تهیه اطلس اقیانوس شناسی خلیج فارس با سرمایه گذاری 8 میلیاردی/ تهیه نسخه دیجیتال برای پژوهشگران

دکتر علی مهدی نیا در گفت وگو با ای بی اس نیوز. وی با اشاره به انتشار اطلس اقیانوس شناسی خلیج فارس و تاکید بر اینکه تهیه این نقشه حاصل 9 سال تلاش محققان موسسه ملی تحقیقات اقیانوس شناسی است، اعلام کرد: این اطلس شامل 160 نقشه مشتق شده است. از تجزیه و تحلیل بیش از 42 پارامتر اقیانوس شناسی خلیج فارس و دریای عرب که شامل اطلاعات جدید و به تفصیل در حوزه های مختلف اقیانوس شناسی به شرح زیر است:

* پارامترهای فیزیکی مانند «دما»، «شوری»، «چگالی»، «کدورت»، «اکسیژن محلول»، «کلروفیل»، «سرعت صدا»، «عمق شفافیت» و «مصرف ظاهری اکسیژن».

* اقیانوس شناسی شیمیایی و مواد مغذی محلول در آب دریا از جمله نیترات، فسفات، سیلیکات. ذرات معلق در آب، نیتروژن در ذرات معلق، فسفر در ذرات معلق، نسبت نیتروژن به فسفر در ذرات معلق، pH و قلیائیت کل آب، کربن معدنی محلول در آب، ارزش اشباع آراگونیت در آب، کربن آلی در آب،

اقیانوس‌شناسی بیولوژیکی شامل «فیتوپلانکتون‌ها مانند سیانوباکتری‌ها، دینوفاژلات‌ها و دیاتوم‌های شناور در ستون آب»، «دوزیستان کف دریا شامل سخت‌پوستان، نرم تنان و کرم‌ها» و «گروهی از پستانداران دریایی مانند دلفین‌ها»،

اقیانوس شناسی زمین شناسی شامل پارامترهای توزیع اندازه ذرات، منشاء، رنگ، جنسیت، مقدار مواد آلی، مقدار کربنات در رسوبات سطحی بستر دریا،

* آلودگی رسوبی شامل فلزات سنگین مانند نیکل، کبالت، کروم، مس، روی، آهن، آرسنیک، وانادیم و سرب.

*آلاینده های آلی شامل هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای، بی فنیل های پلی کلره، هیدروکربن های نفتی و همچنین نیتروژن کل و اشکال مختلف فسفر در رسوبات سطحی.

به گفته وی، مسیر این مطالعات از دهانه اروندرود در خلیج فارس تا چابهار در دریای عرب در فصول گرم و سرد، در مجموع 67 ایستگاه در سفر دریایی تابستانی و 76 ایستگاه در سفر دریایی زمستانی برای داده‌ها مورد مطالعه قرار گرفت. جمع آوری و نمونه برداری

مهدی نیا با بیان اینکه داده های این اطلس با نمونه برداری از 67 ایستگاه در تابستان 1400 و 76 ایستگاه در زمستان 1400 تهیه شده است، گفت: این میزان شامل 6 هزار کیلومتر مسیر طی شده توسط کاوشگر خلیج فارس است. این کشتی تنها کشتی تحقیقاتی کشور است که توسط معاونت علمی و صنایع ریاست جمهوری ساخته و در سال 1396 به این پژوهشکده تحویل داده شده است.

جزئیات اطلس اقیانوس

معاون پژوهش و فناوری پژوهشکده اقیانوس شناسی و علوم جوی با بیان اینکه اطلس اقیانوس شناسی خلیج عربی و دریای عمان شامل نقشه های به دست آمده از آخرین داده های اقیانوس شناسی است، خاطرنشان کرد: این داده ها در ایران جمع آوری شده است. منطقه انحصاری اقتصادی (EEZ) در خلیج فارس، فارس و دریای عرب در حوزه محیط زیست و اقیانوس شناسی قرار می گیرد.

به گفته وی، این اطلس شامل بیش از 160 نقشه و تصویر در 88 صفحه با فرمت A3 و به زبان انگلیسی است که آخرین وضعیت زیست محیطی خلیج فارس و دریای عرب را در آب ها و بستر دریای منطقه EEZ ایران نشان می دهد.

مهدی نیا با اشاره به تاریخچه تولید داده های اقیانوس شناسی در خلیج عرب و دریای عرب گفت: آخرین گشت تحقیقاتی جامع بین المللی در خلیج عرب و دریای عرب در سال های 2000، 2001 و 2006 توسط سازمان منطقه ای حفاظت انجام شد. محیط زیست دریایی (ROPME).

وی خاطرنشان کرد: این سفرها شامل مطالعات آلودگی، زیست شناسی (فیتوپلانکتون، زئوپلانکتون، سخت پوستان و …)، اقیانوس شناسی فیزیکی و اندازه گیری مواد مغذی و کلروفیل و نتایج آن بود که عمدتاً توسط محققان غربی در آزمایشگاه های کویت تهیه شد. در قالب گزارش های فنی ROPME منتشر می شود.

مهدی نیا افزود: چندین سال بعد رصد اقیانوس شناسی خلیج فارس و دریای عرب از طریق گشت های تحقیقاتی دریایی PGGOOS در سال های 1391 و 1392 توسط پژوهشکده ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی و با لجستیک کشتی متعلق به نیروی دریایی ارتش انجام شد. جمهوری اسلامی ایران (نایبند شناور) انجام شد.

وی گفت: در این سری از گشت‌ها جمع‌آوری داده‌ها در چند مرحله در بخش ایرانی خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عرب انجام شد. پس از بهره برداری از شناور تحقیقاتی خلیج فارس توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی ایران در اوایل سال 1397، 9 سفر دریایی بین اوایل سال 2018 تا اوایل سال 2022 در خلیج فارس و دریای عرب انجام شد.

معاون پژوهشی و فناوری پژوهشکده اقیانوس شناسی خاطرنشان کرد: این سفرها که برخی از آنها محدود به مناطق کوچکتر و برخی دیگر کل منطقه انحصاری اقتصادی ایران (EEZ) را در بر می گرفت، شامل مطالعات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و بیولوژیکی بود. اقیانوس شناسی زمین شناسی و همچنین آلودگی دریایی.

اکتشافات جدید محققان خلیج فارس و دریای عرب

وی با اشاره به اینکه نتایج این سفرها در 3000 صفحه گزارش علمی (27 جلدی) تهیه شده است، افزود: این اطلس با هدف جمع آوری مشخصات اقیانوس شناسی و ویژگی های اکولوژیکی خلیج فارس و دریای عرب بر اساس داده های تحقیقاتی انجام شده است. این یک منبع بصری و اطلاعاتی جامع برای محققان، دانشجویان و هر کسی که علاقه مند به درک پویایی پیچیده این مناطق مهم دریایی است فراهم می کند.

مهدی نیا خاطرنشان کرد: این بررسی ها نشان می دهد که بیشترین تجمع میکروپلاستیک ها در نزدیکی رودخانه مند وجود دارد که ناشی از جریان این رودخانه به ویژه در زمان سیل است که آلودگی و میکروپلاستیک ها را از سایر مناطق مختلف شهری وارد محیط آبی می کند.

وی با بیان اینکه در این اطلس طیف غلظت آلودگی به رنگ های مختلف ارائه شده است، افزود: این اطلس به صورت دیجیتالی چاپ شده و به زودی در اختیار محققان قرار می گیرد.

این پژوهشگر اقیانوس شناسی با اشاره به اینکه بخشی از هزینه تهیه این اطلس توسط صندوق توسعه محیط زیست کشور تامین شده است، تاکید کرد: این اطلس با سرمایه گذاری 8 میلیارد تومان تهیه شده که 5.5 میلیارد تومان آن از محل این پژوهشکده و 2.5 میلیارد تومان بوده است. میلیارد تومان. که یک میلیارد آن توسط صندوق توسعه محیط زیست تامین شده است.

ضرورت و اهمیت

وی در خصوص اهمیت این اطلس توضیح داد: پس از سال 1385 که آخرین تور تحقیقات دریایی توسط سازمان منطقه ای ROPME در خلیج فارس و دریای عرب انجام شد، هیچ تور پژوهشی با این جامعیت و این گستردگی محقق نشده است. تاکنون در منطقه وجود داشته است و این اطلس را می توان اولین و بزرگترین اطلس اقیانوس شناسی خلیج فارس و دریای عرب نامید که اطلاعات آن به طور کامل توسط محققان اقیانوس شناسی داخل کشور با استفاده از اولین شناور تحقیقاتی ساخته شده توسط متخصصان ایرانی تهیه شده است.

وی افزود: از این رو این اطلس علاوه بر نقشه برداری دقیق و نمایش داده های سال 1400، منبعی ارزشمند و به روز را در اختیار سیاست گذاران، پژوهشگران و حافظان متعهد در مدیریت پایدار این آب های حیاتی قرار می دهد.

به گفته این پژوهشگر اقیانوس شناسی، این اطلس می تواند کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عرب را از ظرفیت ایران برای انجام مستقل تمامی مراحل گشت اقیانوس شناسی و رصد خلیج فارس آگاه کرده و منجر به فعال شدن همکاری های منطقه ای شود. سازمان ROPME این بار با نقش محوری ایران که در نهایت گامی موثر در حفاظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس و دریای عمان خواهد بود.

انتهای پیام