دانشمندان موفق به ساخت لنزهای تماسی نوینی شدهاند که بدون نیاز به منبع انرژی، امکان دید در تاریکی و حتی با چشمان بسته را فراهم میکنند.
براساس مطالعهای که در نشریه Cell Press چاپ شده، پژوهشگران دانشگاه علوم و فناوری چین با بهرهگیری از نانوذرات ویژه در لنزهای پلیمری نرم، لنزهایی تولید کردهاند که نور مادون قرمز نزدیک (۸۰۰ تا ۱۶۰۰ نانومتر) را جذب کرده و آن را به نور قابل دیدن (۳۸۰ تا ۷۵۰ نانومتر) تبدیل میکنند. این لنزها برخلاف دوربینهای دید در شب سنتی، نیازی به منبع انرژی ندارند.
«تیان شوئه»، عصبشناس و نویسنده ارشد این تحقیقات، بیان میکند:
«تحقیقات ما امکان ساخت ابزارهای پوشیدنی غیرتهاجمی برای بینایی ابرقوی را به وجود آورده است. این فناوری میتواند در زمینههای امنیت، امداد، رمزنگاری و ضد جعل کاربرد داشته باشد.»
آزمایش لنزهای تماسی روی موشها و انسانها
این لنزها ابتدا روی موشها آزمایش شدند. موشهایی که لنزها را به چشم داشتند، جعبههای تاریک را به جعبههای روشن با نور مادون قرمز ترجیح دادند. همچنین مردمک چشم آنها به نور مادون قرمز واکنش نشان داد و اسکنهای مغزی فعال شدن نواحی مربوط به پردازش بینایی را تأیید کردند.
در آزمایشهای انسانی، شرکتکنندگان توانستند نور مادون قرمز چشمکزن را تشخیص داده و حتی جهت آن را تعیین کنند. جالب این که عملکرد لنزها با چشمان بسته بهتر بود. شوئه میگوید:
«بدون لنزها، فرد چیزی نمیبیند، اما با قرار دادن لنزها، چشمک نور مادون قرمز کاملاً مشهود است. همچنین با بستن چشمها، جذب نور مادون قرمز بهتر انجام میشود چرا که این نور بهتر از نور مرئی از پلک عبور میکند.»

در یکی از بخشهای مهم آزمایشهای انسانی، پژوهشگران از منابع نور مادون قرمز چشمکزن بهره بردند که بهصورت کد مورس (Morse code) تنظیم شده بود؛ یعنی مجموعهای از نقاط (کوتاه) و خطهای (بلند) نوری که پیامهای سادهای را منتقل میکنند. شرکتکنندگان با کمک لنزهای تماسی توانستند نورهای چشمکزن را نه تنها ببینند، بلکه الگو و جهت نور را نیز درک کنند.
این بدان معناست که لنزها تنها تصویر سادهای از نور مادون قرمز نمیسازند، بلکه امکان درک اطلاعات رمزگذاری شده در نور را نیز مهیا میکنند.
علاوه بر این، پژوهشگران با تغییر ترکیب نانوذرات، توانستند بخشهای مختلف طیف مادون قرمز را به رنگهای آبی، سبز و قرمز تبدیل کنند. این ویژگی میتواند به افراد کوررنگ کمک کند. شوئه توضیح میدهد:
«با تبدیل نور قرمز به سبز، این فناوری میتواند آنچه برای افراد کوررنگ نامرئی است را قابل مشاهده سازد.»
با وجود پیشرفتهای چشمگیر، این لنزها هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارند. فعلاً فقط میتوانند نورهای مادون قرمز قوی مانند LEDها را دریافت کنند. برای کاربرد گستردهتر، باید حساسیت لنزها به نورهای ضعیف افزایش یابد. همچنین نزدیکی زیاد لنزها به شبکیه باعث کاهش دقت تصویر میشود. برای رفع این مشکل، تیم تحقیقاتی عینکهایی با قابلیت بزرگنمایی توسعه دادهاند تا جزئیات دقیقتری نمایان شود.