به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری ای بی اس نیوز ، مسعود مزکیان رئیس جمهور در اولین نشست خبری خود (5 شهریور) در خصوص حجم واردات بنزین گفت: بحث تظاهرات یکی از موانع است. بدهیم، اما به هرکسی که بنزین، برق و گاز را هر چقدر که می خواهد، پول می دهیم. ما 5 میلیارد (دلار) پول به بنزین می دهیم و از خارج وارد می کنیم. تساوی (حقوق)، پول معلمان، پول دارو، پول گندم و پول سرمایه گذاری بدهیم.
آیا 5 میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه می شود؟
اولین نکته ای که در سخنان رئیس جمهور حائز اهمیت است این است که سال گذشته میزان واردات بنزین حدود 2 میلیارد دلار بوده است و اگر رئیس جمهور به میزان واردات بنزین در سال 1403 نیز اشاره کند، رقم 5 میلیارد دلاری همچنان عددی است. یک رقم بسیار بالا این فقط برای واردات بنزین غیر واقعی به نظر می رسد.
در متن قانون دارایی 1403 (بند پ تبصره 4) آمده است: «به منظور تامین فرآورده های نفتی مورد نیاز کشور، شرکت های دولتی وابسته به وزارت نفت مجاز به رعایت پنجاه و سوم هستند. اصل 53 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باید ضمن استفاده از راهکارهای بهینه سازی مصرف و کاهش نیاز به واردات فرآورده های نفتی، طبق آیین نامه اجرایی این بند به شرح زیر عمل کند: 1- خرید و مبادله یا جبران خسارت. فرآورده های نفتی وارداتی با فرآورده های نفتی صادراتی تا سقف هشتصد هزار میلیارد ریال از طریق منابع تبصره (8) این قانون، 2- خرید و فروش، مبادله یا ترخیص فرآورده های نفتی دریافتی از واحدهای تولید ملی فرآورده های نفتی با مواد غذایی تحویلی به. . تا ششصد هزار میلیارد ریال به صورت سطح معین درآمد و هزینه.
بر اساس مفاد قانون بودجه امسال، وزارت نفت در سال جاری ۱۴۰ هزار میلیارد تومان برای تامین بنزین (مجموع خریدهای خارجی و خریدهای داخلی از پالایشگاه‌ها) یا حدود ۴.۹ میلیارد دلار بر اساس نرخ ارز هزینه می‌کند. نرخ (28 هزار و 500 تومان). 5 میلیارد دلار ذکر شده توسط رئیس جمهور).
بنابراین بحث خرید 5 میلیارد دلاری بنزین وارداتی نه سال گذشته و نه امسال مطرح نشد.
اما تخمین زده می شود که میزان واردات بنزین در سال 1402 که حدود 2 میلیارد دلار بوده، در سال جاری به حدود 3 میلیارد دلار افزایش یابد که رقم بالایی است و ممکن است هزینه های دیگر دولت را تحت تاثیر قرار دهد. البته بخشی یا بیشتر این عملیات با آلودگی زدایی انجام می شود و دولت مستقیماً پولی برای آن پرداخت نمی کند، اما ذخیره بنزین با هر محصولی اگر در هزینه مستقیم دولت موثر نباشد در آن مبالغ موثر است. کاهش مستقیم درآمد دولت (از کالاهایی که صادرات آنها با بنزین وارداتی جبران می شود).
4 دلیل اصلی برای اینکه ایران واردکننده بنزین شود
1. ناتوانی در بهبود ناوگان حمل و نقل کشور; از تولید خودروهای پرمصرف تا اسقاط نکردن ناوگان خودروهای فرسوده
خودروهای ایرانی تولید شده توسط دو خودروساز بزرگ کشور 2 تا 3 برابر استانداردهای جهانی بنزین مصرف می کنند و در حالی که میانگین مصرف خودروهای تولیدی در کشورهای دیگر 4 یا 5 لیتر در هر 100 کیلومتر است، این رقم برای خودروهای ایرانی 10 تا 12 لیتر است.
در واقع اگر خودرو بر اساس استانداردهای جهانی در داخل کشور تولید می شد به جای 120 میلیون لیتر در روز مصرف بنزین حدود 60 میلیون لیتر در روز می شد و می توانستیم روزانه ده ها میلیون لیتر صادرات داشته باشیم.
موضوع اسقاط خودروها و موتورسیکلت های قدیمی موضوع مهمی در راهکارهای میان مدت کاهش مصرف بنزین است که در سال های اخیر مورد بی توجهی قرار گرفته است.
بر اساس آمار ستاد نوسازی سازمان حمل و نقل بیش از 21 میلیون خودروی سبک در کشور در حال تردد است که از این تعداد بیش از یک میلیون و 300 هزار خودرو معادل 6.2 درصد از این خودروها فرسوده هستند.
همچنین از 12 میلیون و 500 هزار دستگاه موتورسیکلت در حال تردد در کشور، 11 میلیون و 200 هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده هستند که تا حد زیادی به مصرف افسارگسیخته بنزین و آلودگی هوا کمک می کند.
روزانه حدود 46 میلیون لیتر بنزین توسط خودروها و موتورسیکلت های فرسوده مصرف می شود که اگر این ناوگان با خودروها و موتورسیکلت های استاندارد جایگزین شود، حدود 27 میلیون لیتر بنزین صرفه جویی می شود.
2. توقف توسعه CNG در سالهای اخیر
با وجود مصوبه سال 1377 مبنی بر تبدیل بیش از یک میلیون وسیله نقلیه عمومی بنزینی به خودروهای دوگانه سوز CNG و تعیین محل هزینه ها، در سال های اخیر اجرای این مصوبه به کندی پیش رفته و عملا متوقف شده است. . صنعت CNG که می‌توانست بار کمبود بنزین را کاهش دهد و حتی کمبود بنزین را به کلی برطرف کند، سپس با بی‌تفاوتی مسئولان وزارت نفت مواجه شد.
در حال حاضر روزانه بین 21 تا 23 میلیون مترمکعب CNG در کشور مصرف می شود و ظرفیت افزایش سهم CNG در سبد حمل و نقل سبک کشور با زیرساخت های فعلی به اندازه ای وجود دارد که بتوان 20 میلیون لیتر را حل کرد. مشکل در صورت عدم تعادل بنزین، تنها راه حل توسعه CNG ممکن است در کوتاه مدت مسئولیت پذیری با سیاست های صحیح و بدون ایجاد هزینه برای دولت باشد.
اگر توسعه CNG متوقف نمی شد و اجرای کامل مصوبه شورای عالی اقتصاد ادامه می یافت، امروز می توانستیم حداقل مصرف روزانه CNG را به 35 میلیون مترمکعب در روز برسانیم و حدود 12 تا 14 میلیون لیتر را جایگزین کنیم. CNG. مصرف بنزین با مصرف CNG بالاتر از آمار فعلی. در این صورت بیشتر عدم تعادل بنزین برطرف شده است.
3. تاخیر در بخش تولید. کندی تکمیل طرح های توسعه پالایشگاه و عدم اجرای پروژه های جدید
کندی تکمیل طرح های توسعه پالایشگاه ها و عدم توسعه پالایشگاه های جدید نیز از دلایل اصلی کمبود بنزین و نیاز کشور به واردات این فرآورده نفتی است. حتی پالایشگاه مهر خلیج فارس نیز با بی تفاوتی مواجه شد و پروژه ای که قرار بود در سال 1402 بنزین تولید کند، امروز در خوش بینانه ترین حالت فاز اول آن در پایان سال جاری به بهره برداری می رسد.
در تعمیرات ادواری و تعمیرات اساسی پالایشگاه ها شاهد وضعیت نامناسبی در پالایشگاه های مختلف بوده ایم به گونه ای که یک پالایشگاه چندین برابر زمان مورد نیاز خود را در زمان تعمیرات صرف می کند و این مشکل عدم تعادل بین تولید و مصرف ذات و نیاز را تشدید می کند. بیشتر وارد کنید موثر بود.
4. خودروهای سواری را به اولین انتخاب مردم تبدیل کنید
به دنبال عدم توسعه کمی و کیفی ناوگان حمل و نقل عمومی در داخل و خارج شهر با توجه به نیاز جمعیت و افزایش سرسام آور هزینه های استفاده از هواپیما، قطار و اتوبوس و حفظ قیمت بنزین. از طرفی ثابت، مدل پرمصرف نهادینه شده و خودروی شخصی به انتخاب اول کاربران در ترافیک شهری و برون شهری تبدیل شده است.
در واقع در چنین شرایطی هزینه استفاده از خودروهای شخصی بسیار کمتر از هزینه های سفرهای درون شهری و برون شهری با وسایل دیگر است. علاوه بر این، عدم دسترسی به کمیت و کیفیت کافی در بخش حمل و نقل عمومی، مردم را به استفاده بیشتر از وسایل نقلیه شخصی سوق داده است و در نتیجه تقاضا برای بنزین در جامعه افزایش می یابد.
absnews
