بی مسئولیتی غرب در مذاکرات و بحث توافق موقت
از آغاز مذاکرات در ماه دسامبر، مذاکره کنندگان ایرانی بر دستیابی به یک توافق پایدار و قطعی تمرکز کرده اند و در طول روند و متون مذاکره بر این اساس عمل کرده اند. لازمه مذاکرات موفقیت آمیز در مسیری که منجر به توافق خوب شود، انعطاف در طرف غربی و دوری از فضای گذشته است.
از سرگیری توافق موقت نشان دهنده راهبرد غرب و آمریکا در مذاکرات وین است. کشورهای غربی که همچنان به دنبال راهی برای عدم پذیرش مسئولیت های بین المللی خود هستند، علاقه ای به حل و فصل کامل برجام و موضوع هسته ای ایران ندارند. در حالی که ایران هدف اصلی خود را دستیابی به توافق نهایی می داند و از این نظر، توافق موقت را اقدامی غیرضروری می داند. همین بهانه ها توسط واشنگتن برای تضمین عدم خروج ایالات متحده از برجام استفاده می شود. در واقع آمریکایی ها برجام را یک پروژه فرابخشی می دانند تا یک معامله سیاسی برای رفع نگرانی های خود و اساساً تعهداتی را که باید انجام دهند نادیده می گیرند.
نکته قابل تامل دیگر این است که کشورهای غربی به ویژه آمریکا باید بپذیرند که دلیل ادامه مذاکرات و اساساً بحران بر سر نتیجه، خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا بوده است. طبیعتاً آمریکا باید این مسئولیت را بپذیرد و تسریع در روند مذاکرات و انعقاد توافق و بازگشت همه طرف‌ها به برجام مستلزم آن است که کاخ سفید اقدامات لازم را برای رفع تحریم‌ها انجام دهد و تضمین کند. و شجاعت تصمیمات سیاسی برای بازگشت به توافق هسته ای و داشتن تعهدات آن.
هفته گذشته شایعاتی مبنی بر مطرح شدن موضوع توافق موقت در این مذاکرات در رسانه ها منتشر شد. شبکه خبری ان. بی. وی در خبری ویژه به نقل از چند مقام آمریکایی مدعی شد که در سفر اخیر رئیس جمهور کشورمان به روسیه، مسکو با اطلاع آمریکا، به ایران پیشنهاد داده بود که محدودیت هایی در اعمال موقت ایجاد کند. توافق هسته ای هسته مرکزی از لغو برخی از تحریم ها سود خواهد برد. این شبکه به دو مقام دولت جو بایدن، یک نماینده کنگره آمریکا، یک مقام سابق دولت آمریکا و چهار نفر دیگر که از این حادثه اطلاع داشتند اشاره کرد.
مسئولیت خاص ایالات متحده اتخاذ یک تصمیم سیاسی به منظور اجرای تعهدات خود بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است. تعهداتی که تاکنون انجام نداده است و طرح موضوعاتی مانند توافق موقت یا طرح B تنها به فشار بر میز مذاکره کمک می کند و در نهایت به نفع کشورها نیست.
با گذشت تقریباً دو ماه از آغاز مذاکرات در وین، پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، مذاکرات در سطوح حقوقی، سیاسی و فنی پیش رفته است، حتی اگر پرانتزها هنوز بسته نشده باشد و نتیجه آن مستلزم اتخاذ سیاست های تصمیم گیری است. ایران خواسته ها و ابتکارات خود را روی میز مذاکره گذاشت و سعی کرد با دیدی تعاملی به جلو حرکت کند. توجه به این نکته ضروری است که مذاکرات هسته ای به دلیل تفاوت در ماهیت داده ها و نتایج طرفین، شرایط منحصر به فردی دارد. از سوی دیگر، پیوندهای مهمی بین اجزا و عناصر هر توافق وجود دارد. در این زمینه گویی هیچ توافقی صورت نگرفته تا زمانی که یکی از این موضوعات به توافق برسد.
در همین حال وحید جلال زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی هفته گذشته با اشاره به آخرین وضعیت مذاکرات ایران و غرب گفت: از دور قبل، غرب به ما پیشنهاد داد که اگر بتوانیم به توافق دائمی نرسید با اگر دارید بهتر است قرارداد موقت ببندید ما آن زمان توافق موقت را رد کردیم چون تجربه تلخی از غرب داریم. طرف مقابل هم اکنون به دنبال توافق موقت است و پیشنهاداتی برای توافق موقت ارائه کرده است، اما توافق موقت ایده آل ما نیست و استراتژی ما توافق دائمی برای رفع تحریم های موثر است.
به نظر می‌رسد غرب از آمریکا می‌خواهد موضوع توافق موقت را مطرح کند، از تعهدات برجامی دور بماند، ساختار تحریم‌ها را حفظ کند، از راستی‌آزمایی خودداری کند و تضمین‌هایی را در ازای برخی مشوق‌های مالی محدود و موقت به تهران در ازای تعهدات معادل ارائه کند. تعلیق ساخت فعالیت های هسته ای ایران است.
منبع اطلاعات. بی. سی به این شبکه گفت که تهران پیشنهاد روسیه برای توافق موقت را نپذیرفته است، اما اگر چنین پیشنهادی پذیرفته شود، ایالات متحده و سایر دولت‌ها احتمالاً آن را اولین گام برای بازگشت کامل به توافق خواهند دانست.