روند درختی تمدن نوین اسلامی-ایرانی

در طول تاریخ، تنها تعداد انگشت شماری از جوامع بشری به عنوان ملت های متمدن شناخته شده اند. هر یک از این ملت‌ها با پایه‌گذاری تمدن خود و به نمایش گذاشتن دستاوردهای جامعه بشری در دوره‌ای معین، تأثیری بر پیشرفت جامعه بشری داشته‌اند. جهان اسلام در ده قرن گذشته خود را به عنوان یک تمدن ثابت کرده است، اما 400 سال پیش، ملت های مسلمان در دوران رکود علمی و عملی خود، در زیر اشراف تمدن معاصر غرب قرار گرفتند. ناسازگاری دستاوردهای تمدن کنونی غرب با اصول و ارزش‌های الهی ما مسلمانان، بحران هویتی خطرناکی را برای ملت‌های اسلامی به وجود آورده است که تنها با ورود مجدد قوی به عرصه تمدن برطرف می‌شود.

به گزارش ای بی اس نیوز، محمد خاقانی اصفهانی، استاد دانشگاه اصفهان در یادداشتی نوشت: سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در بخش رسالت خود، «تمدن نوین ایرانی اسلامی مبتنی بر آرمان های الهی» هدف را ذکر کرده است. از سند بر این اساس، این یادداشت روند ایجاد تمدن بین‌المللی اسلامی را به نام فرآیند درخت پیشنهاد می‌کند.

تمدن بذر گیاهی است که از مجموعه ای از سلول های بنیادی تشکیل شده است و این سلول های در حال رشد و زنده ماندن به اجزای مختلفی مانند ریشه، ساقه و برگ تبدیل می شوند. هر تمدن جدید بر میراث تجربیات و فناوری های تمدن های قبلی به عنوان هسته اصلی خود در بافت جامعه شکوفا می شود، ریشه های خود را در اعماق آن مردم گسترش می دهد، ظهور می کند و با زبان و گفتار آن جامعه، دنیایی از پیام و پیام متمایز می شود. گفتار در آن خود را بیان می کند، ظهور می کند و خود را به فرهنگ جدید، هنرهای جدید و فناوری های جدید متمایز می کند و در نهایت فناوری هایی را به ارمغان می آورد که خود هسته تولد تمدن های آینده می شوند.

تمدن های شکل گرفته در این تاریخ پر فراز و نشیب هر کدام با ویژگی های تمدن های پیشین متمایز می شوند. بر اساس اصل مسلم رویکرد فرآیندمحور، برای شکل‌گیری هر تمدن جدید، مجموعه‌ای حاوی اطلاعات و میراث تمدن‌های پیشین ضروری است. این مجموعه باید در حافظه تاریخی ملتی بماند که آرمان تمدن را تغذیه می کند تا خود را در زمان مناسب و در مکان مناسب متمایز کند.

از آنجا همه چیز پیچیده می شود و تمدن واقعی از اینجا شروع می شود!

یک استاد دانشگاه گفت: بر اساس اصل مسلم رویکرد فرآیند محور، برای شکل گیری هر تمدن جدید، مجموعه ای حاوی اطلاعات و میراث تمدن های پیشین ضروری است.

جالب توجه است که شباهت‌های بین ساختار درختی و ساختار تمدن در نظریه سیستم‌ها، منطق فرآیندمحور و زبان‌شناسی شناختی مورد تأکید قرار گرفته است. اگرچه نظریات مختلف بر مطابقت اجزای درخت با روند تمدن تأکید کرده‌اند، اما سه آیه شگفت‌انگیز از سوره ابراهیم حاکی از آن است که در منظری بسیار وسیع‌تر، گفتار انسان (و تحقق آن، تمدن، در بیانی هنرمندانه و منحصربه‌فرد) است. با درختی مساوی یا مشابه؛ با اين توضيح كه هر درختي درخت خوبي نيست كه ميوه هاي پاك و مفيد بدهد، بلكه برخي درختان واقعاً مانند درخت زقوم هستند كه ميوه هاي آن را جز آتش بر جان انسان ها نمي ريزند و داستان اين درختان حكايت است. تمدنی که از آن بمب اتمی و شیمیایی به بازار خواهد آمد و در کنار آن همه شکوه و جلال تکنولوژی مدرن میلیون ها دلار بی گناه را تا مرز مرگی وحشتناک سوق خواهد داد.

طبیعتی که ما در آن زندگی می کنیم یک وحدت و فرآیند ذاتی متحرک است. این یک واحد واقعی است که در طول حرکت خود اشکال مختلف یا متمایز ایجاد می کند. این وحدت متحرک در طول زمان – که خود حاصل همین تحرک است – در مراحل خاصی به طرق خاصی متمایز می شود.

جهان اسلام در حدود 10 قرن پیش خالق یکی از تمدن های باشکوه جامعه بشری بود. این دستاورد بزرگ مرهون ظهور و نزول قرآن کریم است. قرآن کریم به عنوان یک متن عربی ساده و بی بدیل، جامعه اسلامی را به سوی دانش و پیشرفت سوق داد و بدین ترتیب تمدن کهن اسلامی به عنوان تمدنی متن محور به جهانیان معرفی شد.