ای بی اس نیوز | ABSNEWS اخبار سیاسی، اقتصادی، ورزشی ایران و جهان را مطمئن بخوانید
ای بی اس نیوز برای دریافت پاسخ های احتمالی به سوالات پیش آمده در تماس های مکرر با معاون سابق میراث فرهنگی و مشاور وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تلاش کرده است که در نهایت نتیجه و آخرین وضعیت این طرح که برای تهیه آن نیز میلیاردها هزینه صرف شده است. بپرسید که او هنوز موفق نشده است. این تماس ها با پیشینه تاریخی شیراز نیز صورت گرفت که به دلیل ممنوعیت مصاحبه مسئولان پایگاه با رسانه های پیشینه تاریخی شیراز و سپردن این مسئولیت به کارگردان، این طرح با هماهنگی و همکاری تهیه شد. کل میراث فرهنگی استان فارس که از اواخر سال 1400 در این سمت قرار گرفت، این پیگیری نیز به نتیجه ای نرسید.
مزیت طرح این است که در بافت کلی شهر شیراز به آن پرداخته نشده است و برای هر پلاک با در نظر گرفتن هویت تاریخی و هنری و موقعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده ساکن در این بنا، تعیین تکلیف کرد. عباسی مهر، مدیر پایگاه بافت تاریخی شیراز نیز پیشتر گفته بود: در طرح شهری بافت تاریخی شیراز، حفظ، مرمت و حتی اصلاح بناها رعایت شده است.
مالک این پروژه شرکت عمران و بهسازی با نمایندگی وزارت راه و شهرسازی و شریک آن پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری بود. به گزارش مخبرین، این پروژه از سال 1395 آغاز و تا سال 1400 ادامه داشت و بر اساس اظهارات رئیس طرح حفاظت از پیشینه تاریخی شیراز، برای تهیه و مطالعات این طرح حدود یک میلیارد و یکصد میلیون تومان هزینه شده است.
«طرح جامع حفاظت از بافت تاریخی شیراز» که به «طرح یوکا» یا «طرح ایتالیایی» نیز معروف است، بین سال‌های 1395 تا 1400 تهیه شده است که شیرازی‌ها و کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند این طرح که هزینه‌های بیشتری نیز داشته است. بیش از یک میلیارد تومان در آن زمان نیز می تواند بافت تاریخی این شهر را که در معرض نابودی قرار دارد نجات دهد. حال سوالی که برای بسیاری پیش آمده این است که سرانجام این طرح چه شد و چرا تاکنون مسکوت مانده است؟
در اکتبر 2014، پروفسور یوکا اوکیلهتو، معمار ایتالیایی که مسئول تهیه یک طرح حفاظتی پایدار و جامع از بافت تاریخی شیراز بود، در اکتبر 2014 به این سوال پاسخ داد: 15 سال پیش به هر دو شهر کرمان و شیراز سفر کرده بودم. اما اولین چیزی که در سفر به این شهرها متوجه شدم این است که بخش تاریخی این شهرها خراب شده است. این شهرک ها در شرایط سختی به سر می برند، اما بافت تاریخی بیمار این دو شهر به شرط رفع سریع مشکلاتشان قابل التیام است.
نگرانی از سرعت تخریب بناها و بافت متروک شیراز علیرغم طرح های مختلف عمرانی، اکنون تشدید شده و نیاز به اجرای سریعتر طرح تفصیلی شیراز، ویژه طرح 168 شهر تاریخی یا طرح جامع شهری است. طرح حفاظتی شیراز اجباری شد اگرچه حافظان شهر شیراز می گویند: برای این شهر طرح های مکتوب کمی وجود دارد، اما مشکل اینجاست که این طرح ها اجرا نشد یا مسکوت ماند و ناموفق ماند و یا با تداخل بی رویه اجرا شد.
پیگیری های ای بی اس نیوز از کارشناسان آشنا به این طرح حاکی از آن است که طی مطالعات این طرح، اطلاعات 12 هزار پلاک در بافت تاریخی شیراز به ثبت رسیده که از این تعداد 320 پلاک در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. این طرح پس از تکمیل باید در کمیسیون ماده 5 ارائه و تصویب و به شورای عالی شهرسازی و معماری برای اجرا ابلاغ شود.
به گزارش ای بی اس نیوز، «طرح یکپارچه، پایدار و جامع حفاظت از بافت تاریخی شیراز» برای اولین بار در کشور و با حمایت وزارت راه و شهرسازی کشور، شرکت عمران و بهسازی، سازمان میراث فرهنگی کشور. و پژوهشگاه میراث فرهنگی و سازمان گردشگری و با همکاری یک گروه ایتالیایی به سرپرستی جوکا جوکیلهتو با همراهی آذر سهیل و کارلو سزاری و با همکاری پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی شیراز انجام شد.
به ویژه موزه داران، مرمتگران، معماران و کارشناسانی که زمانی در تهیه و مطالعات این طرح نقش داشتند و از محتوای مطالعات و تحقیقات ایتالیایی آگاه بودند، اکنون بر این باورند که اجرای «طرح یکپارچه حفاظت پایدار و همه جانبه میراث بافت تاریخی شیراز، با توجه به تهدیدات پی در پی که بناها و بافت تاریخی شیراز را در معرض خطر تخریب تصادفی و عمدی قرار داده است، اکنون می تواند وسیله ای برای حفظ بافت تاریخی شیراز و احیای آن باشد. نجات از وضعیت موجود و مرهم زخم هایش.
اما سوال اینجاست که سرانجام «طرح حفاظت یکپارچه پایدار و جامع بافت تاریخی شیراز» چه شد؟ چرا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آن را مسکوت و بلاتکلیف رها کرد و پیگیر تصویب و ابلاغ آن نشد؟ چرا پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که طرف «طرح ساماندهی بافت اطراف حرم شاهچراغ» بود، چنین طرحی را به مسئولان شهری شیراز نداد و وضعیت آن را روشن کرد؟
این طرح مساحت 367 هکتاری شیراز را در بر می گیرد که شامل محله های لب آب، دروازه کازرون، بالاکوف، بیات، اسحاق بیگ، سردزک، سنگ سیاه، درب شیخ و درب شهزاد می شود. کارشناسان آشنا به این طرح می گویند: طرح حفاظت از پارچه شیراز حتی به صورت پایلوت به مرحله اجرا در یک منطقه رسیده است. ایتالیایی ها با همراهی مرمتگران و معماران ایرانی آن را در محله «اسحق بیگ» انجام دادند و آثار مرمت ها هم اکنون در این محله نمایان است.
انتهای پیام
به گفته کارشناسانی که در تهیه و مطالعات طرح حفاظت یکپارچه، پایدار و جامع بافت تاریخی شیراز مشارکت داشتند، طی جمع‌آوری و ثبت اطلاعات و مطالعات، خانه‌ها، طاق‌ها، معابر و محلات تاریخی بسیاری شناسایی شده است. که هیچ کدام در فهرست میراث ملی قرار نگرفته اند. و اگر هم اکنون اجرا شود، با توجه به حذف، تخریب یا تغییر کاربری برخی بناها در بافت شیراز، ممکن است نیاز به به روز رسانی داشته باشد. اما سوالی که اکنون مطرح می شود این است که طرح حفاظتی کلی تا چه حد می تواند شامل حفاظت از بافت تاریخی شیراز در برابر تهدید، تخریب و تعرض باشد؟
مهیار قدوسی متولی و مرمتگر شیراز می گوید: این طرح توسط یک گروه ایتالیایی تهیه شده و باید به عنوان طرحی بالادستی برای جلوگیری از تداخل در بافت تاریخی شیراز که در حال حاضر هیچکس به آن دسترسی ندارد، نگاه کرد.
