فروزنده: درگیری اپوزیسیون بر سر تبدیل ناآرامی ها به جنبش مسلحانه
ترکیب و ماهیت معترضان
وی با بیان اینکه این رویدادها یک حرکت اجتماعی و فرهنگی مستمر است، افزود: هسته اصلی حرکت اخیر وابسته به طبقه متوسط اعم از زنان، دانشجویان و هنرمندان است. هسته پیشران متعلق به دانشجویان و زنان و اکثریت غیر رادیکال است. مطمئن گرایش های رادیکال و شورشی به سمت گروه های مجاهدین و حزب دمکرات و غیره. در آنجا نیز دیده می شود. این جنبش در راستای جنبش سبز است، اما کاملاً غیر ایدئولوژیک، لیبرال، آزاده و مبتنی بر کرامت زنان است.; جوانانی که خواهان زندگی شخصی آزاد هستند تا از نظر ایدئولوژیک، اجتماعی و سیاسی محدود نشوند.
آینده؟
اما این حرکت تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و آیا منجر به یک سری حوادث از این دست خواهد شد یا خیر؟ اینها سؤالات مهمی است که فروزنده در این زمینه مطرح کرد: البته این جنبش سنت سیاسی انقلاب ایران را تکه تکه پرورش نداد که تا سقوط رژیم پهلوی وقایع را به زنجیر کشید و n نتوانست بستر ایجاد کند. و ظرفی برای شکل دادن به دومینو، زیرا شبکه قوی ندارد، همانطور که رهبر و ایدئولوژی ندارد. البته ایدئولوژی مهمتر است.
در ادامه این روند، دکتر. مسعود فروزنده وی در گفت و گو با پژوهشگر ای بی اس نیوز به تحلیل ترکیب و ماهیت تظاهرکنندگان، ماهیت و ابعاد ناآرامی ها، نقش دشمن و سرویس های اطلاعاتی، آینده و راهکارهای مدیریت بحران پرداخت.
از نظر جمعیتی کمتر از یک درصد از جمعیت ایران به خیابان ها آمده اند. برآورد من از کل کشور حداکثر 600000 نفر در داخل ایران استابعاد اختلالات
فروزنده گفت: اگرچه هنوز در مورد ابعاد ناآرامی در جامعه اختلاف نظر وجود دارد، فروزنده گفت: برای درک ساختار اجتماعی اعتراضات باید گفت: بیشتر آنها جوانان شهرهای بزرگ هستند که بین 17 تا 23 سال سن دارند اما شاید 1.5 تا 2 درصد آنها وارد صحنه شده باشند.
از نظر جمعیتی کمتر از یک درصد از جمعیت ایران به خیابان ها آمده اند. تخمین من از کل کشور حداکثر 600000 نفر در داخل ایران و البته خارج از ایران هم جداست. این با تعداد دستگیر شدگان مطابقت دارد. من تخمین می زنم که بر اساس گزارش های رسانه ای بین 10 تا 11 هزار نفر دستگیر شدند. شهرهای اصلی شیراز، اصفهان، تهران، رشت و مشهد هستند که در آن طبقه متوسط اجتماعی قوی وجود دارد.
وی افزود: اما چه کسی می خواهد این سنت سیاسی را ایجاد کند؟ لیبرال دموکرات ها؟ دموکرات ها؟ سوسیال دموکرات ها؟ چپ جدید؟ چپ فرهنگی؟ کدام گروه از این اپوزیسیون که متعهد به این جریان هستند، می خواهند سنت و بستر سیاسی را پیاده کنند؟
قبلا جنبش های لهستان، رومانی، انقلاب 57 و… رهبران و استراتژیست ها داشتند و علاوه بر طبقه متوسط، کارگران نیز دنبال می کردند، اما الان دیگر اینطور نیست. ما بعد از 88 در جنبشهای اعتراضی شاهد نوعی اتمیزهسازی و فردگرایی بودیم، با نگاه «برندسازی شخصی» که همه میخواهند خود را در قالب مخالف، روزنامهنگار و… نشان دهند. این با وحدت و اتحاد و داشتن سازمان و رهبر مشخص منافات دارد.
به گفته وی، برخی از چپ ها می گویند که این جنبش به دلیل نداشتن رهبری و ایدئولوژی در حال رکود است، اما جنبش های جدید رهبری جمعی دارند و در هسته های مختلف شهر فعال هستند. اما از منظر جامعه شناختی، بسیج منابع، سازماندهی و حمایت مالی، سیاسی و فکری دشوار است. جنبش یک شبکه است، اما یک شبکه قدرتمند نیست.
دولت باید بیشتر به تغییر نسل احترام بگذارد. نسلی که به دنبال لیبرالیسم فرهنگی خودش است، می خواهد خودش باشد و سیاسی نیست. آنها احترام و عزت می خواهندراه حل ها
این نویسنده در خصوص راهکارهای حل مشکل، با تاکید بر لزوم توجه به نگاه فرهنگی مبتنی بر شأن طبقه متوسط، معتقد است: طبقه متوسط دولت را از آن خود نمیداند و شعارها و رفتارها فرهنگهای دولت است. تهدیدی برای موجودیت طبقه متوسط هستند. مشکلات انباشته در این جنبش فوران کرد. این فوران نشان دهنده تغییر نسل است. دولت باید بیشتر به تغییر نسل احترام بگذارد. نسلی که به دنبال لیبرالیسم فرهنگی خودش است، می خواهد خودش باشد و سیاسی نیست. احترام و عزت می خواهند، اما نه به شکل نان، بلکه به شکل آزادی.
بین رهبران اپوزیسیون در این موضوع تضاد اساسی وجود دارد، بین کاریکاتورهایی مانند فخرآور، ری استارت، مجاهدین خلق یا اهوازیه و غیره، آنها می خواهند این حرکت را به سمت تسلیحات سوق دهند.عواقب
اما زبانه های این جنبش تا کجا پیش می روند؟ به گفته این پژوهشگر، زمانی که جنبشهای رادیکال مسلحانه مانند سازمان مجاهدین خلق یا گروههای تجزیهطلب یا فشار سازمانهای اطلاعاتی دشمنان ایران فعال شود، دیگر یک جنبش فرهنگی و اجتماعی نخواهد بود و به زودی سرکوب خود را مشروعیت میبخشد. به همین دلیل با رصد رسانهها و شبکههای اجتماعی، مواضع و اتفاقاتی که در حال رخ دادن است، میتوان شاهد تضاد اساسی بین رهبران مخالف در این مورد بود، بین کاریکاتورهایی مانند فخرآور، ری استارت، مجاهدین خلق یا اهواز و غیره که میخواهند برگردند. این حرکت به سمت نیروهای مسلح تبدیل میشود تا کسانی که میخواهند آن را در قالب یک جنبش فرهنگی-اجتماعی دانشجو محور ادامه دهند. دیدگاه فمینیستی نیز به دنبال تعمیق این حرکت در سطح زنان ایرانی است.
در این راستا، پژوهشگاه ای بی اس نیوز گفتوگوهایی با نخبگان، اندیشمندان و جامعهشناسان با رویکردهای مختلف دارد که به محض در دسترس قرار گرفتن منتشر خواهد شد.
نقش دشمن و سرویس های اطلاعاتی
این محقق در پاسخ به این سوال که دشمن و دستگاه های اطلاعاتی وی در چه سطحی در ایجاد ناامنی و هرج و مرج کنونی نقش دارند، گفت: دلایل کافی وجود ندارد که سازمان های خارجی در ابتدای این حرکت آماده سازماندهی شوند. معتقدم سرویس های خارجی در ابتدای داستان نقشی نداشتند، اما نقش آنها را در داستان بعدی می توان دید. در تنشهای رادیکالی مانند آتشسوزی، نقش نیروهای سازمان مجاهدین خلق، حزب دمکرات و دیگر هویتگرایان روشن است. من شک دارم که سازمان های اطلاعاتی بتوانند در سازماندهی اقدامات خیابانی نقش داشته باشند. تا دو روز اول گروه ها نمی دانستند چه کنند و فقط حزب دمکرات اعتصاب را اعلام کرد و دیدگاه قومی و ناسیونالیستی در این حرکت دیده نمی شود.
پیش از این مصاحبه با عماد افروغ جامعه شناس، مهدی جمشیدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عباس عبدی، تحلیلگر و جامعه شناس، حمیدهاجی حیدری، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، سید محمود نجاتی پژوهشگر حسینی در علوم و معارف دینی، مهدی رفیعی بهابادی، رئیس مرکز سنجش افکار دانشجویان ایران (ایسپا)، دکتر نعمت الله فاضلی، مردم شناس و دانشمند سابق پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگی، محمدرضا اخزریان کاشانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی گروه اندیشه سیاسی اسلامی دانشگاه تهران، دکتر «محمد فاضلی» جامعه شناس و استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی و «دکتر مجید بهستانی» استاد علوم سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع) بودند. قادر بودن سعادت
ماهیت جنبش
این پژوهشگر با مقایسه ناآرامی های اخیر با سال 2018 افزود: این جنبش هنوز ایستاده نیست. با نهضت معیشتی، اتحادیه بنزینی که در سال های 1377 و 1375 اتفاق افتاد، که بیشتر خط جغرافیایی زاگرس را در بر می گرفت، متفاوت است و ربطی به تحرکات و گسل های مرکز – پیرامون ندارد.
حرکت آنها فوران و انفجار بود و در یک دوره 10 تا 20 روزه رو به افول گذاشت و تجربه انباشته نشد، اما این حرکت، ادبیات تولید کرد، تجربه اندوخت و شبکه ای داشت و روشنفکران و اهل فرهنگ و هنر وارد آن شدند. . بنابراین باید به آن به عنوان یک حرکت فرهنگی اجتماعی نگاه کرد و برخی آن را یک حرکت فرهنگی و اجتماعی زن محور می دانند که شاید واقع بینانه تر باشد. همه خانواده های طبقه متوسط را درگیر کرد و از طرفی نگاه ایدئولوژیک جامعه به اسلام را که ما از آن به عزت و ایمان تعبیر می کنیم تاثیر گذاشت و عنصر خانواده را نیز تحت تاثیر قرار داد.
با انتشار خبر کشته شدن مهسا امینی پس از احضار به گشت ارشاد، ناآرامی هایی در نقاط مختلف کشور به وقوع پیوست و در بسیاری از نقاط به آشوب و درگیری منجر شد. اما منشأ این اعتراضات، عوامل گسترش ناگهانی آن و راهکارهای مناسب برای مقابله با آن، سوالات مهم و پیچیده ای است که باید مورد بررسی نخبگان قرار گیرد.
فروزنده دولت رئیس جمهور را امیدوار و روی پایگاه اجتماعی اقشار مستضعف، کارگر، مستضعف و متوسط رو به پایین امیدوار و متکی است و ادامه داد: طبقه متوسط احساس می کند که این دولت نه تنها از آرزوها و آرزوهای خود کوتاهی می کند، آنها نادیده گرفته شدند و از طرفی این حرکت انباشته سالها غفلت بود. البته بخشی از طبقه متوسط نیز به قشر ضعیف اقتصادی منتقل شد.
ماهیت اعتراضات: جنبش یا عدم حرکت؟
این محقق با بیان اینکه بر اساس مشاهدات خود در فضای مجازی تنها 30 درصد از شبکه های این جریان در داخل ایران توانسته اند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، افزود: یک بینش اجتماعی لیبرال این حرکت را ایستا می داند اما به نظر من یک جنبش است سازمان او 30 از 100 است. رهبر و ایدئولوژی ندارد، اما نمی بینید که آنها یک چارچوب اقتصاد سیاسی کلان برای ساختار جدید و جایگزین دارند. افکار عمومی استدلال جایگزین را نپذیرفت. البته بخش بزرگی از نوجوانان به دلیل مسائلی که وجود دارد به این انتقال خوش بین هستند، اما چاره ای نیست.