به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ای بی اس نیوز، دوصد روز گذشت؛ از آغاز به کار دولت مردمی برای ساختن ایران قوی. همه می‌دانند که فرهنگ اساس تمدن و زیرساخت جامعه است، پس ارزیابی دولت سیزدهم در این عرصه، برای رسیدن به راهبرد بی‌نقص، اهمیت داشت.
ای بی اس نیوز، یکصد روز نخست دولت را در حوزه فرهنگ و هنر رصد کرد و به مردم ارائه داد. یکصد روز دوم، با گرم شدن مدیران و هماهنگ‌تر شدن ارکان مختلف با خواسته‌ها و داشته‌های هنرمندان و فرهنگ‌داران کشور، پررونق شد و حاصل آن دو صد روز، اینک گردآوری شده و در اختیار مخاطبان و مردم قرار گرفته است. این گزارش مروری کرده بر برآورد اقدامات ۲۰۰ روزه دولت سیزدهم در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
عملکرد دولت مردمی در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نشان می دهد چرخ صنعت گردشگری آرام آرام حرکت خود را آغاز کرده است؛ افزایش بیش از ۳۰درصدی سفرها در روزهای نخست سال جدید نتیجه همان تصمیمات در مهرماه ۱۴۰۰ است. دولت آن زمان شرایط سخت دو سال گذشته فعالان گردشگری را کاملا درک کرد و برای نجات بخشی این صنعت، صرفا به بسته های حمایتی و معافیت های مالیاتی و استمهال های بانکی اکتفا نکرد و با هماهنگی و تصمیم گیری شجاعانه از ابتدای آبان ماه مرزهای گردشگری را گشود.
آغاز فصلی روشن با رویکرد گره گشایی از کار مردم
تاکید آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری در هر سفر استانی به گوشه و کنار کشور بر برنامه ریزی برای توسعه زیرساخت ها در مناطق کم برخوردار است که تاثیر مستقیم بر رونق گردشگری و افزایش اشتغال و درآمد جوامع محلی دارد، همچنین پیگیری سیدعزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی در سفر به روستاها و محله های قدیمی کم برخوردار نشان از عزم جدی دولت سیزدهم برای محرومیت زدایی و تمرکز زدایی است.
وزارت میراث فرهنگی با جدیت موضوع توسعه گردشگری هوشمند، خدمات الکترونیک، اتصال به سامانه های ملی برای سرعت بخشی به امور مورد نیاز متقاضیان خدمات در بخش های تخصصی گردشگری و صنایع دستی را تا جایی اعلام کرد که این وزارتخانه در تاریخ مقرر به درگاه ملی مجوزهای کشور متصل شده و جزو ۶ وزارتخانه پیشتار در این موضوع است.
بررسی عملکرد دولت و وزارت میراث فرهنگی در ۲۰۰ روز گذشته نشان می دهد که رویکرد گره گشایی از کار مردم و باز کردن زنجیرها و قفل و بست های اداری از مسیر فعالیت مردم در دولت سیزدهم و این وزارتخانه ، نویدبخش آغاز فصل جدید در توسعه صنعت گردشگری و رونق صنایع دستی و توجه به حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی کشور است.
در این میان وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی گام های زیربنایی دیگری هم برای تحول در حوزه های تخصصی برداشته است که ثمرات آن قطعا در نیمه اول سال ۱۴۰۱ بروز و ظهور خواهد داشت. در این زمینه می توان به تفویض اختیارات ستادی به مدیران استانی، نهضت احیا و مرمت بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی، درج ردیف اعتبار برای بیمه راهنمایان گردشگری در بودجه ۱۴۰۱، حذف مجوز فعالیت تولید صنایع‌دستی خانگی و بسته های حمایتی و معافیت های مالیاتی فعالان صنعت گردشگری در دوران کرونا به عنوان اهم تصمیمات و اقدامات در هفت ماه گذشته اشاره کرد.
کدام اختیارات ستادی به مدیران استانی واگذار شد؟
یکی از چالش هایی که در روند و فرایند دریافت مجوز فعالیت در حوزه میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی وجود دارد، بروکراسی پیچیده اداری است که حرکت پیشرفت کشور را کند کرده است. فرایندی که از یک طرف مردم را از مشارکت در طرح های ملی و محلی مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی خسته کرده و از طرفی بخش خصوصی و سرمایه گذار برای فعالیت و توسعه گردشگری را دلسرد و هنرمندان صنایع دستی را برای دریافت مجوز تولید محصولات صنایع دستی و هنرهای سنتی نا امید می کند. اکنون نهضت تفویض اختیار در راستای مانع‌زدایی و تمرکززدایی از فعالیت‌ها، تسهیل گری و سرعت گرفتن امور مردم و واگذاری امور اجرایی و تصدی‌گری به استان‌ها آغاز شده است.
در همین راستا وزیر میراث فرهنگی بهمن ماه گذشته به نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی تهران اعلام کرد: ستاد تفویض اختیارات به استان ها به ریاست علی دارابی قائم مقام وی در وزارتخانه تشکیل می شود، در یک ماه و نیم گذشته نیز نشست های تخصصی با مدیران ستادی و استانی برگزار شرایط و روند تسهیل خدمات به مردم و متقاضیان تبیین شد.
اکنون بیشتر بخش های مختلف وزارتخانه موارد قابل تفویض را به مدیران کل استانی ابلاغ کردند. به طور مثال در حوزه حفظ و احیای بافت‌های تاریخی، اختیار صدور تاییدیه پایان کار مرمت، معافیت‌های مالیاتی مرمت‌کاران، بیمه بناهای تاریخی، تعیین حریم محوطه‌های تاریخی و بررسی تخلفات در آنها و همچنین پاسخ به استعلامات شهرداری‌ها به ادارات‌کل استانی وزارتخانه تفویض شده است.
اکنون نهضت تفویض اختیار در راستای مانع‌زدایی و تمرکززدایی از فعالیت‌ها، تسهیل گری و سرعت گرفتن امور مردم و واگذاری امور اجرایی و تصدی‌گری به استان‌ها آغاز شده استدر بخش گردشگری نیز همه مراحل ثبت‌نام، بررسی، مصاحبه و صدور کارت راهنمایان گردشگری از طریق استان انجام می‌شود در حالی که تاکنون ۲۲ استان کشور برای صدور کارت راهنمایان گردشگری ناگزیر بودند از طریق مراجعه به تهران و معاونت گردشگری اقدام کنند.
مجوز برگزاری کمیسیون‌های درجه‌بندی و صدور گواهینامه، مدرک کیفیت خدمات گردشگری است و پیوستی از ۲۳ نوع مصداق تاسیسات گردشگری را شامل می‌شود. در ستاد تفویض تاسیسات گردشگری بر اساس اهمیت طبقه‌بندی آنها و امکانات اجرایی استان‌ها، احصا و مجوز برگزاری کمیسیون درجه‌بندی و صدور گواهینامه کیفیت خدمات گردشگری هتل‌های یک و دو ستاره همچنین سایر تاسیسات گردشگری درجه دو و سه به استان‌ها تفویض شده است.
همچنین امور مربوط به اصلاح فرآیند ثبت شرکت‌هایی با موضوع فعالیت گردشگری و اعلام موافقت با تشکیل یا ثبت تغییرات شرکت‌ها تماما با ادارات کل استانی خواهد بود و برخی امور مانند نرخ‌گذاری و رسیدگی به شکایات تاسیسات گردشگری و بررسی درخواست‌های صدور و تمدید پروانه‌های بهره‌برداری تاسیسات گردشگری به تشکل‌های حرفه‌ای و تخصصی گردشگری به کمیته‌های استانی و کمیسیون عالی فنی درجه‌بندی واگذار می شود.
در بخش صنایع دستی و هنرهای سنتی هم می توان به تسهیلات تبصره ۱۸، تسهیلات اشتغال پایدار روستایی و تسهیلات مشاغل خانگی اشاره کرد که به همین منظور سامانه‌ای برای ارائه تسهیلات به صنعتگران و متقاضیان طراحی شده است. همچنین پروانه تولید انفرادی و کارگاهی، پروانه تولید چندرشته‌ای متمرکز و غیرمتمرکز، مجوز تاسیس، مجوز مشاغل خانگی و صدور کارت شناسایی به استان ها تفویض شده و در ستاد فقط نظارت بر حسن اجرای آنها انجام می شود
صدور روادید گردشگران خارجی؛ صنعت گردشگری از کما خارج شد
اقدام دیگری که آبان ماه در وزارت میراث فرهنگی محقق شد این بود که بعد از ۲۰ ماه محدودیت های کرونایی برای سفر و گردشگری، محدودیت صدور روادید برای گردشگران ورودی به ایران لغو شد که به اعتقاد بسیاری از فعالان این حوزه، سرآغاز احیای صنعت گردشگری در پساکرونا است و صنعت گردشگری بالاخره از کما خارج شد.
جولان کرونا در این حدود ۲ سال، بیشترین آسیب را به صنعت گردشگری زده است. خسارت بیش از دو تریلیون دلاری، کاهش میانگین ۷۰ درصدی، بیکاری گسترده در زنجیره خدمات در جهان این صنعت را آستانه ورشکستگی برده است. در ایران نیز طبق آخرین آمار فقط ۳۰ هزار میلیارد تومان خسارت به بخش هتلداری و مراکز اقامتی گردشگری وارد شد و بسیاری از شرکت های خدماتی یا تعطیل شدند یا تعدیل نیرو کردند و بسیاری از راهنمایان تور خانه نشین شدند یا تغییر شغل دادند.
ادامه این روند امکان پذیر نبود و دولت مردمی طرح نجات بخشی صنعت گردشگری را در دستور کار قرار داد. وزارت میراث فرهنگی، وزارت امورخارجه و وزارت بهداشت جلسات مستمری گذاشتند و اول آبان ۱۴۰۰ طی هماهنگی انجام شده، صدور روادید برای گردشگران خارجی برای ورود به ایران از سر گرفته شد و روزنه های امید بر فعالان این حوزه فروغی دوباره گرفت.
دولت در این بخش هم چاره اندیشی و گره گشایی از کار و زندگی مردم را ملاک قرار داد و اکنون در آستانه نوروز و آغاز فصل پر رونق گردشگری، تجربه سفر هوشمند، مسئولانه، امن و ایمن پیش روی مردم، مسئولان اجرایی و فعالان بخش خصوصی گردشگری قرار دارد تا این صنعت از توقف و رکود خارج شود
تداوم امهال ها و معافیت ها؛ دولت پشت کسب و کارهای گردشگری را خالی نکرد
اگر چه باید توجه داشته باشیم که کرونا فعلا و همچنان ادامه دارد و باید گردشگری در کرونا با رعایت دستورالعمل های بهداشتی سرلوحه کار قرار گیرد، اما نباید فراموش کرد خسارت سهمگینی به این صنعت وارد شده است در همین چارچوب و در ادامه تمهیدات دولت قبل، دولت مردمی در مهرماه ۱۴۰۰ استمهال تسهیلات بانکی دریافتی و معافیت های مالیاتی برای فعالان صنعت گردشگری و صنایع دستی را برای چند ماه و تا پایان سال ۱۴۰۰ تمدید کرد.
دولت مردمی در مهرماه استمهال تسهیلات بانکی دریافتی و معافیت های مالیاتی برای فعالان صنعت گردشگری و صنایع دستی را برای چند ماه و تا پایان سال ۱۴۰۰ تمدید کردوزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خرداد ماه ۱۴۰۰ اعلام کرد که برای متقاعدسازی ستاد ملی مقابله با کرونا جهت اعمال حمایت‌های بیشتر و استمرار پشتیبانی‌ها بسته حمایتی تلفیقی جدیدی مشتمل بر دو بخش مشترک اشتغال‌محور و بنگاه‌محور برای کسب‌وکارهای حوزه گردشگری در کارگروه بررسی آثار اقتصادی کرونا تنظیم و بخش‌هایی از جمله حمایت‌های بانکی، مالیاتی و بیمه‌ای مربوط به کسب وکارهای حوزه گردشگری را پوشش داده است.
بخش اول این حمایت‌ها در قالب تمدید بسته حمایت از کسب و کارها و مشاغل به شدت آسیب دیده از کرونا در سال ۱۴۰۰ تصویب و ابلاغ شده است وبخش دوم هم از همان زمان (خردادماه) در دستور کار ستاد ملی مقابله با کرونا قرار گرفته بود.
البته تا خرداد ماه ۱۴۰۰ بیش از یکهزار و صد میلیارد تومان تسهیلات در قالب دو بسته حمایتی اشتغال‌محور و بنگاه‌محور به کسب و کارهای گردشگری آسیب دیده پرداخت شده است و پرونده بیش از نهصد میلیارد تومان نیز تکمیل و در بانک ها در دست اقدام بوده است. و در بخش بانکی با تصویب دستورالعمل مربوطه مواردی نظیر امهال تسهیلات فعالان گردشگری تا پایان شهریورماه ۱۴۰۰ اجرایی شده بود.
راهنمایان گردشگری بالاخره بیمه می شوند
در این میان اقدام ارزشمندی که دولت انجام داد، پیگیری موضوع بیمه راهنمایان گردشگری است. بیش از ۱۵هزار راهنمای گردشگری به صورت پاره وقت در صنعت گردشگری فعال هستند که معمولا تحت پوشش بیمه ای نبوده اند، در اولین گام اعتبار بیمه شدن بخشی از این راهنمایان در بودجه ۱۴۰۱ تامین شد و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی گام مهمی در تکمیل آن است.
تقریبا همه راهنمایان گردشگری تحت پوشش بیمه ای نبودند، که در اولین گام اعتبار بیمه شدن بخشی از این راهنمایان در بودجه ۱۴۰۱ به عنوان نخستین بودجه دولت مردمی تامین شدوزیر میراث فرهنگی در روز جهانی راهنمایان گردشگری گفت: راهنمایان گردشگری سفیران فرهنگی کشور هستند و یکی از مهمترین حلقه‌های ارتباط میان کشورها و مشخصا کشورهای میزبان و میهمان در حوزه گردشگری را تشکیل می دهند، راهنمایان گردشگری روایت‌گر تمدن، فرهنگ و سابقه ملت و هر چه که جنبه دیدنی و شنیدنی از مردم دارد، هستند.
ضرغامی تصریح کرد: کارهای زیادی باید برای راهنمایان گردشگری انجام شود تلاش ها آغاز شده است آنچه وظیفه ما به عنوان دولت و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است در حال انجام است در مرحله اول بیمه راهنمایان گردشگری در لایحه بودجه ۱۴۰۱ آمده است.
توجه به توسعه گردشگری در مناطق کم‌برخوردار، توجه به گونه‌های مختلف گردشگری و تقویت زیرساخت‌های دولت الکترونیک در بخش گردشگری هم از دیگر رویکردها و اقدامات ارزشمند دولت مردمی و وزارت میراث فرهنگی است که در ۲۰۰ روز گذشته می توان به وضوح دید.
معافیت حدود ۱۶۰ رشته صنایع‌دستی مشاغل خانگی از دریافت مجوز
یکی دیگر از جلوه های اقدامات برای مردم در دولت مردمی تسهیل دریافت مجوز برای مشاغل خانگی صنایع دستی است؛ حوزه ای با بیش از ۲ میلیون هنرمند و صنعتگر، حدود ۳۰۰ رشته ثبت شده، ۱۱ شهر و روستای جهانی صنایع دستی و بیش از ۶۰ شهر و روستای ملی صنایع دستی. حوزه ای با این ظرفیت اکنون با یک تصمیم راهبردی و تحولی برای سهولت شروع کسب‌وکارهای خانگی، حدود ۱۶۰ رشته صنایع‌دستی از دریافت مجوز در ابتدای کار معاف شدند و هنرمندان و صنعتگران ابتدا کارگاه خود را در منزل راه‌اندازی و بعد در سامانه مشاغل خانگی ثبت‌نام می‌کنند و دیگر برای مجوز نیازی به انتظار نیست.
توجه به بازارها، بازارچه‌ها و کارگاه های صنایع دستی به ویژه در مناطق مرزی و کم برخوردار را هم می توان از رویکردهای ویژه دولت و وزارت میراث فرهنگی در هفت ماه گذشته عنوان کردپویا محمودیان معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی می گوید: از سال‌های قبل با دبیرخانه مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی همکاری گسترده‌ای داشتیم. هنرمندان و صنعتگرانی که در ۵۷ رشته صنایع‌دستی متقاضی راه‌اندازی کارگاه برای مشاغل خانگی بودند ابتدا باید توسط معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی تایید و سپس مجوز با امضای مدیران کل میراث‌فرهنگی استان‌ها و امضای مدیران کل ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان صادر می‌شد اما اکنون این تعداد حدود ۳ برابر شده اند.
توجه به بازارها، بازارچه‌ها و کارگاه های صنایع دستی به ویژه در مناطق مرزی و کم برخوردار را هم می توان از رویکردهای ویژه وزارت میراث فرهنگی در هفت ماه گذشته عنوان کرد. بخشودگی اجاره بهای ماهانه غرفه ها، سرکشی به بازارهای صنایع دستی و بررسی مسائل صنفی هرمندان از برنامه های سفر وزیر میراث فرهنگی در ۲۰۰ روز گذشته بوده است و تجلی این رویکرد در سی و پنجمین نمایشگاه صنایع دستی تهران بود که وزارتخانه از هنرمندان ۱۲ استان کمتربرخوردار حمایت کرد و غرفه ها و امکانات رایگان در اختیار آنها گذاشت.
مرمت و احیا محوطه های تاریخی با مشارکت مردم و سرمایه بخش خصوصی
با توجه به اهمیت معرفی، حفظ، احیا و مرمت بافت های تاریخی، از آغاز دوره وزارت ضرغامی نهضتی در همین چارچوب آغاز شده که تاکید می کند محوطه های تاریخی با مشارکت خود مردم و سرمایه بخش خصوصی و با اولویت حفاظت، مرمت، اشتغال زایی و ایجاد کاربری مرتبط با صنعت گردشگری پیش رود. در این طرح بر ایجاد کارگاه های صنایع دستی وهنرهای سنتی درون این محوطه ها تاکید شده است.
اگر چه در برخی از شهرها مانند شیراز نسبت به تخریب بافت و خانه های قدیمی انتقاداتی از سوی فعالان حوزه میراث فرهنگی به مسئولان این حوزه عنوان می شود، اما رویکرد مدیران وزارتخانه چه در ستاد و چه در صف مبتنی بر حفظ بناهای تاریخی است. و هر کدام از مدیران ستادی که به استان های مختلف سفر کرده اند بر حفظ آثار باستانی و تاریخی تاکید کرده اند.
هم اکنون بیش از ۳۵ هزار اثر فرهنگی، تاریخی و طبیعی در فهرست ملی و ۲۷ اثر فرهنگی ملموس و ۱۷ عنصر فرهنگی ناملموس در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است که معرفی و برندسازی روی هر کدام از این آثار می تواند به توسعه اقتصاد فرهنگی و گردشگری در جوامع محلی منجر شود
