به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری ای بی اس نیوز ، موضوع توسعه کریدورهای اقتصادی بحثی است که سابقه طولانی در شکل دادن به روابط تجاری و امنیتی ایران دارد. از گذشته تاکنون یکی از محورهای اصلی اقتصاد ایران گسترش تجارت شرق و غرب و شمال و جنوب بوده است. در سال های اخیر تاکید زیادی بر این موضوع شده است.
در حال حاضر پس از تغییر عمده رویکردهای اقتصادی کشور پس از شکل‌گیری ایده نظم نوین، به نظر می‌رسد فرآیندهای اجرایی برای گسترش کریدورهای اقتصادی در ایران سرعت گرفته است. در سال گذشته روسیه برای بهره مندی از مزیت های ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک کریدور شمال-جنوب وارد ایران شد، سپس چین مسیر کریدور شرق- غرب آسیای مرکزی را تحت پروژه جاده ابریشم جدید BRI فعال کرد.
ایران یکی از کشورهایی است که در حوزه اقتصادی با تاکید بر تجارت از محور عرض جغرافیایی – از شرق به غرب، فعال بوده است. پس از آن است که در دنیای جدید از نظر توسعه روابط تجاری، پیوست تهران به پایتخت چهار نقطه را شامل می شود. مکران، باب المندب، قفقاز و مدیترانه این خیلی مهمه. علاوه بر توجه ویژه ای که اخیراً به منطقه قفقاز، مکران و باب المندب شده است، یادآوری می کنیم که کشور ما سابقه حضور تاریخی در مدیترانه را دارد. بنابراین راه آهن شلمچه – بصره می تواند یکی از محورهای اتصال ایران به مدیترانه باشد. علاوه بر این موارد، مثلث طلایی تنگه مالاکا، مکران و باب المندب نیز باید از نظر ژئوپلیتیک مورد توجه ویژه سیاستگذاران کشور قرار گیرد.
رقابت شدید رقبای منطقه ای ایران در حوزه کریدورهای اقتصادی
به گزارش ای بی اس نیوز، رقبای ایران نیز با جدیت به دنبال منافع خود هستند. به عنوان مثال، کریدور عربی به منظور دور زدن ظرفیت ترانزیتی ایران در زیر کریدور آسیای مرکزی جاده ابریشم جدید ایجاد شد و توسط کالاهای هندی توسعه خواهد یافت. این کریدور یک کریدور کشاورزی و غذایی است. در این میان ایران باید کریدور جدیدی طراحی و اجرا کند.
الف) در صورت وجود برنامه و برنامه ریزی مناسب برای استفاده از ظرفیت منطقه مکران، طراحی کریدور جدیدی با ایران در مرکز آن امکان پذیر به نظر می رسد. این در حالی است که اشتباه در این مسیر می تواند به از بین رفتن قابلیت های ژئوپلیتیکی کشور منجر شود.
ب) در مورد خط ریلی صلح رژیم صهیونیستی باید گفت که این رژیم جعلی سعی دارد دریای مدیترانه را به عمان متصل کند. از طرفی اگر بتوانیم چابهار را احیا کنیم، این نقشه دشمن از بین می رود.
ج) در رابطه با کریدور شمال-جنوب، محورهای مهمی وجود دارد که در سال گذشته حساسیت‌های خاصی را برانگیخته است که به عنوان نمونه می‌توان به ارتباط زمینی ایران و ارمنستان اشاره کرد. مقام معظم رهبری در این زمینه فرمودند نباید رابطه تاریخی ما با ارمنستان قطع شود.
رقابت نفس گیر ایران و ترکیه در کریدور کمربند جاده ای آسیای مرکزی چین
1- چین خواهان دسترسی به دریای مدیترانه به عنوان بخشی از راهبرد بلندمدت اقتصادی و امنیتی است که در نتیجه پس از تغییرات عمیق ژئوپلیتیکی در غرب روسیه و منطقه قفقاز، مسیر راه آهن سراسری از غرب به شرق ایران می تواند مسیری مطمئن برای تحقق جاده ابریشم جدید باشد. همانطور که در گزارش های قبلی اشاره شد، چین به دلیل اینکه از تنگه مالاکا احساس خطر می کند و نمی خواهد سیاست های تجاری خود را تنها بر اساس این مسیر پیش ببرد، تمایل به سرمایه گذاری در مسیرهای زمینی نشان داده است.
فراموش نکنیم که ترکیه به عنوان مهم ترین رقیب اقتصادی ایران در منطقه، با طراحی مجدد کریدور لاجورد و تشکیل اتحادیه کشورهای ترکیه، تلاش سیاسی-اقتصادی قابل توجهی برای جذب سهم بیشتری از کریدورهای اقتصادی جاده ابریشم چین انجام داده است. .
البته به گفته کارشناسان، روابط ایران و چین باید به گونه ای مدیریت شود که این رابطه بر اساس الگوی همکاری و رقابت شکل بگیرد و ادامه یابد. باید در نظر داشت که چین در حال سرمایه گذاری در ارتباط زمینی با غرب است، بنابراین اگر نتوانیم سهم خود را از این مسیر به دست آوریم، در میان مدت توان استراتژیک و ژئوپلیتیک ایران از بین می رود. یکی از پیشنهاداتی که در رابطه با چین می توان مطرح کرد، توجه به تقویت کریدور اقتصادی شرق و غرب دریای خزر است. ما امکان ورود به تعامل اجرایی با چین را بر اساس دو کریدور مختلف داریم.
ورود بی سر و صدا عربستان به رقابت با ایران در زمینه ترانزیت کالاهای هندی
2- هند نیز از جاده به اروپا متصل است ایران و روسیه این امر در حالی رخ می دهد که دیگر رقیب منطقه ای ایران، عربستان سعودی، طرح اقتصادی گسترده ای را برای اتصال هند به مدیترانه از طریق کریدور عربی- مدیترانه ارائه کرده است. در پایان لازم به ذکر است که با توجه به ظرفیت عمیق ژئوپلیتیکی ایران، ضمن در نظر گرفتن سیاست های صحیح، جابه جایی کالا از دو قدرت نوظهور چین و هند به مدیترانه می تواند از کریدورهای ایران عبور کند.
سرنوشت رقابت قوی ترانزیتی خاورمیانه/ مزیت های جغرافیایی ایران را باید جدی گرفت
رقابت 3 قدرت منطقه ای برای به دست آوردن سهم بیشتر از سرمایه گذاری های ترانزیتی/هوشمند، کلید جهش ایران در کریدورهای اقتصادی است.
رقابت اصلی برای سهم بیشتر ترانزیت در منطقه بین سه کشور ایران، عربستان سعودی و ترکیه است. در واقع ژئوپلیتیک ایران در یک رقابت تمام عیار راهرو است. با توجه به مشکلاتی که در کشور وجود دارد و کمبودهای زیرساختی، جذب سرمایه گذاری خارجی می تواند نقش مهمی در توسعه کریدورهای اقتصادی ایران داشته باشد. شنیده ها حاکی از آمادگی برخی سرمایه گذاران بین المللی برای تبدیل مکران به بندری هوشمند است. پیش از این نیز شاهد سرمایه گذاری هند در بندر چابهار بودیم. بر این اساس، تزریق و جذب سرمایه‌گذاری به شیوه‌ای مناسب و هوشمند، کلید موفقیت اقتصادی ایران در نظم جدید است.
اخیراً پس از جنگ در اوکراین، شاهد هستیم که تقویت و سرمایه گذاری در کریدور شمال-جنوب سرعت گرفته است. در همین حال، اخبار رسمی حاکی از سرمایه گذاری قابل توجه چین در کریدور شرق-غرب از طریق فرن است.
دیپلماسی فعال اقتصادی، لزوم توسعه کریدورهای اقتصادی
ظرفیت های بسیار بالایی در حوزه انرژی وجود دارد و چون کریدورها نیز یکی از راه های انتقال انرژی محسوب می شوند، ایران ظرفیت تبدیل شدن به هاب انرژی را دارد. پس از جنگ در اوکراین، ایران مزیت تاریخی خود را در ترانزیت به دست آورد.
این زمانی است که دشمن تلاش می کند ایران را از معادلات زیرساختی دنیا حذف کند. بنابراین ضمن درک عمیق روابط تاریخی خود و طراحی یک دیپلماسی فعال اقتصادی، باید راه آهن را در خدمت ترانزیت قرار دهیم و این راه آهن نیز باید دو خطه باشد. به این معنا که ایران نباید یک پایانه صرف باشد، بلکه باید در مسیر بازگشت کالا و خدمات قرار گیرد. بنابراین چاره ای جز توسعه زیرساخت ها نداریم و این توسعه زیرساخت ها باید به اشتغال زایی تبدیل شود. جنگ جهانی آینده جنگ زیرساخت هاست.
برای دستیابی به اجماع در سیاست‌های مرتبط با دیپلماسی اقتصادی، ما نیاز به هماهنگی مداوم داریم. برای توسعه کریدورهای اقتصادی ایران باید همه فعالیت ها به هم متصل شوند. لایه های مختلف باید به یکدیگر متصل شده و در یک شبکه عمل کنند. در زمینه ترانزیت باید مشکلات داخلی را حل کنیم.
علیرضا رحیمی*
absnews
