به هر حال، هر جامعه ای بسته به موقعیت، فرهنگ و ویژگی های متنی و محتوایی خود، با مشکلات و مسائل گوناگونی مواجه است که تأثیرات منفی بر روند توسعه آن می گذارد. شناخت این عوامل می تواند زمینه ساز پیشرفت و تکامل جامعه باشد. بنابراین درک و حل این مسائل نقش مهمی در تحقق الگوی پیشرفت اسلامی ایران دارد. یکی از مسائلی که ممکن است در برنامه ریزی های آتی تاثیرگذار باشد، آگاهی از وضعیت خشک اقلیم ایران است که حدود 90 درصد کشور را مناطق خشک تشکیل می دهد و مناطق وسیعی از آن در نواحی مختلف کویری و کویری قرار دارد.
در حال حاضر هماهنگی و همکاری لازم بین وزارتخانه ها و دستگاه های ذیربط در خصوص اولویت بندی و مدیریت کلان منابع آب کشور و در اکثر موارد مدیریت تامین آب با افزایش جمعیت کشور و نیاز به تولید وجود ندارد. آب آشامیدنی و خوراکی بیشتر و توسعه صنایع و خدمات در مناطق مختلف باعث بهره برداری بی رویه از منابع آب سطحی و کاهش شدید سطح ایستابی در بیشتر دشت های حاصلخیز کشور شده است. ادامه این روند بدون شک منجر به از بین رفتن منابع آب زیرزمینی و در نهایت از بین رفتن بسیاری از دشت های حاصلخیز کشور و سرمایه گذاری های انجام شده خواهد شد.
با توجه به محدودیت شدید منابع آبی و کاهش منابع آب تجدیدپذیر در کشور و چالش تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین، در آینده با حجم منابع آبی که بسیار کمتر در دسترس هستند، باید تدابیری اتخاذ شود. غذا و نیازهای اقتصادی و اجتماعی اکثریت جمعیت کشور. در این راستا نیازمند افزایش بهره وری آب در بخش های مختلف، استفاده از فناوری های نوین و تغییر الگوی مصرف آب در بخش های مختلف خواهیم بود.
به گزارش ای بی اس نیوز، به نقل از دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مدیریت یکپارچه منابع آب به معنای فرآیند ارتقای هماهنگی بین بخشی برای بهره‌برداری پایدار از ظرفیت‌های منابع آب سطحی و زیرزمینی سطح آبخیز به عنوان واحدهای برنامه ریزی و نقش اساسی در دستیابی به آن حکمرانی خوبی دارد. در این رویکرد، تمرکز بر گسترش بهره برداری از منابع آب شور و شور، فاضلاب کشاورزی و شهری و افزایش بازیافت منابع آب است.
هماهنگی و همکاری بین ادارات و نهادهای مختلف مرتبط با نظام حکمرانی خوب و مدیریت کلان آب یکی از وظایف مهم دولت و مجلس است.
با توجه به مطالب فوق به نظر می رسد برخی از الزامات اجرای این طرح عبارتند از:
انتهای پیام
با توجه به اهمیت این موضوع، یکی از پیش نویس اقدامات الگوی اسلامی پیشرفت ایران با عنوان استقرار نظام حکمرانی آب کشور مبتنی بر مدیریت یکپارچه منابع آب در حوزه آبخیز و گسترش استفاده از آب های غیر متعارف با رویکرد مدیریت تقاضا و تخصیص و مشارکت کاربران» در «مدیریت چرخه آب» به این موضوع پرداخته است.
آنچه مسلم است مدیریت آب در کشور باید بر اساس رویکرد مدیریت سمت تقاضا باشد. چرا که برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی با توجه به امکان دسترسی به منابع آب تجدیدپذیر کشور، قادر خواهد بود نیازهای مربوط به حفظ محیط زیست و تعادل در چرخه منابع آب حوزه های آبخیز کشور را تامین کند. از سوی دیگر، مشارکت دولت و مردم و سازمان های آنها در اداره آب بسیار مهم و تعیین کننده است. بنابراین ضروری است که جمعیت و بهره برداران آب نقش اساسی در تدوین سیاست ها و مدیریت چرخه آب در سطح حوزه ها و دشت های حاصلخیز کشور داشته باشند.
در این راهبرد، حکمرانی آب به کلیه نظام‌های حقوقی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری اطلاق می‌شود که بر سیاست، برنامه‌ریزی، توسعه، مدیریت و بهره‌برداری از منابع آب و نیازهای مختلف جامعه به صورت پایدار در ارتباط با حق تأثیر می‌گذارند. از مالکیت دریافت خدمات تعیین کننده میزان مصرف و نحوه مدیریت منابع آب است. منظور از مدیریت یکپارچه آب فرآیندی است که منجر به توسعه هماهنگ و مدیریت پایدار همه جانبه آب، زمین و منابع مربوطه می شود و رفاه اقتصادی و اجتماعی حاصله را به صورت عادلانه و بدون آسیب به پایداری اکوسیستم و سیستم های بیولوژیکی تامین می کند. .
در صورت اجراي اين طرح، هماهنگي و هماهنگي و توازن بين بخشي در نقش، اختيارات و وظايف كشاورزان و بهره برداران آب در بخش هاي كشاورزي، آب و آب، آب آشاميدني و بهداشت، صنعت و خدمات ايجاد خواهد شد. لازم به ذکر است که تخصیص منابع آب و اولویت آن موضوعی فرابخشی است و باید با حضور و مشارکت همه دست اندرکاران و برنامه ریزان با در نظر گرفتن منافع بلندمدت و توزیع ناعادلانه منابع آبی مورد بحث و تصمیم گیری قرار گیرد. که منجر به تخریب محیط زیست و بی توجهی به ارزش اقتصادی و ذاتی آب و همچنین راندمان پایین در مصرف آب می شود به طور جدی قابل اجتناب است.
مرکز پیشرفت اسلامی ایرانیان نوشت: حکمرانی خوب آب یکی از موضوعات مهم و اساسی در کشورهای مختلف جهان و مجامع بین المللی است. در نظام حکمرانی خوب آب، بر نقش و مشارکت مردم، نهادهای مدنی و ذینفعان در حفاظت و استفاده پایدار از منابع آب تاکید می شود. از این رو دولت ها سعی می کنند با استفاده صحیح از این ساختار تعاونی چالش های مدیریت آب را حل کرده و از بروز اختلافات و اختلافات عمومی بین بخش ها و چالش های آتی جلوگیری کنند.
این استراتژی با استفاده از بخش افق پروژه الگوی اسلامی ایران پیشرفت تدوین شده است. در افق پنجاه ساله سند الگو، پیشنهاد «بهداشت محیط زیست و پایداری منابع طبیعی، آب، انرژی، امنیت غذایی و سیستم مسکونی و توزیع جمعیت بر اساس کاربری اراضی، با حداقل نابرابری فضایی در کشور تضمین خواهد شد» که این برنامه باید محقق شود این بخش از بیانیه افق بسیار مهم و اساسی است.
این راهبرد مبتنی بر مبانی نظری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است که می‌گوید: «خداوند جهان مادی را در خدمت انسان قرار داده تا امانت‌دار و توسعه‌دهنده آن باشد. اگر انسان آگاهانه و عادلانه به سوی تحقق اهداف الهی پیش رود، نیازهای مادی او برآورده می شود. مربوط به همچنین این طرح ارتباط تنگاتنگی با اصول عملی مدل یعنی اصل «استفاده مؤمنانه و بهینه از منابع زیستی و طبیعی با تأمین عدالت و تاب‌آوری بین نسلی و با رعایت آستانه‌های بیولوژیکی» دارد.
حوضه آبخیز، گستره‌ای از یک منطقه طبیعی است که شامل تعدادی آبراه و رودخانه می‌شود که در حجم بزرگ‌تری از آب جاری یا تخلیه می‌شوند. آب های غیر متعارف؛ آب های شور و شور، فاضلاب های کشاورزی یا زهکشی، آب های آلوده به عناصر سنگین یا رسوبات، فاضلاب تصفیه خانه های شهری و صنعتی و غیره بی کیفیت یا نامرغوب هستند. منظور از مدیریت تقاضا، رویکرد مدیریتی با هدف ایجاد تعادل بین منابع آب و تقاضاهای مختلف است که با استفاده از مجموعه ای از انگیزه ها و رویکردهای اقتصادی برای افزایش بهره وری و ایجاد استفاده عادلانه از منابع آب و مدیریت چرخه آب انجام می شود. رویکرد چند ذی نفعی که شامل تمامی عوامل برنامه ریزی، توسعه، بهره برداری و تصمیمات اجرایی موثر بر چرخه آب است.
اجرای نظام حکمرانی خوب آب در کشور مستلزم صرف زمان لازم برای آماده سازی دستگاه های اجرایی ذیربط و تغییر ساختار و عملکرد دولت و بهره برداران آب است.
