10:44 – 24 سپتامبر 1403
در راستای تعهد بانک مرکزی به شرایط صدور و استفاده از چک های وثیقه با هدف جلوگیری از استفاده غیرعادی از چک های مذکور، احراز هویت دقیق ذینفعان و جلوگیری از پولشویی (بخشنامه شماره 318175/97 مورخ 97/11/9). /1397 (اداره کل نظام های بانکی و صدور مجوز و مبارزه با پولشویی) 1 سال قبل 1396 علاوه بر تمهیدات اجرایی تکمیلی اتخاذ شده به موجب ابلاغیه شماره 20962 ریاست جمهوری در تاریخ 28/2/1300 در خصوص اصلاح و الحاق موادی به قانون. «اصلاح قانون صدور چک» بخشنامه شماره 77419/00 مورخ 17/3/1400 اداره کل مقررات بانکی و صدور مجوز و صندوق های مبارزه با پولشویی) که شامل اعطای هویت اعتباری به چک های وثیقه شده و ایجاد حداکثر شفافیت در معامله است. صدور و معامله چک های وثیقه از طریق سامانه اعتباری (پیچک) (بخشنامه شماره 278944 مورخ 24/09/1400 اداره نظام های پرداخت) تدوین طرح حذف چک های رمزدار در شبکه بانکی.
بانک مرکزی با توجه به مزیت‌های چک‌های مطمئن نسبت به چک‌های رمزدار پس از اجرای قانون، شباهت عملکردی با چک‌های رمزدار را که می‌توان جایگزین آن کرد و لزوم شفاف‌سازی و ایجاد امکان کنترل مرکزی بر آن را انتظار داشت. روش و حجم مبادله چک توسط افراد و همچنین کاهش هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها با برچیدن چک‌ها، روال سنتی پذیرش و رسیدگی به چک‌های رمزدار، ممنوعیت صدور چک‌های رمزدار در شبکه بانکی است. بنابراین لازم است آمادگی لازم برای اجرای تصمیم ممنوعیت صدور چک رمزدار به تدریج و مرحله به مرحله در شبکه بانکی فراهم شود.
اقدامات اجرایی در نظر گرفته شده توسط بانک مرکزی برای اجرای این طرح به شرح زیر است:
1 رسانه، فرهنگ سازی و تشویق مردم به دریافت چک تضمینی:
چک وثیقه دارای شناسه صیادی 16 رقمی بر اساس موازین شرعی بانک عشارا و به موجب بخشنامه شماره 278944/00 مورخ 24/09/1300 صادره از اداره نظام های پرداخت از طریق سید (پچک) صادر شده است. سیستم صدور چک تضمین شده خارج از مفاد قانون «اصلاح قانون صدور چک» و مبادله چک تضمین شده بین بانک های بدون هویت صیاد از تاریخ 17/3/1301 طبق بخشنامه شماره 32481/01 مورخ 02/02 ممنوع است. 11/1401 در سامانه خروج ممنوع است. لذا با توجه به اینکه کلیه چک های وثیقه فعلی مجهز به شناسنامه صیاد بوده و از طریق سامانه صیاد (پیچک) ثبت و صادر می شود، قابل استعلام می باشد و ذینفع در زمان دریافت می تواند از شماره 16 شناسنامه استفاده و به همه منابع برای استعلام چک از صحت چک صادره به نفع خود از طریق درگاه های نوین بانکی (اینترنت بانک و موبایل بانک)، اپلیکیشن های موبایلی و شماره 4040701701 (از طریق پیامک) آگاه باشید. ایجاد امکان استعلام چک وثیقه، مزیت قابل توجهی نسبت به چک رمزدار ایجاد می کند، در حالی که چک رمزدار قابل استعلام نیست و ذینفع می تواند با مراجعه ساده به بانک صادرکننده، صحت چک را تایید کند. ضمناً چک های امن برخلاف چک های رمزدار محدودیت جغرافیایی در محل صدور و وصول ندارند و در سراسر کشور قابل صدور و مبادله می باشند.
از سوی دیگر، عملکرد چک وثیقه مانند چک رمزدار است. بنابراین، افراد می توانند چک رمزگذاری شده را با چک امن در معاملات تجاری خود جایگزین کنند. لذا با عنایت به موارد فوق الذکر لازم است مدیران شعب مشتریان در هنگام مراجعه به مشتری با شفاف سازی مزایای مذکور و ارائه درخواست صدور چک رمزدار نسبت به صدور چک مطمئن اقدام نمایند. در عین حال لازم است اقدامات موثری از جمله تهیه برنامه های آموزشی، بروشورها و ارائه اطلاعات بانکی و سایر وب سایت ها انجام شود.
2- یکسان سازی روش پرداخت چک امن با روش پرداخت چک رمزدار:
در حال حاضر شبکه بانکی پس از دریافت چک رمزدار از ذینفع، چک را پس از تایید اصالت چک بررسی و پرداخت می کند و قبل از تسویه بین بانکی وجوه چک رمزدار به ذینفع پرداخت می کند. از آنجایی که چک های امن، مانند چک های رمزدار، وضعیت بازپرداخت ندارند، بانک ها می توانند رویه فوق را در مورد چک های امن نیز اجرا کنند. بدیهی است از آنجایی که صدور چک وثیقه در سامانه صیاد (پیچک) به ثبت رسیده است، بانک می تواند صحت چک وثیقه صادره را از طریق سامانه تشخیص دهد و این امر می تواند در راستای راهنمایی مشتری و استانداردسازی آن انجام شود. مراحل پرداخت مربوط به پرداخت چک وثیقه در زمان درخواست. از آنجایی که واریز وجه به ذینفع مابه التفاوت چک به صورت امن و رمزدار است، اجرای این مرحله در جایگزینی کامل چک وثیقه بسیار حائز اهمیت است.
3- اطلاعیه ممنوعیت صدور چک رمزدار از سوی بانک مرکزی و عدم امکان تعویض چک رمزدار در سامانه دسته چک:
در صورتی که مقدمات اجرایی ممنوعیت صدور چک توسط شبکه بانکی طی مراحل 1 و 2 فراهم شود، ممنوعیت صدور چک رمزدار و عدم تسعیر بین بانک ها در سامانه دسته چک تسهیل و چالش های اجرای آن ایجاد می شود. کاهش یابد. بدیهی است این بانک با بررسی و نظارت بر رویه‌های اجرایی توسط بانک‌ها، زمان‌بندی مرحله نهایی را برنامه‌ریزی و برای اجرای یکسان در شبکه بانکی اعلام خواهد کرد.
بر این اساس بانک‌ها موظفند هماهنگی‌های لازم را در خصوص مراحل اجرایی 1 و 2 انجام دهند و همچنین به منظور کاهش ملاحظات اجرایی، شبکه بانکی باید نسبت به صدور چک‌های رمزدار با تاریخ امروز تا زمان حذف کامل دقت لازم را داشته باشد تا امکان ارائه بستر مناسب برای اجرای طرح
