از «امید» تا «خیام»؛ کاربرد فناوری های فضایی، از نظارت بر محیط زیست تا ایجاد خانه های هوشمند

ماهواره “نور-1” به عنوان اولین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران، بامداد چهارشنبه 12 اردیبهشت 1398 از ماهواره بر 3 طبقه “پیام رسان” از کویر مرکزی ایران با موفقیت پرتاب شد. توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و در مدار 425 کیلومتری زمین قرار گرفت.

سال 1995

این سامانه با نام «آفاق» با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و فناوری سنجش از دور، پارامترهای هواشناسی، کیفیت هوا، رطوبت خاک و به‌ویژه پدیده گرد و غبار را در کشور رصد و شناسایی می‌کند.

ماهواره ارتباطی «ناهید 1» رونمایی شد.

در خصوص محصول برنج، ابتدا سطح زیر کشت این محصول در استان های قطب (گیلان و مازندران) برآورد شد و در سال های آینده سایر استان های تولیدکننده برنج نیز مشمول این طرح خواهند شد.

مدل مهندسی ماهواره زهره و مدل توسعه ماهواره زهره رونمایی شد و اولین میمون به فضا پرتاب شد. “خورشید” با کاوشگر “پیونیر” که زنده به زمین بازگشت در معرض بازدیدکنندگان قرار گرفت.

ماهواره های ناهید-1 و 2 از جمله ماهواره هایی هستند که به نوبت در خط پرتاب قرار می گیرند. ماهواره «ناهید 1» توسط مرکز تحقیقات سامانه های ماهواره ای پژوهشگاه فضایی ایران و به سفارش سازمان فضایی ساخته شده است. این ماهواره به عنوان بخشی از مرحله اول برنامه راهبردی دستیابی به ماهواره های مخابراتی عملیاتی ساخته شده و ماموریت آن نیز در همین راستا تعریف شده است. این ماهواره در فوریه 2015 رونمایی شد و چند سالی است که در خط پرتاب قرار دارد.

اوت 1401

ماهواره «خیام» به وزن 600 کیلوگرم به همراه ماهواره بر «سایوز» در 27 مرداد 1401 طبق اعلام سازمان فضایی به مدت 5 سال داده و تصاویر به مدار 500 کیلومتری زمین پرتاب شد. ارسالی از سوی آن در حوزه های کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آب، معادن و مراقبت مرزی و مدیریت اضطراری و نیروهای دفاعی مورد استفاده قرار گیرد.

سال 90

برآورد سطح زیر کشت 3 محصول استراتژیک

سامانه مانیتورینگ ماهواره ای تالاب ها

ماهواره های ناهید 1 و 2

ماهواره “PARS-1” تمامی تست های عملکردی و زیست محیطی خود را با موفقیت پشت سر گذاشت و در ژانویه 2019 به سازمان فضایی ایران تحویل داده شد. این ماهواره یک ماهواره تصویربرداری و اولین قدم در طراحی و ساخت ماهواره های کشف است.

این رصدخانه از یک دهه پیش به فعالیت های علمی و ماموریت های تخصصی در حوزه فضایی مشغول بود، اما اکنون علاوه بر فعالیت های علمی، امکان رصد آسمان را نیز در اختیار علاقه مندان قرار می دهد. علاقه مندان به نجوم می توانند از طریق keyhan.isa.ir درخواست رصد آسمان را ثبت کنند و با هماهنگی اپراتور وارد فرآیند رصد و نحوه کنترل ابزارهای نجومی شوند.

در پایان سال 1388 ساخت ماهواره «ناهید-2» به پایان رسید و مراحل تحویل آن توسط سازمان فضایی در حال انجام است. ساخت ماهواره مخابراتی «ناهید-2» در راستای نقشه راه فناوری فضایی کشور برای تحقق ماهواره مخابراتی در مدار زمین (زمین) است که توسط پژوهشگاه فضایی ایران طراحی و ساخته شده است.

ماهواره «ظفر-1» یکشنبه 20 فوریه 2018 به فضا پرتاب شد، اما نتوانست در مدار قرار گیرد و در نهایت در اقیانوس هند سقوط کرد.

نمونه فنی چهار ماهواره «ظفر»، «رصد»، «فجر»، «دانشجوی امیرکبیر» و همچنین نمونه فنی «موتور سفیر B1» و «کپسول بیولوژیک کوشگر 4» رونمایی شد.

سامانه پایش ماهواره‌ای تالاب‌ها و بدنه‌های آبی به نام «کارانه» با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و فناوری سنجش از دور، اطلاعات و تحلیل آماری منابع آبی کشور از جمله رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، تالاب‌ها، مرداب‌ها، مرداب‌ها و ذخایر سدها را به عنوان ابزاری مدیریتی و برنامه‌ریزی می‌کند. منابع آب را در اختیار مدیران و محققان قرار می دهد.

پرتاب موفقیت آمیز موشک اکسپلورر 3 حامل محموله های بیولوژیکی شامل لاک پشت، کرم، موش و نمونه سلولی در سال 2008 اعلام شد. رونمایی از ماهواره طلوع، نمونه فنی ماهواره مصباح دو، نمونه مهندسی ماهواره دانشجویی نوید علم و صنعت، نمونه اولیه ماهواره بر سیمرغ، موتور حامل ماهواره و افتتاح اولین مرکز پردازش تصاویر ماهواره ای در ایران و آزمایشگاه ماهواره مجازی سه بعدی از دیگر دستاوردهای فضایی کشور در سال جاری است.

قرار است داده‌های این ماهواره در زمینه‌هایی مانند «رطوبت خاک و گیاه»، «میدان محیط‌زیست»، «میدان بلایای طبیعی»، «پایش تغییرات شهری»، «اکتشافات معدنی»، «پایش منابع آب» «نظارت بر تکامل مرزهای ساحلی» و «پایش سطح آب دریاچه‌ها، تالاب‌ها و ذخایر آبی سدها» اعمال می‌شود.

انتهای پیام

ماهواره «پیام» دانشگاه صنعتی امیرکبیر بامداد 4 دی ماه 1396 با ماهواره بر «سیمرغ» به فضا پرتاب شد، اما این پرتاب موفقیت آمیز نبود و ماهواره پیام در مدار قرار نگرفت. زیرا سرعت جداسازی ماهواره از حامل مناسب نبود و به سرعت مطلوب نرسید و ماهواره در آخرین لحظه در مدار قرار نگرفت. این اولین تلاش برای ارسال ماهواره از طریق حامل ماهواره ای سه مرحله ای بود که با شکست مواجه شد. طراحی این ماهواره از سال 2004 آغاز شد.

دو ماهواره «تدبیر» (دانشگاه علم و صنعت) و «خلیج فارس» (ساخت دانشگاه صنعتی مالک اشتر) رونمایی شد. مهرماه امسال و در هفته جهانی فضا دومین میمون فضانورد ایرانی به نام «فرگام» با کاوشگر «پژوهشی» و با گاز مایع به فضا پرتاب شد و این محموله بیولوژیکی به حالت ایمن در زمین بازگشت.

ماهواره نوید با موفقیت در مدار قرار گرفت.

سال 94

دستاوردهای محققان فضایی کشور تنها محدود به ساخت ماهواره نبود، بلکه از این فناوری در رصد میدان ها نیز استفاده کردند که از جمله آنها می توان به:

توسعه فناوری فضایی

ماهواره “ظفر-2” نسخه پیشرفته تری از ماهواره “ظفر-1” است که در 20 بهمن 1397 با ماهواره بر سیمرغ به فضا پرتاب شد اما سرعت تزریق آن به حداکثر ممکن نرسید و نتوانست در آن باقی بماند. مدار. ظفر یک ماهواره سنجش از دور بود، پس از شکست 100 درصدی ماهواره ظفر-1، خبر ساخت ماهواره «ظفر-2» منتشر شد.

اولین قدم کشور در توسعه فناوری‌های فضایی به ساخت ماهواره‌هایی با کاربردهای مختلف اندازه‌گیری و مخابراتی محدود شد، اما اکنون مهندسان کشور با توسعه فناوری‌های فضایی پایه، از این علوم در زمینه‌هایی مانند رصد آتش‌سوزی‌های جنگلی استفاده می‌کنند. وضعیت تالاب ها و همچنین کنترل مزارع و گلخانه ها این امکان را از راه دور فراهم کرده است.