سه گیاهی که خواص دارویی دارند و در محافظت از کبد و صفرا موثر هستند عبارتند از:
خار مریم (سیلیمارین)
میوه های این گیاه حاوی 30 درصد چربی و 30 درصد پروتئین است البته خاصیت محافظت از کبد این گیاه مربوط به فلاونولیگنان ها (3-2 درصد) است که به آن سیلیمارین می گویند.
اثرات درمانی
سیلیمارین خاصیت سم زدایی در کبد دارد به گونه ای که از ایجاد مسمومیت در کبد جلوگیری می کند و آن را برای تولید سلول های جدید تحریک می کند.
در مطالعات مشخص شده است که مصرف این گیاه منجر به بهبود چشمگیر کبد بیماران مبتلا به بیماری های مزمن کبدی می شود که معمولاً ناشی از مصرف الکل است.
مصرف دم کرده حاوی سیلیبینین نیز خطر مرگ ناشی از مصرف قارچ سمی آمانیتا را کاهش می دهد.
سیلیبین باعث تحریک و تشدید سنتز پروتئین در کبد می شود که باعث مسدود شدن مواد سمی آمانیتین و سایر مواد می شود.
اثرات درمانی این گیاه در درمان مسمومیت کبدی و سیروز کبدی در مطالعات بالینی کنترل شده به اثبات رسیده است.
خواص درمانی گیاه مریم گلی و کاربرد آن در طب سنتی ایران:
خواص درمانی: به عنوان اشتها آور، مقوی، تب بر، برای درمان بیماری های کبد و طحال، یبوست مزمن، سنگ کیسه صفرا استفاده می شود و در صورت مصرف خارجی اثر شفابخش دارد.
کاربرد آن در طب سنتی ایران:
داروسازان سنتی از خار مریم برای کاهش فشار خون، تسکین سردرد، میگرن، درمان کمبود ترشح صفرا و در موارد خستگی ناشی از کار زیاد، اختلالات گوارشی، گشاد شدن سیاهرگ ها استفاده می کردند.
کاسنی Cichorium intybus
عصاره این گیاه در موش های آزمایشگاهی اثرات کلرتیک و ضدالتهابی از خود نشان داده است.ارزش درمانی کاسنی به طور کامل مشخص نشده است اما یکی از اثرات درمانی خاص آن خاصیت کلرتیک ملایم آن در انسان است و به نظر می رسد استفاده از آن باشد.
سنت این دارو برای درمان ناراحتی های کبد و کیسه صفرا صحیح است.
لاکتون های تلخ مسئول خواص مقوی کاسنی و اثرات درمانی اینولین در درمان روماتیسم و نقرس هستند.
مصرف کاسنی به ندرت می تواند باعث ایجاد حساسیت پوستی در افراد حساس شود.
زرشک
آلکالوئیدهای پروتوبربن در ساختار DNA گنجانده شده و اثر مهاری بر روی آنزیم های مختلف و گیرنده های عصبی دارند.
در طب سنتی از مواد شیمیایی موجود در زرشک به عنوان تقویت کننده و محرک کبد استفاده می شود، همچنین از این گیاه برای درمان پسوریازیس و سایر بیماری های پوستی استفاده می شود.
