چند سالی است که ایران به عنوان دومین صاحب منابع گازی جهان برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه برنامه ریزی کرده است، هرچند در سال های اخیر این طرح فراز و نشیب های زیادی داشته است، اما اکنون با آغاز واردات گاز از ترکمنستان به این آرزو نزدیک شد. .
به گزارش ای بی اس نیوز، با آغاز به کار دولت سیزدهم، مبادلات گاز طی توافقنامه ای با جمهوری آذربایجان با حجم سالانه 1.5 تا 2 میلیارد مترمکعب آغاز شد و با توافق طرفین یک سال پیش، حجم مبادلات گاز دو برابر شد. . چندی پیش وزیر نفت اعلام کرد که قرارداد واردات گاز ایران از ترکمنستان به زودی امضا می شود که بر اساس آن، ایران واردات گاز را از ماه جاری (خرداد) آغاز می کند. ترکمنستان چهارمین کشور دارای منابع گازی در جهان است و ایران نیز ظرفیت دریافت روزانه 40 تا 50 میلیون مترمکعب گاز برای واردات و انتقال در داخل مرزهای خود را دارد.
بدهی 1.6 میلیارد دلاری گاز دولت قبلی به ترکمنستان تسویه شد
به گفته وی، بدهی اولیه یک میلیارد و 650 میلیون دلاری که متعلق به دولت قبل بود، به طور کامل توسط دولت سیزدهم با مشارکت بانک مرکزی ایران پرداخت شد. این سوال یکی از محورهای اصلی دو کشور در حوزه انرژی بود. واردات گاز از ترکمنستان شاهد افزایش فشار شبکه گاز در شمال شرق این کشور خواهد بود. در مذاکراتی که با طرف ترکمنستانی در زمینه توسعه میادین نفت و گاز و صادرات خدمات فنی و مهندسی داشتیم، شرایط مطلوبی برای مذاکرات داشتیم که اسناد این قراردادها با حضور روسای جمهور امضا شد. دو کشور
این قرارداد از نظر راهبردی حائز اهمیت است و ایران را به هاب گازی منطقه تبدیل می کند، چرا که هم از نظر پایداری شبکه گاز شمال شرق کشور و هم از بعد اقتصادی و زیست محیطی، هر یک از مزایایی برخوردار است. مترمکعب گاز وارداتی معادل یک لیتر گازوئیل یا نفت کوره است که کوره را برای صادرات آزاد می کند که به دلیل اختلاف قیمت سوخت مایع و گاز به نفع کشور است.
از منظر زیست محیطی این امر منجر به سوزاندن کمتر گازوئیل و نفت کوره در نیروگاه ها و صنایع و کاهش آلودگی هوا می شود. علاوه بر این، از ترکمنستان گاز ارزان می خریم و با گرانی به ترکیه، عراق و سایر بازارهای هدف می فروشیم. با وجود اینکه سال گذشته صادرات گاز کشور 13 درصد افزایش یافت، این کشور هزینه کمتری برای انتقال گاز و سوخت مایع از جنوب و جنوب غرب به شمال و شمال شرق کشور پرداخت می کند.
نگاهی به روابط گازی ایران و ترکمنستان
ایران برای تامین بخشی از گاز طبیعی مورد نیاز مناطق شمالی و شمال شرق کشور در سال های اخیر به ویژه در فصول سرد سال روزانه 23 تا 30 میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان وارد کرده است و به همین دلیل تقریبا هر ساله کمتر از 5 درصد نیازهای خود را از این طریق برآورده کرده است. دو راه برای واردات گاز از ترکمنستان وجود دارد. اول خط لوله گاز وارداتی کردبچه – کردکوی به طول 200 کیلومتر که در سال 1376 به بهره برداری رسید و از این خط می توان سالانه 6 تا 8 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی وارد کرد و دومین خط لوله گاز وارداتی است. خط لوله 30 کیلومتری دولت آباد – سرخس – خانگیران با ظرفیت سالانه 12 میلیارد مترمکعب است.
حداکثر واردات گاز طبیعی از ترکمنستان در سال 2011 معادل 32.4 میلیون متر مکعب در روز بوده است که طی 15 سال گذشته به طور متوسط 15.3 میلیون متر مکعب گاز طبیعی از ترکمنستان به ایران وارد شده است. با این حال، مسائل تحریمی منجر به کاهش واردات گاز طبیعی ایران از ترکمنستان شده است. ترکمنستان تمام صادرات گاز به ایران را از اول ژانویه 2017 به دلیل اختلاف بر سر پرداخت دلار متوقف کرد و در نهایت یک دادگاه بین المللی داوری در سال 2020 به نفع ترکمنستان رای داد.
البته از همان لحظه ایران تلاش های زیادی را برای حل مشکل آغاز کرد. رئیس جمهور وقت ایران در پایان مارس 2018 به عشق آباد سفر کرد و بنا بر گزارش ها با همتای ترکمن خود در مورد اجرای توافقات مبادله گاز ترکمنستان از طریق ایران، احتمالاً به ارمنستان و آذربایجان گفتگو کرد. در ژوئیه 2020، دادگاه بین المللی داوری حکم داد که شرکت ملی گاز ایران باید نزدیک به 2 میلیارد دلار برای گازی که از ترکمنستان از سال 2007 تا 2013 تامین کرده است، به ترکمن گاز بپردازد.
این در حالی است که با روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران و سفر آیت الله رئیسی به ترکمنستان، این تلاش ها سرعت بیشتری گرفته و در مهرماه 1390 گزارش شده است که مذاکرات برنامه ریزی شده ای برای حل مناقشه و از سرگیری گازرسانی انجام شده است. در ابتدای سال 2022، قرارداد جدید مبادله بین دو کشور تا سقف 2 میلیارد متر مکعب در سال، به ترکمنستان اجازه می دهد تا گاز خود را از طریق مبادله با ایران به آذربایجان بفروشد و در نتیجه چشم انداز جدیدی برای همکاری های بیشتر بین دو کشور ایجاد شود. کشورها. طرفین
در واقع با فعال شدن دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم، قفل چند ساله تجارت گاز شکسته شد و تجارت گاز طبیعی به آذربایجان از اوایل سال 2022 آغاز شد و حجم معاملات گاز طبیعی در سال 2022 حدود 5.1 میلیارد متر مکعب بود. و در سال 2023 حجم معاملات به حدود 9.2 میلیارد متر مکعب افزایش یافت. در شرایط کنونی دو نقطه تحویل بین دو کشور برای تحویل گاز تعیین شده و مجموع ظرفیت انتقال حدود 50 میلیون متر مکعب در روز بین دو کشور پیش بینی شده است.
همچنین در حال حاضر در مجموع 8 میلیون متر مکعب گاز از این دو جایگاه به آذربایجان مبادله می شود. همچنین مذاکرات برای توسعه همکاری ها در زمینه های مختلف از جمله صادرات خدمات فنی و مهندسی و تامین کالاها و تجهیزات لازم به طرف ترکمنستان در حال انجام است.
مزایای تعاملات گازی ایران و ترکمنستان
این امر موجب بهبود و توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری دو کشور ایران و ترکمنستان از طریق دیپلماسی فعال، جلوگیری از خروج ایران از تعاملات و مبادلات انرژی منطقه ای، کمک به تبدیل شدن کشور به هاب انرژی و ارتقای سهم می شود. تجارت جهانی گاز طبیعتا افزایش پایداری شبکه گاز در مناطق شمال شرق کشور، تضمین پایداری سوخت نیروگاه ها و صنایع در استان های شمال شرق کشور و کاهش هزینه های حمل و نقل گاز با جلوگیری از انتقال گاز از مناطق جنوبی کشور تا مناطق شمال و شمال شرق کشور.
ترکمنستان به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان گاز در جهان، در سال های آینده به دلیل رشد کمتر مصرف در مقایسه با تولید، با مازاد تولید گاز مواجه خواهد شد. چین به دلیل موقعیت جغرافیایی و ناتوانی در اتصال به بازارهای بزرگ گاز جهان، بزرگترین مشتری گاز ترکمنستان است. با این حال مقامات ترکمنستان علاقه زیادی به گسترش تجارت گاز با ایران و روسیه دارند، اما به دلیل تحریم های غرب علیه روسیه، سطح خرید گاز در این کشور بسیار محدود خواهد بود. بنابراین ایران می تواند یکی از مشتریان اصلی گاز ترکمنستان باشد.
حل و فصل مناقشات دو کشور بر سر بدهی گازی ایران به ترکمنستان، آغاز فصل جدیدی در روابط دو کشور در حوزه گاز است و می توان اهداف انعقاد قرارداد احتمالی برای این دو کشور را متصور شد. خرید گاز بین ایران و ترکمنستان برای تبدیل شدن ایران به هاب انرژی در منطقه، یکی از راهبردهای اصلی کشور باید واردات حداکثری گاز از ترکمنستان باشد. با توجه به همسایگی ایران و ترکمنستان، مناطق مشترک تاریخی و فرهنگی و استراتژی تنوع سبد صادرات ترکمنستان، تجارت گاز برای تقویت روابط بین دو کشور حائز اهمیت است.
بر اساس قراردادهای دو کشور و همچنین زیرساخت خطوط لوله موجود، این کشور می تواند سالانه بین 15 تا 20 میلیارد متر مکعب گاز به ایران صادر کند اما به دلیل مشکلات فراوان از جمله چالش های بین المللی و ناهماهنگی بین تصمیم گیری ها. مسئولین. در صنعت نفت کشور، ایران در کنار مشکلات بانکی نتوانسته از ترکمنستان گاز وارد کند. اقدامات اخیر وزارت نفت برای مبادله گاز ترکمنستان به آذربایجان در سال گذشته و توافق دو برابر شدن حجم این قرارداد مبادله در سال جاری، افق هایی را برای توسعه مجدد همکاری با ترکمنستان باز کرده است.
همچنین ایران ظرفیت بالایی برای صادرات محصولات به چین دارد. پالایشگاه های ترکمنستان اغلب قدیمی هستند و ظرفیت کافی برای تامین نیازهای ترکمنستان را ندارند. بر اساس آمارهای موجود ظرفیت پالایشی ترکمنستان 205 هزار بشکه و نیاز محصول این کشور 273 هزار بشکه در روز خواهد بود. بنابراین تبادل محصولات و گاز فرصت دیگری است که می توان در مبادلات ایران و ترکمنستان به آن توجه کرد.
پیشنهادات کلیدی در رابطه با تعاملات انرژی با ترکمنستان شامل واردات حداکثری گاز ترکمنستان، ترانزیت و تبادل فرآورده های نفتی و پتروشیمی و استفاده از مشارکت بخش خصوصی به ویژه در حوزه پتروشیمی ترکمن ها، ایجاد مرکز مبادلات دوجانبه بین دو کشور در به منظور محافظت از مبادلات مالی در برابر تحریم ها. ، ارائه خدمات فنی و مهندسی در زمینه های مختلف از جمله توسعه میادین نفت و گاز و پروژه های عمرانی.
در مورد پیشنهاد حداکثر واردات گاز باید گفت که ترکمنستان تا سال 2030 47 میلیارد متر مکعب ظرفیت مازاد صادرات گاز خواهد داشت که در مرحله اول (در میان مدت) پیشنهاد می شود ایران ظرفیت واردات گاز را فعال کند. 15 تا 20 میلیارد مترمکعب و همچنین واردات گاز روسیه از ترکمنستان با توسعه زیرساخت های جدید خط لوله گاز را در دستور کار قرار می دهد. ایران در مرحله دوم (بلند مدت) با مشارکت در توسعه میادین گازی ترکمنستان مانند چین باید استراتژی توسعه میدان و خرید گاز از ترکمنستان و افزایش ظرفیت واردات خود را دنبال کند.
انتهای پیام
