به گزارش خبرنگار ایلنا، میدان «دشت بروز» در ارتفاعات غربی روستای نویس و در 17 کیلومتری شمال شرقی تفرش (در خط مستقیم) در استان قم قرار دارد. مردم محلی این بنا را به‌عنوان «چارطاق» یا «چارطاقی» می‌شناسند. آتش کده نویس نمونه دیگری از چهارضلعی های ساده در ایران با قاعده چهار ضلعی است. این بنا از چهارپا با چهار طاق تشکیل شده است که بر روی آن گنبدی با چهار پوشش فیل ساخته شده است. ویژگی‌های کالبدی و عناصر معماری و ساختار بنا حاکی از معاصر بودن آن با دیگر چهارضلعی‌های مجزای ایران است و تأخیر به اوایل دوره ساسانی و 1800 سال می‌رسد.
مصالح ساختمانی شامل ساختمان، قلوه سنگ و قلوه سنگ های نتراشیده با ملات گچ است. در چهار طرف ساختمان منظره ای بدون مانع بدون در و پنجره و یا مانع وجود دارد. چهارتقی از نظر معماری شبیه به این بنا در کشور پارس که خاستگاه چهارتقی هاست و دیگر مناطق ایران است.
سیاوش آریا (فعال و پژوهشگر تاریخ و میراث فرهنگی ایران) وی در گفتگو با ایلانا خاطرنشان کرد: غارتگران و قاچاقچیان کالاهای فرهنگی و تاریخی به بهانه واهی و واهی یافتن گنجی که در بیرون وجود ندارد، به آتشکده بسیار گرانبها «نویس» در استان قم حمله کردند. حفره بزرگی با حفاری های غیرمجاز حفر کردند که در اطراف آن آثار تاریخی ساسانی دستکاری شده است.
وی ادامه داد: آتشکده «نویس» یکی از سالم ترین بناهای چهار طبقه ایران و یادگار ساسانیان به شمار می رود، اما این منطقه توسط قاچاقچیان میراث فرهنگی و فروشندگان کالاهای تاریخی و فرهنگی تصرف شده است. گودال بزرگی با گودال‌ها و غارهای غیرقانونی در نزدیکی آن ایجاد شد که آسیب‌های جبران‌ناپذیری به محوطه باستانی آن وارد کرد. همچنین ولگردها و معتادان محلی در محل آثار ساسانی آتش روشن کردند و پس از مصرف مواد، خاکستر آتش خود را به جا گذاشتند که صحنه زشتی را به نمایش گذاشت.
به گزارش آریا، اگرچه این روزها قاچاقچیان میراث فرهنگی در این منطقه دیده می شوند، اما مرمت های غیراصولی و غیرکارشناسی اتشاکدنوا از دیگر مواردی است که علاقه مندان به میراث را آزار می دهد. مرمت هایی که اکثرا مرمتی هستند، کار نامناسب و آسیب به بنای ساسانی. در مرمت‌های اولیه‌ای که در گذشته انجام شده، در بیشتر قسمت‌ها از ملات سیمان استفاده می‌شده است که علاوه بر نمای زیبای آتشکده، زخم‌های عمیقی بر بدنه بنای ساسانی وارد کرده است. از سوی دیگر این مرمت ها به خوبی و به درستی انجام نشد و نوعی شلختگی در بنای ساسانی به جا ماند که منظره بسیار زشتی را به نمایش گذاشت.
آتشکده «نویس» با شماره 344 در بیستم خرداد 1321 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، آتشکده «نویس» به آتشکده برزو و چارطقی برزو نیز معروف است و بومیان آن را چارطاق یا چارطقی می نامند. این آتشکده در دشت برزو در دامنه کوه و در میان باغ های کشاورزی قرار دارد که پیشروی باغ ها می تواند تهدیدی برای آن باشد.
خبر از رکنا
