عموماً در صورت تنش زدایی بین کشورها و بازیگران نظام بین‌الملل، این وزارتخانه‌های امور خارجه هستند که مأموریت امضای صلح را بر عهده خواهند داشت. صرف نظر از نمونه های محدود، این روش به طور گسترده پذیرفته شده و مرسوم است. نمود بارز آن را می توان در امضای برجام بین ایران و کشورهای 1+5 در اکتبر 2015 مشاهده کرد که در آن وزرای خارجه طرفین این توافق را امضا کردند.
برای توضیح اینکه چرا ماموریت ویژه تنش زدایی با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به دریادار علی شمخانی سپرده شد، می توان به چند نکته مهم اشاره کرد. اولاً شمخانی در شهر اهواز به دنیا آمد و اصالتاً عرب ایرانی است. تسلط دبیر شورای عالی امنیت ملی به زبان عربی مسلط قطعاً آثار ناخودآگاه و ملموسی در مذاکرات و مذاکرات با کشورهای عربی خواهد گذاشت.
در سطح دوم، مهمتر از عرب بودن شمخانی، نقش خاص و تجربیات خاص تاریخی او در موضوع تنش زدایی اعراب مهم است. مهمترین تجربه تاریخی در این زمینه را می توان در نقش ویژه علی شمخانی در هشتمین اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران در آذرماه 1385 جستجو کرد. در این مقطع برای اولین بار از سال 1357 ولیعهد عربستان سعودی «شاهزاده عبدالله» که بعدها پادشاه این کشور شد، برای شرکت در اجلاس سران کشورهای اسلامی به تهران رفت. برخی گزارش ها حاکی از آن است که علی شمخانی در این مرحله نقش بی بدیلی در ارتباط و نزدیک شدن هیئت سعودی و جمهوری اسلامی ایران داشته است. این نزدیکی حتی به حدی رسید که شاهزاده سعودی از منزل آیت الله هاشمی رفسنجانی بازدید کرد.
در سطح سوم، پس از پایان کنفرانس سران کشورهای اسلامی، در اقدامی بی سابقه، دریادار شمخانی وزیر دفاع وقت ایران نیز به ریاض سفر کرد و توافقنامه دفاعی و امنیتی بین دو کشور امضا شد. این اتفاق بی سابقه را در سطح کلان مناسبت دو کشور می توان خواند، اما بدون شک عرب بودن و نزدیک بودن امیر دریادار شمخانی به ولیعهد عربستان در این موضوع دریغ نمانده است.
با در نظر گرفتن این ملاحظات، اکنون می توان با خیال راحت انتخاب علی شمخانی را برای پروژه مهم تنش زدایی تهران و کشورهای عربی ارزیابی کرد. انتخابی نه تنها اجباری، بلکه گامی مهم در جهت کوتاه کردن مسیر مذاکرات و توافق آسان تر با پایتخت های عربی حاضر در خلیج فارس. نقش‌های ویژه شمخانی در گفت‌وگو با کشورهای عربی به‌ویژه عربستان سعودی نشان داد که انتخاب وی تأثیر مثبتی بر مذاکرات گذاشته است.
