوم ممکن است منجر به کاهش ذخایر ملی منابع آب شیرین کشورمان شود.
کشور ما متاسفانه با مشکل خشکسالی های متعدد و نیاز به تامین آب بخش های مختلف مواجه است. به عنوان یکی از راه های حل این مشکل، تمرکز محققان کشور بر واردات و صادرات آب مجازی بوده است.
به گفته سعید راسخی، استاد و محقق گروه اقتصاد انرژی دانشگاه مازندران و دیگر همکار وی در این پژوهش، «اگرچه در اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی منابع آب، تاکید زیادی بر صرفه‌جویی در مصرف آب و بهبود وضعیت آب شده است. بهره وری و عملکرد محصولات کشاورزی، اما توجهی به مصرف و تجارت آب مجازی نشده است، توصیه می شود ضمن بازنگری در ساختار تولید محصولات کشاورزی، به موضوع آب مجازی نیز توجه بیشتری شود تا به جای استفاده از منابع آب. عمدتاً از آب سبز در تولید و صادرات محصولات کشاورزی استفاده می شود.
آنها می افزایند: یکی از مهمترین عوامل مصرف مجازی آب کاهش عملکرد، مدیریت نامناسب آبیاری، تعداد و حجم آبیاری بیش از نیاز گیاه و همچنین تاریخ و زمان نامناسب آبیاری است. بر این اساس و برای کاهش مصرف منابع آبی، ابتدا باید نیاز آبی هر محصول مشخص شود و سپس زمان کشت محصولات به منظور استفاده حداکثری از آب باران برای آبیاری ارائه شود. بحث آماده سازی زمین برای محصولات کشاورزی با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه باید آماده شود.
این نتایج عملی که در صورت اجرایی شدن می‌تواند کشور را از مشکل روزافزون تامین آب بخش‌های مختلف به‌ویژه بخش نوشیدنی‌ها نجات دهد، در فصلنامه «مطالعات اقتصادی کاربردی ایران» وابسته به دانشگاه بوعلی سینا منتشر شد.
در توضیح مفاهیم آب آبی و آب سبز باید گفت که آب های زیرزمینی و سطحی آب آبی را تشکیل می دهند، در حالی که رطوبت خاک در مناطق غیر اشباع را آب سبز می نامند.
